Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

С английского на:
Латинский
С латинского на:
Английский

right order

Толкование Перевод

1 ordo

ordo, ĭnis, m. [from root or-; Sanscr. ar-, to go, strive upward; cf. orior, through an adj. stem ordo-; v. Corss. Krit. Beitr. p. 108], a regular row, line, or series, methodical arrangement, order (class.; syn.: series, tenor).
I.
In gen.:
ordinem sic definiunt compositionem rerum aptis et accommodatis locis,
Cic. Off. 1, 40, 142:
vis ordinis et collocationis,
id. ib. 1, 40, 142:
arbores in ordinem satae,
i. e. planted in a quincunx, Varr. R. R. 1, 7; cf. Cic. Caecil. 8, 22; id. Sen. 17, 59.—
B.
Esp., right order, regular succession:
fatum appello ordinem seriemque causarum,
Cic. Div. 1, 55, 125:
nihil esse pulchrius in omni ratione vitae dispositione atque ordine,
Col. 12, 2:
adhibere modum quendam et ordinem rebus,
Cic. Off. 1, 5, 17:
mox referam me ad ordinem,
will soon bring myself to order, return to order, id. Ac. 2, 20, 67:
res in ordinem redigere,
to reduce to order, Auct. Her. 3, 9, 16; so,
in ordinem adducere,
Cic. Univ. 3:
ordinem conservare,
id. Rosc. Com. 2, 6:
eundem tenere,
to preserve, id. Phil. 5, 13, 35:
sequi,
id. Brut. 69, 244:
immutare,
to change, id. Or. 63, 214:
perturbare,
to disturb, id. Brut. 62, 223: cogere or redigere in ordinem, to reduce to order, to humble, degrade:
decemviri querentes, se in ordinem cogi,
Liv. 3, 51; 3, 35; Plin. Ep. 1, 23, 1; Quint. 1, 4, 3; so,
in ordinem redactus,
Suet. Vesp. 15; cf.
trop.: gula reprimenda et quasi in ordinem redigenda est,
Plin. Ep. 2, 6, 5.—
C.
Adverb. expressions.
1.
Ordine, in ordinem, per ordinem, in ordine, ex ordine, in order, in turn:
Hegioni rem enarrato omnem ordine,
Ter. Ad. 3, 2, 53; Plaut. Capt. 2, 3, 17; Ter. Heaut. 4, 3, 28:
interrogare,
Cic. Part. 1, 2:
tabulae in ordinem confectae,
id. Rosc. Com. 2, 6:
ordine cuncta exposuit,
Liv. 3, 50, 4; 30, 15, 1:
sortiti nocte singuli per ordinem,
Quint. 4, 2, 72:
hos Corydon, illos referebat in ordine Thyrsis,
Verg. E. 7, 20; id. A. 8, 629:
ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit ex ordine,
Cic. Verr. 2, 4, 64, § 143:
ordine se vocante,
when his turn came, Macr. S. 2, 2, § 12:
in ordine vicis,
Vulg. Luc. 1, 8.—
2.
Ordine, regularly, properly, appropriately:
omnia ut quidque Egisti ordine scio,
Plaut. Ps. 5, 2, 15:
rem demonstravi ordine,
id. Mil. 3, 3, 2; id. Capt. 2, 3, 17 Brix ad loc.:
an id recte, ordine, e re publicā factum esse defendes?
Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:
si hoc recte atque ordine factum videtur,
id. Quint. 7, 28.—
3.
Ex ordine, in succession, without intermission:
vendit Italiae possessiones ex ordine omnes,
Cic. Agr. 1, 2, 4:
septem illum totos perhibent ex ordine menses Flevisse,
Verg. G. 4, 507; cf. id. A. 5, 773.—
4.
Extra ordinem.
a.
Out of course, in an unusual or extraordinary manner:
extra ordinem decernere provinciam alicui,
Cic. Prov. Cons. 8, 19:
crimina probantur,
in an illegal manner, Dig. 48, 1, 8.—
b.
Extraordinarily, i. e. uncommonly, eminently, especially:
ad eam spem, quam extra ordinem de te ipso habemus, accedunt tua praecipua,
Cic. Fam. 6, 5, 3.—
II.
Transf. concr.
A.
In gen.
1.
Tres ordines lapidum, three courses of stones, Vulg. 3 Reg. 6, 36.—In building, a row, course, or layer of stones, etc.:
obstructis in speciem portis singulis ordinibus caespitum,
Caes. B. G. 5, 51:
alius insuper ordo adicitur,
id. ib. 7, 23: tot premit ordinibus caput, tiers or layers of ornaments, Juv. 6, 502. —
2.
A row of benches or seats:
terno consurgunt ordine remi,
in three rows of oar-banks, Verg. A. 5, 120:
sex ordinum navem invenit Xenagoras,
Plin. 7, 56, 57, § 208.—In the theatre, a row of seats: post senatores ex vetere instituto quatuordecim graduum ordines equestri ordini assignati fuere, Suet. [p. 1278] Aug. 44:
sedisti in quatuordecim ordinibus,
Cic. Phil. 2, 18, 44.—
3.
A train of servants or attendants:
comitum longissimus ordo,
Juv. 3, 284.—
B.
In milit. lang.
1.
A line or rank of soldiers in battle array:
auxilia regis nullo ordine iter fecerant,
Caes. B. C. 2, 26:
ne quisquam ordine egrederetur,
Sall. J. 45, 2:
nullo ordine commutato,
id. ib. 101, 2:
sine signis, sine ordinibus,
id. ib. 97, 5; so,
signa atque ordines observare,
to keep the ranks, remain in line, id. ib. 51, 1:
conturbare,
id. ib. 50, 4:
restituere,
id. ib. 51, 3; Liv. 2, 50; 8, 8.—
2.
A band, troop, company of soldiers:
viri fortissimi atque honestissimi, qui ordines duxerunt,
who have led companies, have been officers, Cic. Phil. 1, 8, 20:
L. Pupius primipili centurio, qui hunc eundem ordinem in exercitu Pompeii antea duxerat,
Caes. B. C. 1, 13. —Hence,
3.
A captaincy, a command: ordinem alicui adimere, Tab. Heracl. ap. Mazoch. p. 423, n. 47; cf.
on the contrary: alicui assignare,
Liv. 42, 34:
DARE,
Inscr. Orell. 3456:
centuriones ad superiores ordines transducere,
Caes. B. G. 6, 40; cf. id. ib. 5, 4, 4.—
(β).
Ordines, chieftains, captains:
tribunis militum primisque ordinibus convocatis,
the captains of the first companies, Caes. B. G. 6, 7 fin.; Liv. 30, 4, 1.—
C.
In a polit. respect, an order, i. e. a rank, class, degree of citizens:
et meus med ordo inrideat,
Plaut. Aul. 2, 2, 55.—In the time of Cicero there were three principal classes, ordo senatorius, equester, and plebeius:
Fidiculanius cujus erat ordinis? senatoril,
Cic. Clu. 37, 104; id. Fl. 18, 43:
proximus est huic dignitati equester ordo,
Cic. Dom. 28, 74; Suet. Aug. 41:
inferiores loco, auctoritate, ordine,
Cic. Verr. 2, 1, 48, § 127: ordo amplissimus, i. e. the Senate:
quem absentem in amplissimum ordinem cooptarunt,
id. Cael. 2, 5;
also termed SPLENDIDISSIMVS ORDO,
Inscr. Orell. 1180; 1181; and simply ordo, the order, for the Senate:
ordo Mutinensis,
Tac. H. 2, 52; Inscr. Grut. 425, 1:
trecentos ex dediticiis electos utriusque ordinis,
i. e. of the two upper classes, Suet. Aug. 15.—
2.
In gen., a class, rank, station, condition:
mearum me rerum aequom'st novisse ordinem,
Plaut. Trin. 2, 4, 50:
publicanorum,
Cic. Fam. 13, 9, 2:
aratorum, pecuariorum, mercatorum,
id. Verr. 2, 2, 6, § 17:
homo ornatissimus loco, ordine, nomine,
id. ib. 2, 1, 48, §
127: libertini,
Suet. Gram. 18.—So in the inscrr.: SACERDOTVM, HARVSPICVM, etc., Grut. 320, 12; 304, 7; 302, 2 et saep.; so,
grammatici alios auctores in ordinem redigerunt, alios omnino exemerant numero,
recognized among, placed in the rank of, Quint. 1, 4, 3.—
(β).
Esp. (eccl. Lat.), an order in the church, an ecclesiastical rank or office:
ordines sacerdotum et Levitarum,
Vulg. 2 Esdr. 13, 30:
secundum ordinem Melchisedek,
id. Psa. 109, 5.

Lewis & Short latin dictionary > ordo
2 ōrdō

ōrdō inis, m [1 OL-], a row, line, series, order, rank: arborum derecti in quincuncem ordines: ordines caespitum, courses, Cs.: tot premit ordinibus caput, layers (of ornaments), Iu.: terno con<*> surgunt ordine remi, in three rows of oar-banks, V.: sedisti in quattuordecim ordinibus, i. e. seats of Equites: comitum longissimus ordo, Iu.—A line, rank, array: aciem ordinesque constituere: nullo ordine iter facere, Cs.: nullo ordine commutato, S.: signa atque ordines observare, keep the ranks, S.: multiplicatis in arto ordinibus, L.: nosse ordines, understand tactics, Ta.—Band, troop, company, century: viri qui ordines duxerunt, who have commanded companies: ordinem in exercitu ducere, Cs.—A captaincy, command: mihi decumum ordinem hastatum adsignavit (i. e. centurionem me decimi ordinis hastatorum fecit), L.: tribunis militum primisque ordinibus convocatis, the captains of the first companies, Cs.—An order, rank, class, degree: equester, Cs.: senatorius: in amplissimum ordinem cooptare, into the senate: magna frequentia eius ordinis, S.—A class, rank, station, condition: superioris ordinis nonnulli, Cs.: publicanorum: homo ornatissimus loco, ordine, nomine.—Fig., right order, regular succession: fatum appello ordinem seriemque causarum: mox referam me ad ordinem, return to order: eundem tenere, preserve: immutare, change: perturbare, disturb: decemviri querentes, se in ordinem cogi, i. e. were degraded to the ranks, L.: nec quo prius ordine currunt, in order, as before, O.: ordinem Rectum evagans licentia, H.—In adverb. uses, turn, order, succession, regularity: Hegioni rem enarrato omnem ordine, in detail, T.: tabulae in ordinem confectae: ordine cuncta exposuit, L.: ut quisque... ita sententiam dixit ex ordine: Septem totos ex ordine menses, in succession, V.: an recte, ordine, e re p. factum, properly: extra ordinem ad patriam defendendam vocatus, irregularly: spem, quam extra ordinem de te ipso habemus, in an extraordinary degree.
* * *

ordinis N M

row, order/rank; succession; series; class; bank (oars); order (of monks) (Bee)

Latin-English dictionary > ōrdō
3 censeo

1.
cēnseo (on the long e, v. Corss. Ausspr. 1, p. 257 sq.), ui, censum (late Lat. censitum, Cod. Just. 11, 47 tit.; 11, 49 tit.; 11, 47, 4 al.; but not in Monum. Ancyr.; cf. Neue, Formenl. 2, 557), 2, v. a. [etym. dub.; often referred to root cas-, whence carmen, camoenus; but prob. from centum, orig. centere, to hundred or number the people; cf. Fischer, Gram. 1, p. 373].
I.
To tax, assess, rate, estimate.
A.
In reference to the census (v. census).
1.
Of the censor (v. censor).
(α).
Rarely act. with acc. of the persons or objects assessed or rated; but usu. pass., with subj. -nom.:
censores populi aevitates, suboles, familias, pecuniasque censento,
Cic. Leg. 3, 3, 7:
census quom sum, juratori recte rationem dedi,
Plaut. Trin. 4, 2, 30:
censor ad quojus censionem, id est arbitrium, populus censeretur,
Varr. L. L. 5, § 81 Mull.:
census... indicat eum qui sit census se jam tum gessisse pro cive,
Cic. Arch. 5, 11: absentis censere jubere, P. Scipio ap. Gell. 5, 19, 16: ne absens censeare. Cic. Att. 1, 18, 8:
sub lustrum censeri,
id. ib.:
milia octoginta eo lustro civium censa dicuntur,
Liv. 1, 44, 2:
censa civium capita centum septendecim milia trecenta undeviginti,
id. 3, 24, 10; id. Epit. lib. 11; 13; 14:
censebantur ejus aetatis lustris ducena quinquagena milia capitum,
id. 9, 19, 2:
cum capitum liberorum censa essent CLII. milia,
Plin. 33, 1, 5, § 16: quid se vivere, quid in parte civium censeri, si... id obtinere universi non possint? Liv 7, 18, 5.—
(β).
With the amount at which the property was rated, in the acc.: or abl.:
praesertim census equestrem Summam nummorum,
being assessed with the estate necessary to a Roman knight, Hor. A. P. 383:
primae classis homines quicentum et viginti quinque milia aeris ampliusve censi erant... Ceterarumque omnium classium qui minore summa aeris censebantur,
Gell. 7 (6), 13, 1 sq.—Hence, capite censi, those who were assessed ac cording to their ability to labor: qui nullo [p. 312] aut perquam parvo aere censebantur capite censi vocabantur. Extremus autem census capite censorum aeris fuit trecentis septuaginta quinque, Jul. Paul. ap. Gell. 16, 10, 10; Sall. J. 86, 2; Gell. 16, 10, 11; 16, 10, 14; Val. Max. 2, 3, 1; 7, 6, 1;
and in the finite verb: omnia illius (i. e. sapientis) esse dicimus, cum... capite censebitur,
Sen. Ben. 7, 8, 1. —
(γ).
Absol. in gerund.: censendi, censendo, ad censendum = census agendi, censui agendo, etc.: haec frequentia quae convenit ludorum censendique causa (i.e. census agendi causa, for the sake of the census), Cic. Verr. 1, 18, 54:
mentio inlata apud senatum est, rem operosam... suo proprio magistratu egere... cui arbitrium formulae censendi subiceretur,
the scheme for taking the census, Liv. 4, 8, 4:
quia is censendo finis factus est,
id. 1, 44, 2:
civis Romanos ad censendum ex provinciis in Italiam revocarunt,
Vell. 2, 15:
aetatem in censendo significare necesse est... aetas autem spectatur censendi tempore,
Dig. 50, 15, 3.—
(δ).
Censum censere = censum agere, only in the gerundial dat.:
illud quaero, sintne illa praedia censui censendo, habeant jus civile,
are they subject to the census, Cic. Fl. 32, 80: censores... edixerunt, legem censui censendo dicturos esse ut, etc., that he would add a rule for the taking of the census, according to which, etc., Liv. 43, 14, 5: censui censendo agri proprie appellantur qui et emi et venire jure civili possunt, Paul. ex Fest. p. 58, 5 Mull.—
2.
Of the assessment of the provinces under provincial officers (censores, and, under the later emperors, censitores).
(α).
Pass., with the territory as subject-nom.: quinto quoque anno Sicilia tota censetur;
erat censa praetore Paeducaeo... quintus annus cum in te praetorem incidisset, censa denuo est,
Cic. Verr. 2, 2, 56, § 139:
omne territorium censeatur quoties, etc.,
Cod. Just. 11, 58 (57), 4.—
(β).
The persons assessed as subject:
ubi (coloni) censiti atque educati natique sunt,
Cod. Just. 11, 48 (47), 6:
quos in locis eisdem censitos esse constabit,
ib. 11, 48 (47), 4.—With part. as attribute:
rusticos censitosque servos vendi,
Cod. Just. 11, 48 (47), 7.—
(γ).
To determine by the census:
cum antea per singulos viros, per binas vero mulieres capitis norma sit censa,
Cod. Just. 11, 48 (47), 10:
nisi forte privilegio aliquo materna origo censeatur,
Dig. 50, 1, 1, § 2.—
(δ).
Act. with acc.:
vos terras vestras levari censitione vultis, ego vero etiam aerem vestrum censere vellem,
Spart. Pescen. Nig. 7.—
3.
Of the person assessed, to value, make a statement of one ' s property in the census.
(α).
Act. with acc.:
in qua tribu ista praedia censuisti?
Cic. Fl. 32, 80.—
(β).
Censeri, as dep. with acc.:
census es praeterea numeratae pecuniae CXXX. Census es mancipia Amyntae... Cum te audisset servos suos esse censum, constabat inter omnes, si aliena censendo Decianus sua facere posset, etc.,
Cic. Fl. 32, 80; cf. Ov. P. 1, 2, 140; v. B. 2. c.—
4.
Hence, subst.: cēnsum, i, n.: quorum luxuries fortunata censa peperit, i.e. high estimates of property in the census, Cic. ap. Non. 202, 23 (Fragm. vol. xi. p. 134 B. and K.).
B.
Transf., of things and persons in gen., to value, estimate, rate.
1.
By a figure directly referring to the Roman census: aequo mendicus atque ille opulentissimus Censetur censu ad Acheruntem mortuus, will be rated by an equal census, i.e. in the same class, without considering their property, Plaut. Trin. 2, 4, 93: vos qui potestis ope vostra censerier, referring to a part of the audience, you, who may be rated according to your intelligence, analog. to capite censi (v. I. A. 1. b), id. Capt. prol. 15:
nam argumentum hoc hic censebitur,
will be rated, its census-class will be determined here, id. Poen. prol. 56: id in quoque optimum esse debet cui nascitur, quo censetur, according to which he is rated, i.e. his worth is determined, Sen. Ep. 76, 8.—And with two acc.: quintus Phosphorus, Junonia, immo Veneris stella censetur, is ranked as the fifth, App. de Mundo, p. 710.—
2.
With direct reference to the census.
a.
= aestimo, to estimate, weigh, value, appreciate.
(α).
With gen. of price:
dic ergo quanti censes?
Plaut. Rud. 4, 8, 8.—
(β).
In the pass.: si censenda nobis atque aestimanda res sit, utrum tandem pluris aestimemus pecuniam Pyrrhi? etc., if we have to weigh and estimate a thing, etc., Cic. Par. 6, 2, 48:
anule... In quo censendum nil nisi dantis amor,
Ov. Am. 2, 15, 2:
interim autem facta sola censenda dicit atque in judicium vocanda,
Gell. 7 (6), 3, 47.—
b.
= honorari, celebrari, with de aliquo, = for the sake of somebody (in Ovid):
pro quibus ut maneat, de quo censeris, amicus, Comprecor, etc.,
the friend for the sake of whom you are celebrated, who is the cause of your renown, Ov. P. 2, 5, 73:
hoc domui debes de qua censeris,
id. ib. 3, 1, 75.—
c.
Censeri, dep., = to distinguish, with acc. only once or twice in Ovid (v. I. A. 3. b):
hanc semper... Est inter comites Marcia censa suas,
has always distinguished her, Ov. P. 1, 2, 140.—
d.
Censeri aliqua re.
(α).
= to be appreciated, distinguished, celebrated for some quality, as if the quality were a standard determining the census, analog. to capite censeri (v. I. A. 1. b), very freq. in post-class. writings:
Democritus cum divitiis censeri posset,
when he might have been celebrated for his wealth, Val. Max. 8, 7, ext. 4:
Aristides quo totius Graeciae justitia censetur (quo = cujus justitia),
id. 5, 3, ext. 3 med.: te custode matronalis stola censetur ( = tua, i.e. pudicitiae, custodia), the stola, etc., is appreciated for thy custody, id. 6, 1 prooem.:
una adhuc victoria Carius Metius censebatur,
Tac. Agr. 45:
ut ipsi quoque qui egerunt non aliis magis orationibus censeantur,
id. Dial. 39 fin.: non vitibus tantum censeri Chium, sed et operibus Anthermi filiorum, is celebrated not only for its grapes, but, etc., Plin. 36, 5, 2, § 12:
et Galliae censentur hoc reditu,
id. 19, 1, 2, § 7:
quisquis paulo vetustior miles, hic te commilitone censetur,
is distinguished for the fact that you were his fellow-soldier, Plin. Pan. 15 fin.:
multiplici variaque doctrina censebatur,
Suet. Gram. 10:
felix quae tali censetur munere tellus,
Mart. 9, 16, 5: censetur Apona Livio suo tellus, = for the fact that Livy was born there, id. 1, 61, 3:
hi duo longaevo censentur Nestore fundi,
for the fact that Nestor used them, id. 8, 6, 9:
nec laude virorum censeri contenta fuit (Iberia),
Claud. Laud. Seren. 67:
libri mei non alia laude carius censentur, quam quod judicio vestro comprobantur,
App. Flor. 4, 18, 3.—Hence,
(β).
= to be known by something (Appuleian):
hoc nomine censebatur jam meus dominus,
App. M. 8, p. 171:
nomen quo tu censeris aiebat,
id. ib. 5, p. 106: pro studio bibendi quo solo censetur, either known by, or distinguished for, id. Mag. p. 499:
globorum caelestium supremum esse eum qui inerrabili meatu censetur,
which is known by its unerring course, id. Phil. Nat. 1, p. 582.— And,
(γ).
As gram. t. t., to be marked by some peculiarity, according to which a word is classified: neque de armis et moeniis infitias eo quin figura multitudinis perpetua censeantur, that they are marked by the form of constant plurality, i. e. that they are pluralia tantum, Gell. 19, 8, 5; 10, 20, 8; 19, 13, 3.
II.
Of transactions in and by the Senate, to judge (in the meanings II. and III. the passive voice is not in class. use, while in I. the passive voice is by far the most freq.).
A.
To be of opinion, to propose, to vote, to move, referring to the votes of the senators when asked for their opinions (sententiam dicere).
1.
With a (passive) inf.-clause, denoting what should be decreed by the Senate (esse usu. omitted): rex his ferme verbis patres consulebat... Dic, inquit ei, quid censes? tum ille Puro pioque duello quaerendas (res) censeo, I am of the opinion ( I move, propose) that satisfaction should be sought, etc., ancient formula ap. Liv. 1, 32, 11 sq.:
primum igitur acta Caesaris servanda censeo,
Cic. Phil. 1, 7, 16:
hoc autem tempore ita censeo decernendum,
id. ib. 5, 17, 45; 5, 6, 16; 5, 12, 31; 5, 12, 34; 5, 13, 36; 5, 14, 38; 5, 19, 53; 6, 1, 2; 9, 6, 14; 11, 15, 40; 12, 7, 17; 14, 1, 1; 14, 13, 35; cf.
Regulus's advice in the Senate, being represented as a vote: captivos in senatu reddendos non censuit,
Cic. Off. 1, 13, 39; 3, 31, 111:
quare ita ego censeo... de confessis more majorum supplicium sumendum,
Sall. C. 52, 36; 51, 8; 52, 14:
Appius imperio consulari rem agendam censebat,
Liv. 2, 23, 15:
ut multi (senatores) delendam urbem censerent,
id. 9, 26, 3; 2, 29, 7; 3, 40, 13; 10, 12, 1; 34, 4, 20; 38, 54, 6: cum ejus diei senatus consulta aureis litteris figenda in curia censuisset, Tac. A. 3, 57:
ut nonnulli dedendum eum hostibus censuerint,
Suet. Caes. 24; so id. ib. 14; id. Aug. 100; id. Tib. 4; id. Calig. 60; id. Claud. 26; id. Ner. 2; id. Vesp. 2. Of the emperor's vote in the Senate:
commutandam censuit vocem, et pro peregrina nostratem requirendam,
Suet. Tib. 71; so id. ib. 34; id. Aug. 55.—And with the copula expressed (very rare):
qui censet eos... morte esse multandos,
Cic. Cat. 4, 4, 7.—Sometimes referring to sententia as subject:
sententia quae censebat reddenda bona (inst. of eorum qui censebant),
Liv. 2, 4, 3.—Sometimes with oportere for the gerundial predic. inf.:
quibusdam censentibus (eum) Romulum appellari oportere,
Suet. Aug. 7.—With pres. inf., inst. of a gerundial:
hac corona civica L. Gellius in senatu Ciceronem consulem donari a re publica censuit,
Gell. 5, 6, 15 (cf. II. B. 1. b.).—If the opinion of the senator does not refer to the chief question, but to incidental points, the predic. inf. may have any form:
eas leges quas M. Antonius tulisse dicitur omnes censeo per vim et contra auspicia latas, eisque legibus populum non teneri,
Cic. Phil. 5, 4, 10:
cum magna pars senatus... cum tyrannis bellum gerendum fuisse censerent... et urbem recipi, non capi, etc.,
Liv. 26, 32, 2.—
2.
With ut, and negatively, ut ne or ne, generally when the clause has an active predicate, but also with passives instead of the gerundial inf.-clause:
de ea re ita censeo uti consules designati dent operam uti senatus Kal. Jan. tuto haberi possit,
Cic. Phil. 3, 15, 37:
censeo ut iis qui in exercitu Antonii sunt, ne sit ea res fraudi, si, etc.,
id. ib. 5, 12, 34:
censebant omnes fere (senatores) ut in Italia supplementum meis et Bibuli legionibus scriberetur,
id. Fam. 3, 3, 1:
Cn. Pompeius (in senatu) dixit, sese... censere ut ad senatus auctoritatem populi quoque Romani beneficium erga me adjungeretur,
id. Sest. 34, 74:
quas ob res ita censeo: eorum qui cum M. Antonio sunt, etc.... iis fraudi ne sit quod cum M. Antonio fuerint,
id. Phil. 8, 11, 33:
Calidius, qui censebat ut Pompeius in suas provincias proficisceretur,
Caes. B. C. 1, 2:
censuerunt quidam (senatores) ut Pannonicus, alii ut Invictus cognominaretur,
Suet. Tib. 17:
iterum censente ut Trebianis... concederetur (of the emperor's vote in the Senate),
id. ib. 31.—And an inf.-clause, with neu or ut:
sed ita censeo: publicandas eorum pecunias, etc.: neu quis postea de his ad senatum referat, etc.,
Sall. C. 51, 43:
qui partem bonorum publicandam, pars ut liberis relinqueretur, censuerat,
Tac. A. 4, 20.—
3.
With a subj.-clause, without ut (rare in this connection;
v. III. C. 3.): K. Fabius censuit... occuparent patres ipsi suum munus facere, captivum agrum plebi quam maxime aequaliter darent,
Liv. 2, 48, 2.— And ironically with regard to incidental points: vereamini censeo ne... nimis aliquid severe statuisse videamini, I propose you should be afraid of having decreed too severe a punishment = of course, you will not be afraid, etc., Cic. Cat. 4, 6, 13: misereamini censeo—deliquere homines adulescentuli per ambitionem—atque etiam armatos dimittatis, I propose that you pity them, etc., or I advise you to be merciful, Sall. C. 52, 26.—
4.
Ellipt., with a gerundial clause understood:
dic quid censes (i. e. decernendum),
Liv. 1, 32, 11: quod ego mea sententia censebam (i.e. decernendum), Cato ap. Cic. Fam. 15, 5, 2:
senati decretum fit, sicut ille censuerat,
Sall. C. 53, 1:
quas ob res ita censeo... senatui placere, etc. ( = ita decernendum censeo, etc.),
Cic. Phil. 9, 7, 15, § 17 sq.; 10, 11, 25 sq.; 11, 12, 29 sq.; 14, 14, 36 sq.—
5.
= sententiam dicere, to tell, to express one ' s opinion in the Senate (post-class.).
(α).
Absol.: Priscus Helvidius.. contra studium ejus (sc. Vitellii) censuerat, had voted, or had expressed an opinion against his wishes, Tac. H. 2, 91:
cum parum sit, in senatu breviter censere, nisi, etc.,
id. Dial. 36 fin.:
sententias... prout libuisset perrogabat... ac si censendum magis quam adsentiendum esset,
Suet. Aug. 35:
igitur Cn. Piso, quo, inquit, loco censebis, Caesar? si primus, etc.,
Tac. A. 1, 74.—
(β).
With adjectives in the neuter, substantively used: nec quoquam reperto (in senatu) qui... referre aut censere aliquid auderet, who dared to express an opinion on any [p. 313] thing, Suet. Caes. 20:
per dissensionem diversa censentium,
of the senators who expressed different opinions, id. Claud. 10.—
(γ).
With interrog. or rel.-clause:
deinde ageret senatorem et censeret quid corrigi aut mutari vellet,
Tac. A. 16, 28:
cum censeat aliquis (in senatu) quod ex parte mihi placeat,
Sen. Ep. 21, 9.
B.
Of the decrees or resolutions of the Senate, = decernere, placere, to resolve, decree.
1.
With inf.-clause.
a.
With gerund, without copula (v. II. A. 1.):
eum, cujus supplicio senatus sollennes religiones expiandas saepe censuit,
Cic. Mil. 27, 73:
eos senatus non censuit redimendos,
id. Off. 3, 32, 114; so id. N. D. 2, 4, 10; id. Verr. 2, 3, 6, § 15:
senatus Caelium ab republica removendum censuit,
Caes. B. C. 3, 21:
senatus censuit frequens coloniam Labicos deducendam,
Liv. 4, 47, 6; 5, 24, 4:
cum bello persequendos Tusculanos patres censuissent,
id. 6, 25, 5; 3, 42, 6; 3, 49, 8; 7, 19, 7 et saep.—
b.
With pres. inf. pass. or act., with the force of a gerundial:
de bonis regiis quae reddi antea censuerant ( = reddenda),
Liv. 2, 5, 1:
munera mitti legatis ex binis milibus aeris censuerunt (i.e. patres),
id. 43, 5, 8; so id. 45, 44, 15 (v. 2. b.):
eundem jus dicere Romae... patres censuerant,
id. 45, 12, 13:
cum senatus unum consulem, nominatimque Gnaeum Pompeium fieri censuisset,
Suet. Caes. 26.—With both act. and pass. inf.:
censuere patres, duas provincias Hispaniam rursus fieri... et Macedoniam Illyricumque eosdem... obtinere,
Liv. 45, 16, 1.—With both pres. pass. and gerund. inff.:
haec ita movere senatum, ut non expectanda comitia consuli censerent, sed dictatorem... dici,
Liv. 27, 5, 14.—
And with velle: senatus verbis nuntient, velle et censere eos ab armis discedere, etc.,
Sall. J. 21, 4.—
2.
With ut or ne.
a.
In the words of the Senate, according to formula: quod L. Opimius verba fecit de re publica, de ea re ita censuerunt uti L. Opimius consul rem publicam defenderet, etc., ancient S. C. ap. Cic. Phil. 8, 4, 14: quod, etc., de ea re ita censuerunt ut M. Pomponius praetor animadverteret curaretque ut si, etc., S. C. ap. Suet. Rhet. 1; Gell. 15, 4, 1.—And with gerundial inf.-clause: quod C. Julius pontifex... de ea re ita censuerunt, uti M. Antonius consul hostiis majoribus... procuraret... Ibus uti procurasset satis habendum censuerunt, S. C. ap. Gell. 4, 6, 2.—
b.
As related by the historians, etc.:
quoniam senatus censuisset, uti quicunque Galliam provinciam obtineret... Aeduos defenderet,
Caes. B. G. 1, 35:
patres censuerunt uti consules provincias inter se compararent,
Liv. 30, 40, 12:
senatus censuit ut domus ei... publica impensa restitueretur,
Suet. Claud. 6;
so with reference to the civil law,
Dig. 49, 14, 15 quater. —With ne:
senatum censuisse, ne quis illo anno genitus educaretur,
Suet. Aug. 94.—And with inf -clause:
filio regis Nicomedi ex ea summa munera dari censuerunt, et ut victimae... praeberentur,
Liv. 45, 44, 15.—
3.
With a subj.-clause (very rare):
senatus consulto quo censeretur, darent operam consules, etc.,
Aur. Vict. Vir. Ill. 73, 10.—
4.
With neutr. acc. pron. in place of a clause:
cum vero id senatus frequens censuisset (sc. faciendum),
Cic. Pis. 8, 18:
ite in suffragium, et quae patres censuerunt vos jubete,
Liv. 31, 7, 14:
quodcunque vos censueritis,
id. 34, 7, 15:
quodpatres censuissent,
id. 28, 45, 2.—
5.
With accusative of a noun, or a noun as passive subject, to decree or vote a thing (postclass.):
nec tamen repertum nisi ut effigies principum, aras deum, templa et arcus aliaque solita... censuere,
Tac. A. 3, 57:
aram Clementiae, aram Amicitiae, effigiesque... censuere,
id. ib. 4, 74: cum censeretur clipeus auro et magnitudine insignis inter auctores eloquentiae ( to be placed among, etc.), id. ib. 2, 83.—
6.
With both acc. and dat.
(α).
The dat. = against:
bellum Samnitibus et patres censuerunt et populus jussit,
Liv. 10, 12, 3.—
(β).
The dat. = in behalf of:
censentur Ostorio triumphi insignia,
Tac. A. 12, 38.—And with ut:
sententiis eorum qui supplicationes et... vestem Principi triumphalem, utque ovans urbem iniret, effigiesque ejus... censuere,
id. ib. 13, 8.
III.
Transf.
A.
Of the opinions and resolutions of other deliberating bodies, or of their members, to resolve, or to be of opinion.
1.
With inf.-clause.
a.
Gerundial:
erant qui censerent de tertia vigilia in castra Cornelia recedendum (council of war),
Caes. B. C. 2, 30:
erant sententiae quae conandum omnibus modis castraque Vari oppugnanda censerent,
id. ib.; so id. ib. 2, 31; id. B. G. 2, 31 fin.; 7, 21; 7, 77:
pontifices, consules, patres conscripti mihi... pecunia publica aedificandam domum censuerunt,
Cic. Pis. 22, 52: nunc surgendum censeo, I move we adjourn (in a literary meeting), id. de Or. 2, 90, 367:
cum... pontifices solvendum religione populum censerent,
Liv. 5, 23, 9:
nunc has ruinas relinquendas non censerem (in an assembly of the people),
id. 5, 53, 3:
ego ita censeo, legatos extemplo Romam mittendos (in the Carthaginian Senate),
id. 21, 10, 13:
ante omnia Philippum et Macedonas in societatem belli... censeo deducendos esse (Hannibal in a council of war),
id. 36, 7, 3; 5, 36, 8; Curt. 10, 6, 22; 10, 8, 12:
cum septem judices cognovissent, duo censuerunt, reum exilio multandum, duo alii pecunia, tres reliqui capite puniendum,
Gell. 9, 15, 7.—And with oportere inst. of a gerundial clause (referring to duty):
neque sine gravi causa eum locum quem ceperant, dimitti censuerant oportere,
Caes. B. C. 1, 44.—With opus esse ( = expediency):
Parmenio furto, non proelio opus esse censebat,
Curt. 10, 8, 12.—
b.
With ordinary pres. inf.
(α).
In place of a gerundial:
Antenor censet belli praecidere = praecidendam causam (in a council of war),
Hor. Ep. 1, 2, 9.—
(β).
Denoting opinion about an existing state:
Hasdrubal ultimam Hispaniae oram... ignaram adhuc Romanorum esse, eoque Carthaginiensibus satis fidam censebat,
Liv. 27, 20, 6:
Parmenio non alium locum proelio aptiorem esse censebat,
Curt. 3, 7, 8.—
2.
With ut or ne:
censeo ut satis diu te putes requiesse et iter reliquum conficere pergas (in a literary meeting),
Cic. de Or. 2, 71, 290:
plerique censebant ut noctu iter facerent (council of war),
Caes. B. C. 1, 67:
et nunc magnopere censere, ut unam anum... triginta milibus talentum auri permutet (council of war),
Curt. 4, 11, 12:
censeout D. Claudius ex hac die deus fiat (council of the gods),
Sen. Lud. Mort. Claud. 9, 5: antiquos audio censuisse, ne (praenomina) cui ejusdem gentis patricio inderentur, resolved (family council), Gell. 9, 2, 11 (cf. Liv. 6, 20, 14).—
3.
With subj.-clause:
nunc quoque arcessas censeo omnes navalis terrestrisque copias (Hannibal in council of war),
Liv. 36, 7, 17: censeo relinquamus nebulonem hunc, eamus hinc protinus Jovi Optimo Maximo gratulatum (assembly of the people), Scipio Afric. ap. Gell. 4, 18, 3.—
4.
With acc. neutr. of a pron. or adj. substantively used:
ego pro sententia mea hoc censeo: quandoquidem, etc.,
Sen. Lud. Mort. Claud. 11, 4:
nec dubitavere quin vera censeret,
that his opinion was correct, Curt. 10, 6, 18.—
5.
Ellipt.:
sententiis quarum pars deditionem, pars eruptionem censebat (i.e. faciendam),
Caes. B. G. 7, 77 init.:
ita uti censuerant Italici deditionem facit,
Sall. J. 26, 2; so Caes. B. G. 7, 75.
B.
Of the orders of persons in authority (cf. II. B.).
1.
Of commanders, etc., by courtesy, inst. of velle, imperare, or a direct imperative sentence.
(α).
With gerundial inf. - clause: non tam imperavi quam censui sumptus legatis quam maxime ad legem Corneliam decernendos, I said, not strictly as an order, but as an opinion that, etc. (Cicero as proconsul), Cic. Fam. 3, 10, 6.—
(β).
With subj.-clause: arma quae ad me missuri eratis, iis censeo armetis milites quos vobiscum habetis, you had better, etc., Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12, A, 4. —
2.
Of an order by the people (rare;
gen. populus jubet): ita id (foedus) ratum fore si populus censuisset (i. e. confirmandum esse),
Liv. 21, 19, 3.—
3.
Of the later emperors, in their ordinances (censemus = placet nobis, sancimus, imperamus, from the custom of the earlier emperors, who conveyed their commands in the form of an opinion in the senate; v. II. A. 1.).—With inf.clause, ut, ne, and subj.-clause:
sex mensium spatium censemus debere servari,
Cod. Just. 11, 48 (47), 7:
censemus ut, etc.,
ib. 12, 37 (38), 13:
censemus ne, etc.,
ib. 12, 44 (45), 1: censemus vindicet, remaneat, ib. 11, 48 (47), 23:
in commune jubes si quid censesve tenendum, Primus jussa subi,
Claud. IV. Cons. Hon. 296.
C.
Of advice, given by one person to another (further development of III. A.).
1.
Ante-class. formula: faciundum censeo = I advise, with ut-clause, with quid, sic, etc.: censeo faciundum ut quadringentos aliquos milites ad verrucam illam ire jubeas, etc., I advise you to order, etc., Cato ap. Gell. 3, 7, 6:
ego Tiresiam... consulam, Quid faciundum censeat,
consult Tiresias as to what he advises, for his advice, Plaut. Am. 5, 1, 80:
consulam hanc rem amicos quid faciundum censeant,
id. Men. 4, 3, 26; id. Most. 3, 1, 23:
sic faciundum censeo: Da isti cistellam, etc.,
id. Cist. 4, 2, 104:
ego sic faciundum censeo: me honestiu'st Quam te, etc.,
id. As. 4, 2, 11; id. Ep. 2, 2, 91:
sane faciundum censeo,
id. Stich. 4, 2, 38.—
2.
With ordinary gerundial inf.-clauses:
narrandum ego istuc militi censebo,
I advise you to let the soldier know that, Plaut. Mil. 2, 4, 42:
exorando sumendam operam censeo,
id. Stich. 1, 2, 22:
quid nunc consili captandum censes?
id. As. 2, 2, 91; id. Mil. 5, 25; id. Most. 1, 3, 115:
idem tibi censeo faciendum,
Cic. Off. 10, 1, 3:
quos quidem tibi studiose et diligenter tractandos magno opere censeo,
id. Fin. 4, 28, 79; id. Fam. 12, 28, 2.—Sometimes by aequum censere with an inf.-clause (in the comic poets):
amicos consulam quo me modo Suspendere aequom censeant potissumum,
Plaut. Poen. 3, 5, 50: qui homo cum animo... depugnat suo, Utrum ita se esse mavelit ut eum animus aequom censeat, An ita potius ut parentes... velint i. e. as his mind prompts him, id. Trin. 2, 2, 29; cf. E. 1. b. 8.—
3.
With a subj.clause (so esp. with censeo in 1 st pers.): censen' hominem interrogem? do you advise me to ask the man? etc., Plaut. Poen. 3, 4, 20:
tu, si videbitur, ita censeo facias ut... supersedeas hoc labore itineris (cf.: faciundum censeo ut, 1. supra),
Cic. Fam. 4, 2, 4:
immo plane, inquam, Brute, legas (Gracchum) censeo,
id. Brut. 33, 125:
tu, si forte quid erit molestiae te ad Crassum et Calidium conferas censeo,
id. Q. Fr. 1, 3, 7:
tu, censeo, tamen adhibeas Vettium,
id. Att. 2, 4, 7:
quae disputari de amicitia possunt, ab iis censeo petatis qui ista profitentur,
id. Lael. 5, 17: tu, censeo, Luceriam venias: nusquam eris tutius, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 1, 1; 8, 11, A:
censeo Via Appia iter facias, et celeriter Brundusium venias,
id. ib. 8, 11, C: ad Caesarem mittas censeo, et ab eo hoc petas, Anton. ib. 10, 10, 2: sed hos tamen numeros censeo videas hodou parergon, Gell. 17, 20, 5:
quam scit uterque, libens censebo exerceat artem,
Hor. Ep. 1, 14, 44 (cf. Liv. 36, 7, 17, and Gell. 4, 18, 3, quoted III. A. 3.).—Of an advice given to an adversary, with irony:
cetera si qua putes te occultius facere posse... magnopere censeo desistas,
I strongly advise you to give up that idea, Cic. Verr. 2, 5, 68, § 174:
sed tu, Acci, consideres censeo diligenter, utrum censorum judicium grave esse velis an Egnatii,
id. Clu. 48, 135:
postulant ut excipiantur haec inexplicabilia. Tribunum censeant: aliquem adeant: a me... numquam impetrabunt,
id. Ac. 2, 30, 97:
ibi quaeratis socios censeo, ubi Saguntina clades ignota est,
Liv. 21, 19, 10:
solvas censeo, Sexte, creditori,
Mart. 2, 13, 2.—And in jest:
Treviros vites censeo, audio capitalis esse,
Cic. Fam. 7, 13, 2:
hi Plebei fuerunt, quos contemnas censeo... qua re ad patres censeo revertare,
id. ib. 9, 21, 3:
vites censeo porticum Philippi: si te viderit Hercules, peristi,
Mart. 5, 49, 13; so id. ib. 11, 99, 8; 12, 61, 7.—For ironical senatorial advice, by which the contrary is meant, v. Cic. Cat. 4, 6, 13; Sall. C. 52, 26, quoted II. A. 3.—
4.
With an ut-clause (with monere;
very rare): illud tamen vel tu me monuisse vel censuisse puta... ut tu quoque animum inducas, etc.,
Cic. Fam. 4, 8, 2.—
5.
With a clause understood: quo me vortam nescio: Pa. Si deos salutas, dextrovorsum censeo (i.e. id facias or faciundum censeo), Plaut. Curc. 1, 1, 70: quo redeam? Pe. Equidem ad phrygionem censeo (i. e. redeas), id. Men. 4, 2, 53:
quid nunc censes, Chrysale? (i. e. faciundum),
id. Bacch. 4, 8, 112:
ita faciam ut frater censuit,
Ter. Phorm. 5, 2, 11:
tibi igitur hoc censeo (i. e. faciendum): latendum tantisper ibidem, etc.,
Cic. Fam. 9, 2, 4: tu [p. 314] potes Kalendis spectare gladiatores, et ita censeo, id. ib. 16, 20:
quid censes igitur? Ecquidnam est tui consilii ad? etc.,
id. Att. 9, 12, 4: quid igitur censet (sapientia)? What is wisdom ' s advice? id. Phil. 13, 3, 6:
scribi quid placeat, quid censeas,
id. Att. 9, 19,4:
ibitur igitur, et ita quidem ut censes,
id. ib. 10, 15, 3:
disce, docendus adhuc, quae censet amiculus,
Hor. Ep. 1, 17, 3.
D.
Of opinions and views on general questions, to be of opinion, think, believe, hold (cf.: statuo, existimo, puto, aio, dico; freq. in class. prose; very rare in post-class. writers except Gellius; never with ut, ne, or subj.-clause).
1.
With inf.-clause:
Plato mundum esse factum censet a deo sempiternum,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
Cyrenaici non omni malo aegritudinem effici censent, sed insperato,
id. Tusc. 3, 13, 28:
(Hieronymus) censet summum bonum esse sine ulla molestia vivere,
id. Fin. 2, 5, 16:
Aristoteles eos qui valetudinis causa furerent, censebat habere aliquid in animis praesagiens,
id. Div. 1, 38, 81:
Pythagoras censuit animum esse per naturam rerum omnem intentum et commeantem,
id. ib. 1, 11, 27; so id. Ac. 1, 11, 40; 2, 42, 131; id. Fin. 1, 6, 20; 3, 15, 49; 3, 19, 64; 3, 21, 70; 4, 7, 17; 5, 7, 17; id. N. D. 1, 2, 3; 1, 2, 4; 1, 12, 29; 1, 13, 35 and 37; 1, 43, 120; 1, 44, 121; 2, 22, 57; 2, 16, 44; id. Sen. 12, 41; id. Leg. 1, 13, 36; id. Tusc. 1, 9, 18; 1, 10, 22; 1, 30, 72; 1, 45, 108; 3, 5, 11; 3, 22, 52; 4, 7, 14; id. Off. 1, 25, 88:
Plato in civitate communis esse mulieres censuit,
Gell. 18, 2, 8; 14, 5, 2; 18, 1, 4; 19, 12, 6.—If the opinion refers to what should be observed, oportere or debere is used, or a gerundial predicate with esse (so in Cic., but in Gell. 7, 15, 3, without esse):
oportere delubra esse in urbibus censeo,
Cic. Leg. 2, 10, 26:
M. Varro aeditumum dici oportere censet,
Gell. 12, 10, 4; 14, 5, 2;
so with debere,
id. 17, 5, 5; 13, 8, 4:
Cyrenaici... virtutem censuerunt ob eam rem esse laudandam,
Cic. Off. 3, 33, 116:
(Ennius) non censet lugendam esse mortem quam immortalitas consequatur,
id. Sen. 20, 73.—
2.
An inf.-clause understood:
(dissensio est), a quibus temporibus scribendi capiatur initium. Ego enim ab ultimis censeo (i. e. exordiendum esse),
Cic. Leg. 1, 3, 8:
si, Mimnermus uti censet, sine amore jocisque Nil est jucundum,
Hor. Ep. 1, 6, 65:
sic enim censuit,
Cic. Off. 3, 33, 117.—
3.
With neutr. acc. of a pron.: hoc amplius censeo, in addition to the opinions mentioned I hold, etc., Sen. Vit. Beat. 3, 2:
nullo (medico) idem censente,
Plin. 29, 1, 5, § 11.—
4.
With a rel.-clause:
Aesopus quae utilia... erant, non severe neque imperiose praecepit et censuit,
he imparted his teachings and views, Gell. 2, 29, 1.—
5.
Absol.:
non adligo me ad unum aliquem ex Stoicis proceribus. Est et mihi censendi jus,
the right to impart my opinions, Sen. Vit. Beat. 3, 2.
E.
In gen., = arbitror, puto, existimo, judico (cf.: idem enim valet censere et arbitrari, Varr. ap. Non. p. 519, 29: censere nunc significat putare, nunc suadere, nunc decernere, Paul. ex Fest. p. 54, 11 Mull.).
1.
To judge, think, believe, suppose (freq. in ante-class. writings; very rare in Cic. except in the particular meanings, a.—ironically—and d.; always with inf.-clause expressed or understood).
a.
In gen.:
atque ego censui abs te posse hoc me impetrare,
Plaut. Cas. 2, 6, 12 sq.:
satis jam delusam censeo: rem, ut est, nunc eloquamur,
id. As. 3, 3, 141:
nam si honeste censeam te facere posse, suadeam,
id. Mil. 4, 8, 60:
neque ego hac noctem longiorem me vidisse censeo,
id. Am. 1, 1, 126:
saluti quod tibi esse censeo,
id. Merc. 1, 35; so id. Am. 4, 3, 2; id. Most. 1, 3, 127; id. Pers. 1, 1, 9; 2, 2, 8; 2, 3, 75 sq.; id. Truc. 2, 2, 60; id. As. 2, 2, 33; id. Aul. 2, 4, 30; 2, 4, 36; id. Cas. 2, 8, 38; Ter. Heaut. 3, 1, 53; id. Phorm. 2, 2, 13: aut domino, cujum id censebis esse, reddes, Cincius, Re Mil. l. iii., de ap. Gell. 16, 4, 2:
eo namque omnem belli molem inclinaturam censebant (consules),
Liv. 7, 32, 3:
nec facturum aequa Samnitium populum censebant, si... oppugnarent,
id. 7, 31, 7:
quaeso ut ea quae dicam non a militibus imperatori dicta censeas,
id. 7, 13, 8:
at illa purgare se, quod quae utilia esse censebat... suasisset,
Curt. 8, 3, 7: Alexander, tam memorabili victoria laetus, qua sibi Orientis fines apertos esse censebat, id. 9, 1, 1; so id. 10, 8, 22.—
b.
With reference to an erroneous opinion, to imagine, suppose, falsely believe:
censebam me effugisse a vita marituma Ne navigarem, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 3, 108:
omnes eum (sc. Jovem) esse (Amphitruonem) censent servi,
id. Am. prol. 122, 134:
jam hic ero, quom illic censebis esse me,
id. ib. 3, 3, 14:
ardere censui aedes,
id. ib. 5, 1, 15:
ego hunc censebam esse te,
id. Men. 5, 9, 13; so id. As. 5, 2, 20; id. Aul. 3, 5, 55; id. Bacch. 1, 2, 14; id. Men. 3, 3, 32; 5, 9, 76; id. Merc. 1, 2, 87; id. Poen. 1, 1, 54; 3, 1, 60; 3, 4, 25; id. Rud. 2, 4, 31; 4, 7, 35; id. Stich. 4, 2, 24; id. Truc. 1, 1, 72 et saep.: censuit se regem Porsenam occidere, Cass. Hem. ap. Non. p. 4, 88:
non ipsa saxa magis sensu omni vacabant quam ille... cui se hic cruciatum censet optare,
Cic. Tusc. 1, 44, 107.—And ironically:
nisi forte Diagoram aut Theodorum... censes superstitiosos fuisse,
Cic. N. D. 1, 42, 117:
nisi forte etiam illi Semproniano senatus consulto me censes adfuisse, qui ne Romae quidem fui,
id. Fam. 12, 29, 2:
neminem me fortiorem esse censebam,
Curt. 8, 14, 42.—
c.
Referring to what should take place.
(α).
With gerundial inf.-clause:
navis praedatoria, Abs qua cavendum nobis sane censeo,
Plaut. Men. 2, 2, 70:
soli gerundum censeo morem,
id. Most. 1, 3, 69:
neque vendundam censeo Quae libera est,
Ter. Ad. 2, 1, 39; so id. Eun. 4, 4, 53; 5, 8, 42; id. Hec. 4, 4, 94; id. Phorm. 2, 4, 17:
ceterum ei qui consilium adferret opem quoque in eam rem adferendam censebant esse,
Liv. 25, 11, 14.—
(β).
With oportere, debere, or an ordinary inf.-clause:
solam illi me soli censeo esse oportere obedientem,
Plaut. Most. 1, 3, 47:
quibus declaraveram, quo te animo censerem esse oportere, et quid tibi faciendum arbitrarer,
Cic. Fam. 4, 9, 1:
rursus interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,
Curt. 8, 14, 43: impudens postulatio visa est, censere... ipsos id (bellum) advertere in se, agrosque suos pro alienis populandos obicere, to entertain the idea that they should direct that war against themselves and their own lands, etc., Liv. 21, 20, 4:
munere eum fungi prioris censet amici = eum fungi oportere,
Hor. Ep. 1, 9, 5:
quae nos quoque sustinere censebat,
App. M. 11, p. 253.—
(γ).
By aequum censere with ordinary inf.clause, expressed or understood, either = it is fair ( right) to do something, or something ought or should be done (so very freq. in the comic poets and Livy; rare in other writers): non ego istunc me potius quam te metuere aequom censeo, I do not think it right to fear him, etc., Plaut. Capt. 2, 2, 51: quid me aequom censes pro illa tibi dare? What do you think I should give as a fair price? etc., id. As. 1, 3, 76: meum animum tibi servitutem servire aequom censui, I thought it my duty that my mind should, etc., id. Trin. 2, 2, 27: ecquis est tandem qui vestrorum... aequom censeat poenas dare ob eam rem quod arguatur male facere voluisse? Cato ap. Gell. 6 (7), 3, 36:
quis aequum censeret... receptos in fidem non defendi?
Liv. 21, 19, 5; so id. 24, 37, 7; 5, 3, 8; 22, 32, 6.—And without emphasis upon the idea of fairness or right:
si sunt ita ut ego aequom censeo,
as I think they ought to be, Plaut. Stich. 1, 2, 55; so id. Trin. 3, 2, 87; 2, 3, 1; id. Merc. 3, 3, 8; id. Aul. 4, 1, 11; id. Ep. 4, 1, 29; id. Stich. 2, 2, 20; 4, 1, 42:
qui aequom esse censeant, nos jam a pueris ilico nasci senes,
who believe that we should be born as old men right from childhood, Ter. Heaut. 2, 1, 2; so id. ib. 5, 5, 11; id. Ad. 4, 3, 10:
qui aequom censeant rem perniciosam utili praeponi,
Auct. Her. 2, 14, 22: (tribuni) intercedebant;
senatum quaerere de pecunia non relata in publicum... aequum censebant,
Liv. 38, 54, 5:
cives civibus parcere aequum censebat,
Nep. Thras. 2, 6.—
d.
Very freq., esp. in Cic., when a question, rhetorical or real, is addressed to a second person, often referring to erroneous opinions:
an fores censebas nobis publicitus praeberier?
Plaut. Am. 4, 2, 7:
clanculum istaec te flagitia facere censebas potesse?
id. Men. 4, 2, 47:
hicine nos habitare censes?
id. Trin. 4, 3, 72:
omnes cinaedos esse censes, tu quia es?
id. Men. 3, 2, 48; so id. As. 2, 4, 78; 5, 2, 37; id. Bacch. 4, 6, 41; 5, 2. 82; id. Capt. 4, 2, 66; 4, 2, 74; 5, 2, 16; id. Cas. 2, 6, 29; id. Men. 5, 5, 25: continuo dari Tibi verba censes? Ter. And. 3, 2, 25; so id. ib. 3, 3, 13; 4, 4, 55; id. Heaut. 4, 3, 38; id. Hec. 4, 1, 32; 4, 4, 53; id. Phorm. 5, 6, 35:
adeone me delirare censes ut ista esse credam?
Cic. Tusc. 1, 6, 10:
nam cum in Graeco sermone haec... non videbantur, quid censes in Latino fore?
id. Fin. 3, 4, 15:
quid igitur censes? Apim illum nonne deum videri Aegyptiis?
id. N. D. 1, 29, 82:
quis haec neget esse utilia? quem censes?
id. Off. 3, 26, 99:
an censes me tantos labores... suscepturum fuisse, si, etc.,
id. Sen. 23, 82:
an vos Hirtium pacem velle censetis?
id. Phil. 12, 4, 9; so id. Brut. 50, 186; 85, 294; id. Tusc. 1, 5, 10 fin.; 2, 4, 11; 3, 13, 27; id. Fin. 1, 10, 34; id. N. D. 1, 8, 20; 1, 28, 78; 1, 44, 122; id. Leg. 2, 10, 23; id. Div. in Caecil. 16, 54; id. Phil. 1, 6, 13; 4, 3, 7; 7, 4, 14; 11, 1, 3; 11, 5, 10; 12, 3, 7; 12, 6, 13; 12, 8, 21; 12, 9, 22; 13, 2, 4; 14, 4, 10; id. Att. 10, 11, 4:
quid censes munera terrae?... quo spectanda modo, quo sensu credis et ore?
Hor. Ep. 1, 6, 5 sqq.; so id. ib. 2, 2, 65; Lucr. 1, 973 (with obj.inf.).—With conditional period inst. of an inf.-clause:
num censes faceret, filium nisi sciret eadem haec velle,
Ter. And. 3, 3, 46.—
Sometimes censemus? is used in the same way as censes?
Cic. Tusc. 1, 2, 4; id. Off. 2, 7, 25; id. Fam. 4, 9, 2.—
e.
With an inf.clause understood: itane tu censes? Pa. Quid ego ni ita censeam? Plaut. Mil. 4, 3, 27: quid ergo censes? Tr. Quod rogas, Censeo, id. Rud. 4, 8, 7 sq.: quid illum censes? (i. e. eo loco facere?) Ter. And. 5, 2, 12:
quid illas censes? (i. e. posse dicere),
id. Ad. 4, 5, 22; so Plaut. Curc. 1, 1, 59; Ter. Heaut. 3, 3, 9; 5, 3, 21.—So, very freq. in the comic poets, censeo, absol., as an approving answer; also sic censeo, istuc censeo, ita censeo (Cic.) to be variously rendered: ego divinam rem intus faciam... So. Censeo, that will be right! Plaut. Am. 3, 3, 11: auscultemus quid agat: Ph. Sane censeo, so we will, indeed, id. Curc. 2, 2, 29: quid si recenti re aedis pultem? Ad. Censeo, do so! id. Poen. 3, 4, 18: quin eloquamur? Ag. Censeo, hercle, patrue, id. ib. 5, 4, 93: patri etiam gratulabor? Tr. Censeo, I think so (and after answering several questions with censeo): etiamne complectar ejus patrem? Tr. Non censeo. Pl. Nunc non censet quom volo, id. Rud. 4, 8, 6 sqq.; id. Ps. 2, 2, 69; id. Stich. 5, 4, 53; id. Truc. 2, 4, 73; id. Cas. 4, 3, 14; Ter. Eun. 2, 1, 11; id. Heaut. 3, 3, 27: male habeas! Mu. Sic censeo, Plaut. Men. 4, 1, 11: aliquem arripiamus, etc.: Ly. Hem, istuc censeo, id. Merc. 3, 3, 19 (cf.:
prorsus ita censeo, referring to general questions, as in D.,
Cic. Leg. 2, 10, 23);
once similarly censeas: Quid gravare? censeas!
Say yes, Plaut. Stich. 3, 2, 22.—
2.
To resolve, as a merely mental act, with gerundial inf.-clause (rare; cf. II. B.): quibus rebus cognitis, Caesar maturandum sibi censuit, resolved to hasten, lit., thought he must hasten ( = statuit, existimavit), Caes. B. G. 7, 56 init.:
censuimus igitur amplius quaerendum,
Gell. 12, 14, 7.—
3.
To consider, i. e. after carefully weighing the circumstances, with inf.-clause (rare):
sed cum censerem... me et periculum vitare posse, et temperatius dicere... ea causa mihi in Asiam proficiscendi fuit,
Cic. Brut. 91, 314.—
4.
= pu tare, habere, judicare, to consider as, to hold, with two acc., or inf.-clause.
a.
With double acc.:
quom dispicias tristem, frugi censeas (i.e. eum),
you would consider him thrifty, Plaut. Cas. 3, 2. 32:
auxilio vos dignos censet senatus,
considers you worthy of help, Liv. 7, 31, 2:
has... indagines cuppediarum majore detestatione dignas censebimus si, etc.,
Gell. 7 (6), 16, 6: cum Priscum nobilitas hostem patriae censuisset, judged, declared him the enemy, etc., Aur. Vict. Caes. 29, 4.—
b.
In the pass. with nom. and inf., = haberi (in Manil. and Gell.):
praeter illas unam et viginti (comoedias) quae consensu omnium Plauti esse censebantur,
Gell. 3, 3, 3:
quae terrena censentur sidera sorte (i. e. esse),
are considered as being of the terrestrial kind, Manil. 2, 226; so id. 2, 293; 2, 653; 2, 667; 3, 96; so, sub aliquo censeri, to be considered as being under one ' s influence, id. 4, 246; 4, 705; cf. id. 3, 598 (with per).—
5.
To wish, with subj.-clause or ne (in App.):
de coma pretiosi velleris floccum mihi confestim adferas censeo,
App. M. 6. [p. 315] p. 117:
censeo ne ulla cura os percolat,
id. Mag. p. 411.
2.
censeo, ēre, = succenseo, to be angry: ne vobis censeam, si, etc., Varr. ap. Non. p. 267, 24.

Lewis & Short latin dictionary > censeo
4 sua

sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;
so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,
Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.
I.
Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).
A.
With antecedent in the same sentence.
1.
The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.
(α).
His:
Caesar copias suas divisit,
Caes. B. C. 3, 97:
ille in sua sententia perseverat,
id. ib. 1, 72:
tantam habebat suarum rerum fiduciam,
id. ib. 2, 37:
cum sceleris sui socios Romae reliquisset,
Cic. Cat. 3, 1, 3:
cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?
id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:
Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,
Liv. 26, 40, 7:
imperat princeps civibus suis,
Sen. Clem. 1, 16, 2:
nemo rem suam emit,
id. Ben. 7, 4, 8.—
(β).
Her:
mea Glycerium suos parentes repperit,
Ter. And. 5, 6, 5:
utinam haec ignoraret suum patrem,
id. Phorm. 5, 6, 34:
si nunc facere volt era officium suom,
Plaut. Cas. 2, 8, 72:
ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,
Cic. Cael. 32, 78:
si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,
id. Phil. 13, 16, 32.—
(γ).
Its:
omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33:
cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,
id. Planc. 40, 95.—
(δ).
Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:
mittent aliquem de suo numero,
id. ib. 11, 10, 25:
rationem illi sententiae suae non fere reddebant,
id. Tusc. 1, 17, 38:
qui agellos suos redimere a piratis solebant,
id. Verr. 2, 3, 37, § 85:
edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,
id. Sest. 14, 32:
suis finibus eos prohibent,
Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;
and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,
some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—
2.
With a subject-clause as antecedent:
id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,
was selfevident, Liv. 22, 38, 13:
ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
id. 3, 62, 1:
secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,
id. 35, 14, 4. —
3.
With subject-acc. as antecedent:
hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,
Cic. Planc. 19, 47:
cupio eum suae causae confidere,
id. Sest. 64, 135:
suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,
id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:
(dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,
Caes. B. C. 1, 8.—
4.
With object-acc. as antecedent.
(α).
Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):
hunc pater suus de templo deduxit,
he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:
hunc sui cives e civitate ejecerunt,
id. Sest. 68, 142:
Alexandrum uxor sua... occidit,
id. Inv. 2, 49, 144:
illum ulciscentur mores sui,
id. Att. 9, 12, 2:
quodsi quem natura sua... forte deficiet,
id. Or. 1, 14:
utrumque regem sua multitudo consalutaverat,
Liv. 1, 7, 1:
quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,
id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:
quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,
id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:
consulem C. Marium servus suus interemit,
Val. Max. 6, 8, 2:
quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?
Sen. Clem. 1, 18, 2:
sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,
id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:
ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,
Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —
(β).
With impers. verbs:
sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,
Cic. Verr. 1, 12, 35:
video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,
id. Fam. 3, 10, 1:
si Caesarem beneficii sui poeniteret,
id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:
jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,
Liv. 10, 7, 8:
militem jam minus virtutis poenitere suae,
id. 22, 12, 10.—
(γ).
As adjunct of other members of the sentence:
ad parentes suos ducas Silenium,
Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:
eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,
Cic. Phil. 13, 17, 34:
totum enim ex sua patria sustulisti,
id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:
Caesar Fabium in sua remittit hiberna,
Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:
introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,
Sall. C. 28, 1:
suis flammis delete Fidenas,
i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:
suo igni involvit hostes,
Tac. A. 14, 30:
quid Caesarem in sua fata inmisit?
Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.
with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,
Cic. Att. 6, 2, 7.—
5.
With dat. as antecedent.
(α).
As adjunct of subject (cf. 4. supra):
suus rex reginae placet,
a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:
ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,
id. Cist. 1, 1, 101:
Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?
Cic. Sull. 2, 7:
si ceteris facta sua recte prosunt,
id. Cat. 3, 12, 27:
cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?
id. Planc. 33, 81:
haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,
id. Verr. 2, 2, 13, § 33:
Romanis multitudo sua auxit animum,
Liv. 21, 50, 4:
sicuti populo Romano sua fortuna labet,
id. 42, 50, 7:
Lanuvinis sacra sua reddita,
id. 8, 14, 2:
vilitas sua illis detrahit pretium,
Sen. Ben. 4, 29, 2:
nemo est cui felicitas sua satisfaciat,
id. Ep. 115, 17:
labor illi suus restitutus est,
id. Brev. Vit. 20, 3:
magnitudo sua singulis constat,
id. Q. N. 1, 1, 10:
tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,
id. Ep. 53, 11. —
With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,
Ter. Hec. 4, 4, 38.—
(β).
Of other words:
regique Thebano regnum stabilivit suum,
Plaut. Am. 1, 1, 40:
mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,
id. Ps. 1, 3, 5:
ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,
Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:
desinant insidiari domui suae consuli,
id. Cat. 1, 13, 32:
quibus ea res honori fuerit a suis civibus,
id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:
nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,
id. 39, 37, 6:
Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,
id. 25, 3, 5.—
6.
With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:
nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,
id. Mur. 41, 90:
quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,
id. Att. 14, 13, 12:
suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,
the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:
cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,
Liv. 22, 42, 12:
nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,
Val. Max. 2, 4, 4:
Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,
Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:
in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:
operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,
Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):
(Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,
Caes. B. G. 2, 4:
credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,
Sen. Q. N. 2, 42, 1.—
7.
With predic. nom. as antecedent:
sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,
Val. Max. 8, 12, 1.—
8.
With appositive noun.
(α).
With gram. subject as antecedent:
hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,
id. Mil. 9, 25:
(hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,
id. Planc. 11, 27:
ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,
id. Balb. 21, 49:
ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,
id. Lig. 4, 11:
Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,
Caes. B. C. 3, 57.—
(β).
With object as antecedent:
Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,
Cic. Tusc. 1, 18, 41:
tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,
id. Lig. 12, 36:
Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,
Liv. 22, 34, 2.—
(γ).
With appositive noun as antecedent:
si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:
M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,
Liv. 6, 34, 5:
C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,
Val. Max. 4, 4, 3.—
9.
In participial clauses.
(α).
The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:
credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),
Cic. Tusc. 1, 32, 79:
ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,
id. Rosc. Am. 10, 27:
diffidentemque rebus suis confirmavit,
id. Imp. Pomp. 9, 23:
Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,
id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:
stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,
Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:
manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),
Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:
et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,
Liv. 22, 60, 9:
quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,
Sen. Q. N. 1, 5, 5.—
(β).
The logical subject of the participle, being also the principal subject:
sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,
Cic. Phil. 10, 10, 21:
hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,
id. Agr. 2, 31, 84:
ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,
Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:
ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,
Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:
Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:
Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:
Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,
Liv. 25, 15, 1:
(Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,
id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—
(γ).
The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:
M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,
Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:
si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,
Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:
ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),
Liv. 8, 29, 12; cf.
with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,
id. 7, 29, 7.—
10.
In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:
mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,
Cic. Pis. 22, 52.—
(β).
With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:
cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?
Cic. Div. in Caecil. 6, 21:
si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,
id. Sest. 23, 51:
nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,
Caes. B. C. 1, 5.—
(γ).
With antecedent dependent on the gerund:
eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,
Cic. Leg. 1, 6, 19.—
11.
As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:
magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?
Cic. Mil. 15, 40:
neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,
his claim, id. Rab. Post. 11, 31:
Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,
id. Sest. 31, 68:
ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,
id. Off. 3, 23, 90:
sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,
id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:
totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,
Cic. Agr. 2, 13, 34:
maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,
id. Phil. 14, 13, 35.
B.
Without gram. antec., one ' s, one ' s own.
1.
Dependent on subject-inff.:
ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,
Cic. Mur. 7, 16:
siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,
id. Phil. 2, 13, 31:
miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,
id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:
contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,
id. Par. 6, 51:
ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,
id. Off. 3, 5, 23:
detrahere de altero sui commodi causa,
id. ib. 3, 5, 24:
suis exemplis melius est uti,
Auct. Her. 4, 1, 2:
levius est sua decreta tollere quam aliorum,
Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;
29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,
Sen. Brev. Vit. 18, 3:
quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?
id. Q. N. 3, praef. 5:
cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,
id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:
Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,
Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—
2.
Without a subject-inf.:
omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,
Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:
erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),
Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):
non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,
Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.
C.
With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.
1.
In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.
a.
In infinitive clauses:
(Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,
Cic. Mil. 32, 88:
(Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,
id. Cael. 10, 24:
ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),
id. Rosc. Am. 37, 107:
hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,
Caes. B. C. 2, 16:
docent, sui judicii rem non esse,
id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:
hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,
Cic. Verr. 1, 10, 29:
(Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,
Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.
also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,
Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—
b.
Suus in a clause dependent on inf.:
scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,
Plaut. Ps. 2, 2, 55:
isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,
id. Div. in Caecil. 1, 3:
ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,
Liv. 44, 8, 4. —
Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),
Caes. B. C. 1, 8.—
c.
In oblique clauses introduced by ut or ne, or clauses subordinate to such:
Cassius constituit ut ludi absente te fierent suo nomine,
Cic. Att. 15, 11, 2:
postulat ut ad hanc suam praedam tam nefariam adjutores vos profiteamini,
id. Rosc. Am. 2, 6:
Nasidius eos magnopere hortatur ut rursus cum Bruti classe, additis suis (i.e. Nasidii) auxiliis confligant,
Caes. B. C. 2, 3:
(regem) denuntiasse sibi ut triduo regni sui decederent finibus,
Liv. 42, 25, 12:
Sabinae mulieres, hinc patres, hinc viros orantes, ne parricidio macularent partus suos (i.e. mulierum),
id. 1, 13, 2:
Patron praecepit suis ut arma induerent, ad omne imperium suum parati,
Curt. 5, 11, 1.—With reflex. pron., referring to a different antecedent:
ad hanc (Laidem) Demosthenes clanculum adit, et ut sibi copiam sui faceret, petit,
Gell. 1, 8, 5. —
d.
In subordinate clauses introduced by quin or quod:
(Dejotarus) non recusat quin id suum facinus judices,
Cic. Deiot. 15, 43; so id. ib. 4, 15;
16, 45: parietes hujus curiae tibi gratias agere gestiunt, quod futura sit illa auctoritas in his majorum suorum et suis sedibus,
id. Marcell. 3, 10:
quidni gauderet quod iram suam nemo sentiret?
Sen. Troad. 3, 13:
querenti quod uxor sua e fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88;
and with intentional ambiguity: cum Proculejus quereretur de filio quod is mortem suam expectaret,
id. 9, 3, 68. —
e.
In interrogative clauses:
si, quod officii sui sit, non occurrit animo, nihil umquam omnino aget,
Cic. Ac. 2, 8, 25:
ut non auderet iterum dicere quot milia fundus suus abesset ab urbe,
id. Caecin. 10, [p. 1825] 28:
donec sciat unisquisque quid sui, quid alieni sit,
Liv. 6, 27, 8:
rex ignarus, quae cum Hannibale legatis suis convenisset, quaeque legati ejus ad se allaturi fuissent,
id. 23, 39, 2:
postquam animadvertit quantus agminis sui terror esset,
id. 43, 19, 5. —
2.
In a virtually oblique clause.
a.
In final clause, introduced by ut, ne, or rel., referring to the subject of the purpose:
me a portu praemisit domum, ut haec nuntiem uxori suae,
Plaut. Am. 1, 1, 41:
quasi Appius ille Caecus viam muniverit, non qua populus uteretur, sed ubi impune sui posteri latrocinarentur, i. e. Appii,
Cic. Mil. 7, 17:
quae gens ad Caesarem legatos mise. rat, ut suis omnibus facultatibus uteretur,
Caes. B. C. 3, 80:
inde castra movent, ne qua vis sociis suis ab Romano exercitu inferri possit,
Liv. 43, 23, 5:
(Romani) Albam a fundamentis proruerunt, ne memoria originum suarum exstaret,
id. 26, 13, 16:
oppidani nuntios Romam, qui certiorem de suo casu senatum facerent, misere,
id. 6, 33, 7; cf.:
tanto intervallo ab hostibus consedit, ut nec adventus suus propinquitate nimia nosci posset, et, etc.,
Liv. 10, 20, 7:
Datames locum delegit talem ut non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset,
Nep. Dat. 7, 3:
quid si gubernator a diis procellas petat ut gratior ars sua periculo fiat?
Sen. Ben. 6, 25, 4. —
b.
In other dependent clauses represented as conceived by an antecedent in the principal sentence:
Sulla, si sibi suus pudor ac dignitas non prodesset, nullum auxilium requisivit ( = negavit se defendi velle, si, etc.),
Cic. Sull. 5, 15:
Paetus omnes libros quos frater suus reliquisset mihi donavit ( = dixit se donare libros quos, etc.),
id. Att. 2, 1, 12:
non enim a te emit, sed, priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit ( = potitus est, ne, etc.),
id. Phil. 2, 37, 96:
Africanus, si sua res ageretur, testimonium non diceret,
id. Rosc. Am. 36, 3:
ille ipse (Pompejus) proposuit epistulam illam, in qua est Pro tuis rebus gestis amplissimis. Amplioribusne quam suis, quam Africani?
id. Att. 8, 9, 2:
spiritus dabat (Manlio) quod... vinculorum suorum invidiam dictator fugisset,
Liv. 6, 18, 4:
(Numa) Camenis eum lucum sacravit, quod earum ibi concilia cum conjuge sua Egeria essent,
id. 1, 21, 3:
adulescens deos omnis invocare ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se esset,
id. 26, 50, 4 (cf. D. 1. a. infra).
D.
In the place of ejus.
1.
In clauses virtually oblique, but with indicative, being conceived by the antecedent (hence suus, not ejus), but asserted as fact by the author (hence indicative, not subjunctive):
Cicero tibi mandat ut Aristodemo idem respondeas, quod de fratre suo (Ciceronis) respondisti,
Cic. Att. 2, 7, 4:
oriundi ab Sabinis, ne, quia post Tatii mortem ab sua parte non erat regnatum, imperium amitterent, sui corporis creari regem volebant,
Liv. 1, 17, 2:
C. Caesar villam pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita erat, diruit,
Sen. Ira, 3, 21, 5:
Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte punivit,
Suet. Caes. 74; cf.:
quomodo excandescunt si quid e juba sua decisum est,
Sen. Brev. Vit. 12, 3.—
2.
To avoid ambiguity:
petunt rationes illius (Catilinae) ut orbetur consilio res publica, ut minuatur contra suum (i.e. Catilinae) furorem imperatorum copia (instead of ejus, which might be referred to res publica),
Cic. Mur. 39, 83:
equites a cornibus positos, cum jam pelleretur media peditum suorum acies, incurrisse ab lateribus ferunt,
Liv. 1, 37, 3.—
3.
Colloquially and in epistolary style suus is used emphatically instead of ejus, with the meaning own, peculiar: deinde ille actutum subferret suus servus poenas Sosia, his own slave (opp. Mercury, who personates Sosias), Plaut. Am. 3, 4, 19: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratus sui fecerant, their own magistrates ( = ipsorum), Cic. Att. 6, 2, 5:
in quibus (litteris Bruti) unum alienum summa sua prudentia (est), ut spectem ludos suos,
his peculiar prudence, id. ib. 15, 26, 1; so,
quod quidem ille (Nero) decernebat, quorumdam dolo ad omina sui exitus vertebatur,
Tac. A. 16, 24; cf. II. A. 1. b and g; II. A. 2. a. b; II. B. 3.—
4.
Without particular emphasis (mostly ante- and post-class. and poet.):
tum erit tempestiva cum semen suum maturum erit,
Cato, R. R. 31:
vitis si macra erit, sarmenta sua concidito minute,
id. ib. 37:
qui sic purgatus erit, diuturna valetudine utatur, neque ullus morbus veniet, nisi sua culpa,
id. ib. 157:
Cimon in eandem invidiam incidit quam pater suus,
Nep. Cim. 3, 1:
id qua ratione consecutus sit (Lysander) latet. Non enim virtute sui exercitus factum est, etc.,
id. Lys. 1, 2:
ipse sub Esquiliis, ubi erat regia sua, Concidit,
Ov. F. 6, 601:
quodque suus conjux riguo collegerat horto, Truncat olus foliis,
id. M. 8, 646; so id. ib. 15, 819.
II.
In partic.
A.
As substt.
1.
sui, suorum, m., his, their (etc.) friends, soldiers, fellow-beings, equals, adherents, followers, partisans, posterity, slaves, family, etc., of persons in any near connection with the antecedent.
(α).
(Corresp. to the regular usage, I. A. B. C.) Cupio abducere ut reddam (i.e. eam) suis, to her family, friends, Ter. Eun. 1, 2, 77; cf. id. ib. 1, 2, 66:
cum animus societatem caritatis coierit cum suis, omnesque natura conjunctos suos duxerit,
fellow-beings, Cic. Leg. 1, 23, 60:
mulier ingeniosa praecepit suis omnia Caelio pollicerentur,
her slaves, id. Cael. 25, 62:
quo facilius et nostras domos obire, et ipse a suis coli possit,
his friends, id. ib. 7, 18:
qua gratiam beneficii vestri cum suorum laude conjungant,
their family, id. Agr. 2, 1, 1:
vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset,
to his posterity, id. Phil. 3, 6, 16:
cum divisurum se urbem palam suis polliceretur,
his partisans, id. ib. 13, 9, 19:
Caesar, cohortatus suos, proelium commisit,
Caes. B. G. 1, 25; so,
Curio exercitum reduxit, suis omnibus praeter Fabium incolumibus,
id. B. C. 2, 35:
Caesar receptui suorum timens,
id. ib. 3, 46:
certior ab suis factus est, praeclusas esse portas,
id. ib. 2, 20:
omnium suorum consensu, Curio bellum ducere parabat,
id. ib. 2, 37: so,
Pompejus suorum omnium hortatu statuerat proelio decertare,
id. ib. 3, 86:
Caesar Brundisium ad suos severius scripsit,
to his officers, id. ib. 3, 25:
naviculam conscendit cum paucis suis,
a few of his followers, id. ib. 3, 104:
multum cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem loqueretur,
id. ib. 1, 19:
nupsit Melino, adulescenti inprimis inter suos et honesto et nobili,
his equals, associates, Cic. Clu. 5, 11:
rex raptim a suis in equum impositus fugit,
his suite, Liv. 41, 4, 7:
subsidio suorum proelium restituere,
comrades, id. 21, 52, 10:
feras bestias... ad opem suis ferendam avertas,
their young, id. 26, 13, 12:
abstulit sibi in suos potestatem,
his slaves, Sen. Ira, 3, 12, 6:
Besso et Nabarzani nuntiaverant sui regem... interemptum esse,
their fellow - conspirators, Curt. 5, 12, 14. — Very rarely sing.:
ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido abripuit, illorum eum, cum quibus conjuravit, non suum judicet esse,
Liv. 39, 16, 5.—
(β).
Irregular use (acc. to I. D.): sui = ejus amici, etc. (freq.;
the absolute use of ejus in this sense being inadmissible): quasi vero quisquam dormiat? ne sui quidem hoc velint, non modo ipse (sui = ejus amici, liberi),
Cic. Tusc. 1, 38, 92:
is (annus) ejus omnem spem... morte pervertit. Fuit hoc luctuosum suis, acerbum patriae, etc.,
id. Or. 3, 2, 8:
quadrigas, quia per suos ( = ipsius milites) agendae erant, in prima acie locaverat rex,
Liv. 37, 41, 8:
auctoritatem Pisistrati qui inter suos ( = ejus cives) maxima erat,
id. 37, 12:
quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse fuit superior, etc.,
Nep. Hann. 8, 4; v. g.—
(γ).
Without antecedent (cf. I. B. supra): quoties necesse est fallere aut falli a suis, by one ' s friends, Sen. Phoen. 493.—
(δ).
Sing.: sŭa, suae. f., a sweetheart, mistress (rare): illam suam suas res sibi habere jussit. Cic. Phil. 2, 28. 69:
cedo quid hic faciet sua?
Ter. Heaut. 2, 3, 92.—
2.
sŭum, i, n., and more freq. sŭa, suorum, n. plur., = one ' s property.
a.
Sing.
(α).
Lit.:
nec suom adimerem alteri,
his property, his own, Plaut. Trin. 2, 2, 38 (34):
nunc si ille salvos revenit, reddam suom sibi (v. D. 3. a. infra),
id. ib. 1, 2, 119:
illum studeo quam facillime ad suum pervenire,
Cic. Fam. 13, 26, 4:
populi Romani hanc esse consuetudinem ut socios sui nihil deperdere velit,
Caes. B. G. 1, 43; cf. Cic. Rab. Post. 11, 3, I. A. 11. supra:
nec donare illi de suo dicimur,
Sen. Ben. 7, 4, 2; so esp. with quisque; v. infra — Hence, de suo = per se, or sua sponte;
(stellae) quae per igneos tractus labentia inde splendorem trahant caloremque, non de suo clara,
Sen. Q. N. 7, 1, 6. —
(β).
Trop.:
meum mihi placebat, illi suum (of a literary essay),
Cic. Att. 14, 20, 3: suom quemque decet, his own manners, etc., Plaut. Stich. 5, 4, 11; so, expendere oportet quid quisque habeat sui ( what peculiarities) nec velle experiri quam se aliena deceant;
id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
Cic. Off. 1, 31, 113.—
(γ).
Jurid. term: aliquid pro suo possidere, to possess in the belief of one ' s legal right:
pro suo possessio tale est, cum dominium nobis acquiri putamus. Et ea causa possidemus ex qua acquiritur, et praeterea pro suo,
Dig. 41, 10, 1;
so without an antecedent, and referring to a first person: item re donata, pro donato et pro suo possideo,
ib. 41, 10, 1; v. the whole tit. ib. 42, 10 (Pro suo); cf. ib. 23, 3, 67; cf. C., infra fin.;
similarly: usucapere pro suo = acquire dominion by a possession pro suo, Fragm. Vat. 111: res pro suo, quod justam causam possidendi habet, usucapit,
id. ib. 260; Dig. 41, 3, 27. —
b.
Plur.
(α).
One ' s property:
Roscius tibi omnia sua praeter animam tradidit,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:
qui etiam hostibus externis victis sua saepissime reddiderunt,
id. Agr. 1, 6, 19:
tu autem vicinis tuis Massiliensibus sua reddis,
id. Att. 14, 14, 6:
Remi legatos miserunt qui dicerent se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2; 1, 11, 2; 2, 13, 2:
ipsi milites alveos informes quibus se suaque transveherent, faciebant,
their baggage, Liv. 21, 26, 9:
docere eos qui sua permisere fortunae,
Sen. Q. N. 3, praef. 7; so without an antecedent, one ' s own property (cf. I. B. 2. supra):
hanc ob causam maxime ut sua tenerentur res publicae constitutae sunt,
Cic. Off. 2, 21, 73;
rarely = eorum res: quod vero etiam sua reddiderint (i.e. Gallis),
Liv. 39, 55, 3. —
(β).
One ' s own affairs:
aliena ut melius videant et dijudicent Quam sua,
Ter. Heaut. 3, 1, 96:
cognoscunt... immobile agmen et sua quemque molientem,
Liv. 10, 20, 8:
omnia ei hostium non secus quam sua nota erant,
id. 22, 41, 5:
aliena cum suis perdidit,
Sen. Ben. 7, 16, 3.— Absol., referring to a noun fem.: sua (finxit) C. Cassius ( = suas persuasiones; cf.
the context),
Quint. 6, 3, 90.
B.
Predicative uses: suum esse, facere, fieri, putare, etc., like a gen. poss., to be, etc., the property, or under the dominion, control, power of the antecedent.
1.
Of property in things.
(α).
Corporeal:
scripsit causam dicere Prius aurum quare sit suum,
Ter. Eun. prol. 11:
nihil erat cujusquam quod non hoc anno suum fore putabat (Clodius),
Cic. Mil. 32, 87:
quia suum cujusque fit, eorum quae natura fuerant communia quod cuique obtigit, id quisque teneat,
id. Off. 1, 7, 21:
Juba suam esse praedicans praedam,
Caes. B. C. 3, 84:
gratum sibi populum facturum, si omnes res Neapolitanorum suas duxissent,
Liv. 22, 32, 8: libros esse dicimus Ciceronis;
eosdem Dorus librarius suos vocat,
Sen. Ben. 7, 6, 1:
cum enim istarum personarum nihil suum esse possit,
since these persons can own nothing, Gai. Inst. 2, 96; cf. Dig. 1, 7, 15 pr.—Virtually predicative:
referas ad eos qui suam rem nullam habent ( = rem quae sua sit),
nothing of their own, Cic. Phil. 2, 6, 15:
qui in potestate nostra est, nihil suum habere potest,
Gai. Inst. 2, 84. — ( b) Of literary works:
quae convenere in Andriam ex Perinthia Fatetur transtulisse, atque usum pro suis ( = quasi sua essent),
Ter. And. prol. 14:
potest autem... quae tum audiet... ingenue pro suis dicere,
his own thoughts, Quint. 12, 3, 3.—
(γ).
Of a country or people:
suum facere = suae dicionis facere: commemorat ut (Caesar) magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum suam fecerit,
Caes. B. C. 2, 32:
in quam (Asiam) jam ex parte suam fecerit,
Liv. 44, 24, 4:
crudelissima ac superbissima gens sua omnia suique arbitrii facit,
id. 21, 44, 5.—
(δ).
Trop.:
omnia sua putavit quae vos vestra esse velletis,
Cic. Phil. 11, 12, 27:
non meminit, illum exercitum senatus populique Romani esse, non suum,
id. ib. 13, 6, 4: [p. 1826] probavit, non rempublicam suam esse, sed se reipublicae, Sen. Clem. 1, 19, 8;
so of incorporeal things: hi si velint scire quam brevis eorum vita sit, cogitent ex quota parte sua sit,
how much of it is their own, id. Brev. Vit. 19, 3; so, suum facere, to appropriate:
prudentis est, id quod in quoque optimum est, si possit, suum facere,
Quint. 10, 2, 26:
quaeremus quomodo animus (hanc virtutem) usu suam faciat,
Sen. Clem. 1, 3, 1.—
2.
Of persons.
(α).
Under a master ' s or father ' s control:
ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret,
make any one his slave, Liv. 41, 8, 12: quid eam tum? suamne esse ajebat, his daughter, i.e. in his power? Ter. And. 5, 4, 29:
eduxit mater pro sua ( = quasi sua esset),
id. Eun. 1, 2, 76.—
(β).
Reflexively = sui juris, independent, one ' s own master or mistress, not subject to another ' s control, under one ' s own control (v. sui juris, infra):
ancilla, quae mea fuit hodie, sua nunc est,
Plaut. Pers. 4, 3, 3.—
(γ).
Of moral power over others: suus = devoted to one:
hice hoc munere arbitrantur Suam Thaidem esse,
Ter. Eun. 2, 2, 38:
eos hic fecit suos Paulo sumptu,
id. Ad. 5, 4, 21:
sed istunc exora, ut (mulierem) suam esse adsimulet,
to be friendly to him, id. Heaut. 2, 3, 117:
cum Antonio sic agens ut perspiciat, si in eo negotio nobis satisfecerit, totum me futurum suum,
Cic. Att. 14, 1 a, 2:
Alpheus... utebatur populo sane suo,
devoted to him, id. Quint. 7, 29.— Poet.: vota suos habuere deos, the vows (inst. of the persons uttering them) had the gods on their side, Ov. M. 4, 373. —
(δ).
Of power over one's self, etc.:
nam qui sciet ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is poterit eruere, semperque esse in disputando suus,
self-possessed, Cic. Fin. 4, 4, 10:
inaestimabile bonum est suum fieri,
selfcontrol, Sen. Ep. 75, 18:
(furiosus) qui suus non est,
Dig. 42, 4, 7, § 9:
vix sua, vix sanae virgo Niseia compos Mentis erat,
Ov. M. 8, 35. —
3.
Suum est, as impers. predicate: = ejus est, characteristic of, peculiar to one (very rare):
dixit antea, sed suum illud est, nihil ut affirmet,
Cic. Tusc. 1, 42, 99.
C.
Attributive usages, almost always (except in Seneca) with suus before its noun.
1.
The property, relations, affairs, etc., of one opposed to those of another, own.
a.
Opposition expressed:
nihil de suo casu, multa de vestro querebatur,
Cic. Balb. 8, 21:
sua sibi propiora pericula quam mea loquebantur,
id. Sest. 18, 40:
suasque et imperatoris laudes canentes,
Liv. 45, 38, 12:
damnatione collegae et sua,
id. 22, 35, 3:
Senecae fratris morte pavidum et pro sua incolumitate pavidum,
Tac. A. 14, 73:
velut pro Vitellio conquerentes suum dolorem proferebant,
id. H. 3, 37;
opp. alienus: ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno,
at a time convenient to themselves, Varr. R. R. 3, 16, 11. —Without antecedent, opp. externus:
(Platoni) duo placet esse motus, unum suum, alterum externum, esse autem divinius quod ipsum ex se sua sponte moveatur, etc.,
Cic. N. D. 2, 12, 32. —
b.
Implied:
voluptatem suis se finibus tenere jubeamus,
within the limits assigned to it, Cic. Fin. 3, 1, 1:
cum vobis immortale monumentum suis paene manibus senatus... exstruxerit,
id. Phil. 14, 12, 33:
superiores (amnes) in Italia, hic (Rhodanus) trans Alpes, hospitales suas tantum, nec largiores quam intulere aquas vehentes,
Plin. 2, 103, 106, § 224: colligitur aqua ex imbribus;
ex suo fonte nativa est,
Sen. Q. N. 3, 3:
pennas ambo non habuere suas (non suas = alienas),
Ov. Tr. 3, 4, 24. —
c.
In particular phrases. ( a) Sua sponte and suo Marte, of one ' s own accord, by one ' s self, without the suggestion, influence, aid, etc., of others:
Caesar bellum contra Antonium sua sponte suscepit,
Cic. Phil. 8, 2, 5:
sua sponte ad Caesarem in jus adierunt,
Caes. B. C. 1, 87.—So of things, = per se, by or of itself, for itself, for its own sake:
jus et omne honestum sua sponte expetendum (cf. in the context: per se igitur jus est expetendum),
Cic. Leg. 1, 18, 48: justitium sua sponte inceptum priusquam indiceretur, by itself, i. e. without a decree, Liv. 9, 7, 8; so,
sortes sua sponte attenuatas,
id. 22, 1, 11 (cf. id. 22, 38, 13; 35, 14, 4, I. A. 2., supra): rex enim ipse, sua sponte, nullis commentariis Caesaris, simul atque audivit ejus interitum suo Marte res suas recuperavit, Cic. Phil. 2, 37, 95.—
(β).
Suus locus, in milit. lang., one ' s own ground, position, or lines:
restitit suo loco Romana acies (opp. to the advance of the enemy),
Liv. 22, 16, 2.—So figuratively:
et staturas suo loco leges,
Sen. Ben. 2, 20, 2:
aciem instruxit primum suis locis, pauloque a castris Pompeji longius,
Caes. B. C. 3, 84 (cf.: suo loco, 7. b. g, infra).—
(γ).
For suo jure v. 3. infra.—
(δ).
Sua Venus = one's own Venus, i. e. good luck (v. Venus): ille non est mihi par virtutibus, nec officiis;
sed habuit suam Venerem,
Sen. Ben. 2, 28, 2. —
2.
Of private relations (opp. to public):
ut in suis rebus, ita in re publica luxuriosus nepos,
Cic. Agr. 2, 18, 48:
deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
id. Off. 1, 7, 20:
quod oppidum Labienus sua pecunia exaedificaverat,
Caes. B. C. 1, 15:
militibus agros ex suis possessionibus pollicetur,
i. e. his private property, id. ib. 1, 17; Sen. Ben. 7, 6, 3. —
3.
Of just rights or claims:
imperatori senatuique honos suus redditus,
due to them, Liv. 3, 10, 3:
neque inpedimento fuit, quominus religionibus suus tenor suaque observatio redderetur,
Val. Max. 1, 1, 8:
quibus omnibus debetur suus decor,
Quint. 11, 1, 41. —
So distributively: is mensibus suis dimisit legionem,
in the month in which each soldier was entitled to his discharge, Liv. 40, 41, 8. — Esp.: suo jure (so, meo, nostro, tuo, etc., jure), by his own right:
Tullus Hostilius qui suo jure in porta nomen inscripsit,
Cic. Phil. 13, 12, 26:
earum rerum hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet,
id. Arch. 1, 1; id. Marcell. 2, 6; id. Phil. 2, 25, 62; id. Balb. 8, 21:
numquam illum res publica suo jure esset ulta,
by its unquestionable right, id. Mil. 33, 88. —
4.
Of that to which one is exclusively devoted:
huic quaestioni suum diem dabimus,
a day for its exclusive discussion, Sen. Ep. 94, 52:
homini autem suum bonum ratio est,
his exclusive good, id. ib. 76, 10:
in majorem me quaestionem vocas, cui suus locus, suus dies dandus est,
id. Q. N. 2, 46, 1. —
With proprius: mentio inlata apud senatum est, rem suo proprio magistratu egere,
that the business needed a particular officer exclusively for itself, Liv. 4, 8, 4:
et Hannibalem suo proprio occupandum bello,
id. 27, 38, 7; cf.:
dissupasset hostes, ni suo proprio eum proelio equites Volscorum exceptum tenuissent,
in which they alone fought, id. 3, 70, 4:
mare habet suas venas quibus impletur,
by which it alone is fed, Sen. Q. N. 3, 14, 3. —
5.
According to one ' s liking, of one ' s own choice.
a.
Of persons, devoted to one, friendly, dear:
Milone occiso (Clodius) habuisset suos consules,
after his own heart, Cic. Mil. 33, 89:
collegit ipse se contra suum Clodium,
his dear Clodius, id. Pis. 12, 27 (cf.: suum facere, habere, II. B. 2. g).—
b.
Of things, favorable.
(α).
Of place: neque Jugurtham nisi... suo loco pugnam facere, on his own ground, i. e. chosen by him, favorable, Sall. J. 61, 1:
hic magna auxilia expectabant et suis locis bellum in hiemem ducere cogitabant,
Caes. B. C. 1, 61; cf.:
numquam nostris locis laboravimus,
Liv. 9, 19, 15.—
(β).
Of time:
cum Perseus suo maxime tempore et alieno hostibus incipere bellum posset,
Liv. 42, 43, 3; v. 7. b, infra. —
c.
Of circumstances: sua occasio, a favorable opportunity; sometimes without antecedent:
neque occasioni tuae desis, neque suam occasionem hosti des,
Liv. 22, 39, 21:
tantum abfuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur,
id. 4, 58, 2:
aestuque suo Locros trajecit,
a favorable tide, id. 23, 41, 11:
ignoranti quem portum petat nullus suus ventus est,
Sen. Ep. 71, 3:
orba suis essent etiamnunc lintea ventis,
Ov. M. 13, 195:
aut ille Ventis iturus non suis,
Hor. Epod. 9, 30. —
6.
Of persons or things, peculiar, particular:
quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua,
Cic. Tusc. 1, 29, 70:
omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum,
id. de Or. 3, 57, 316:
geometrae et musici... more quodam loquuntur suo. Ipsae rhetorum artes verbis in docendo quasi privatis utuntur ac suis,
id. Fin. 3, 1, 4:
sensus omnis habet suum finem,
its peculiar limits, Quint. 9, 4, 61: animus cum suum ambitum complevit et finibus se suis cinxit, consummatum est summum bonum, Sen. Vit. Beat. 9, 3: est etiam in nominibus ( nouns) diverso collocatis sua gratia, their peculiar elegance, Quint. 9, 3, 86:
ibi non bello aperto, sed suis artibus, fraude et insidiis, est paene circumventus,
Liv. 21, 34, 1:
nec Hannibalem fefellit, suis se artibus peti,
id. 22, 16, 5:
adversus hostem non virtute tantum, sed suis (i. e. hostis) etiam pugnare consiliis oportebat,
Flor. 2, 6, 26:
liberam Minucii temeritatem se suo modo expleturum,
Liv. 22, 28, 2:
equites ovantes sui moris carmine,
id. 10, 26, 11:
exsultans cum sui moris tripudiis,
id. 21, 42, 3:
tripudiantes suo more,
id. 23, 26, 9.—So, suo Marte, referring to the style of fighting peculiar to the different arms:
equitem suo alienoque Marte pugnare,
that the cavalry were fighting both in their own style and in that of the other arms, Liv. 3, 62, 9; cf.: suo Marte, 1, c. a, supra.—And distributively ( = suus quisque):
suos autem haec operum genera ut auctores, sic etiam amatores habent,
Quint. 12, 10, 2:
illa vero fatidica fulmina ex alto et ex suis venire sideribus,
Plin. 2, 43, 43, § 113; cf.:
quae quidem planiora suis exemplis reddentur,
Val. Max. 3, 4 prooem.—
7.
Proper, right.
a.
Referring to one's ordinary or normal condition:
quod certe non fecisset, si suum numerum naves habuissent,
their regular complement, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133. — So poet.:
flecte ratem! numerum non habet illa suum,
its full number, Ov. H. 10, 36:
novus exercitus consulibus est decretus: binae legiones cum suo equitatu,
Liv. 40, 36, 6:
cum suo justo equitatu,
id. 21, 17, 8:
totam (disciplinam) in suum statum redegit,
Val. Max. 2, 7, 2:
tranquilla mente et vultu suo,
with the ordinary expression of his face, Sen. Clem. 2, 6, 2:
media pars aeris ab his (ignibus) submota, in frigore suo manet. Natura enim aeris gelida est,
id. Q. N. 2, 10, 4:
cornuaque in patriis non sua vidit aquis,
not natural to her, Ov. H. 14, 90. —
So, non suus, of ingrafted branches and their fruit: miraturque (arbos) novas frondis et non sua poma,
Verg. G. 2, 82. —
b.
Of time, proper, regular, etc. (cf. 5. b, supra).
(α).
The regular time ( = stato tempore):
signum quod semper tempore exoritur suo,
Plaut. Rud. prol. 4:
cum et recte et suo tempore pepererit,
Ter. Hec. 4, 1, 16: aestas suo tempore incanduit...;
tam solstitium quam aequinoctium suos dies retulit,
Sen. Q. N. 3, 16, 3:
omnes venti vicibus suis spirant majore ex parte,
Plin. 2, 47, 48, § 128. —
(β).
The right or proper time:
salictum suo tempore caedito,
Cato, R. R. 33:
cessit e vita suo magis quam suorum civium tempore,
the right time for himself, Cic. Brut. 1, 4; so,
exstingui homini suo tempore optabile est,
id. Sen. 23, 85:
Scandilius dicit se suo tempore rediturum,
id. Verr. 2, 3, 60, § 139:
si Ardeates sua tempora exspectare velint,
Liv. 4, 7, 6:
Chrysippus dicit, illum... opperiri debere suum tempus, ad quod velut dato signo prosiliat,
Sen. Ben. 2, 25, 3:
quam multi exercitus tempore suo victorem hostem pepulerunt!
Liv. 44, 39, 4. — Without antecedent: sed suo tempore totius sceleris hujus fons aperietur. Cic. Phil. 14, 6, 15; cf.:
de ordine laudis, etc., praecipiemus suo tempore,
Quint. 2, 4, 21. —
(γ).
Suo loco = at the proper place:
quae erant prudentiae propria suo loco dicta sunt,
Cic. Off. 1, 40, 143:
quod reddetur suo loco,
Quint. 11, 1, 16:
ut suo loco dicetur,
Plin. 2, 90, 102, § 221:
inscripta quae suis locis reddam,
id. 1, prooem. § 27; Sen. Ben. 2, 20, 2; cf. 1, c. b; 4. supra. —
(δ).
Suited, appropriate, adapted to one:
in eodem fundo suum quidquid conseri oportet,
Cato, R. R. 7:
siquidem hanc vendidero pretio suo,
at a suitable price, Plaut. Pers. 4, 4, 30:
in partes suas digerenda causa,
Quint. 11, 1, 6:
confundetur quidquid in suas partes natura digessit,
Sen. Q. N. 3, 29, 8. — Poet.: haec ego dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur, Deque meis oculis in tua membra cadunt, appropriate, i. e. tristia, Ov. H. 14, 67.—Without antecedent: suum quidquid genus talearum serito, any fit kind, i. e. suited to the ground, Cato, R. R. 48. —
8.
Own, with the notion of independence of, or dependence on others (cf. B. 2. g d).
a.
Of political independence: pacem condicionibus his fecerunt ut Capuae suae leges, sui magistratus essent, her own laws, i. e. not subject to Carthage, Liv. 23, 7, 2: liberos [p. 1827] eos ac suis legibus victuros, id. 25, 23, 4. —
Esp. in the phrases suae potestatis or in sua potestate esse, suo jure uti, sui juris esse: Puteolos, qui nunc in sua potestate sunt, suo jure, libertate aequa utuntur, totos occupabunt,
Cic. Agr. 2, 31, 86:
Rhegini potestatis suae ad ultimum remanserunt,
retained their self-government, Liv. 23, 30, 9:
urbem ne quam formulae sui juris facerent,
id. 38, 9, 10. —
b.
Of paternal authority.
(α).
Free from the power of the paterfamilias; in the phrases sui juris esse, suae potestatis esse, to be independent:
quaedam personae sui juris sunt, quaedam alieno juri sunt subjectae, Gai,
Inst. 1, 48:
sui juris sunt familiarum suarum principes, id est pater familiae, itemque mater familiae,
Ulp. Fragm. 4, 1:
liberi parentum potestate liberantur emancipatione. Sed filius quidem ter manumissus sui juris fit, ceteri autem liberi una manumissione sui juris fiunt,
id. ib. 10, 1:
morte patris filius et filia sui juris fiunt,
id. ib. 10, 2:
patres familiarum sunt qui sunt suae potestatis,
Dig. 1, 6, 4:
si modo defunctus testator suae potestatis mortis tempore fuerit,
Gai. Inst. 2, 147. —
With indef. reference: si sui juris sumus,
Dig. 46, 2, 20; cf.:
pro suo possideo, 2. a. supra.—Attributively: sui juris arrogatio feminae,
Cod. Just. 8, 47, 8:
homo sui juris,
ib. 10, § 5.— Trop.:
sapiens numquam semiliber erit: integrae semper libertatis et sui juris,
Sen. Brev. Vit. 5, 3:
non illarum coitu fieri cometen, sed proprium et sui juris esse,
id. Q. N. 7, 12, 2: nullique sunt tam feri et sui juris adfectus, ut non disciplina perdomentur, id. Ira, 2, 12, 3. —
(β).
Subject to paternal authority, in the phrases suus heres, sui liberi; suus heres, an heir who had been in the paternal power of the deceased:
CVI SVVS HERES NON SIT, XII. Tab. fr. 5, 4.—In the jurists without antecedent: sui et necessarii heredes sunt velut filius filiave, nepos neptisve ex filia, deinceps ceteri qui modo in potestate morientis fuerunt,
Gai. Inst. 2, 156:
(emancipati liberi) non sunt sui heredes,
ib. 2, 135:
alia facta est juris interpretatio inter suos heredes,
ib. 3, 15:
datur patrono adversus suos heredes bonorum possessio (where patrono is not the antecedent of suos),
ib. 3, 41:
sui heredes vel instituendi sunt vel exheredandi,
Ulp. Fragm. 22, 14:
accrescunt suis quidem heredibus in partem virilem, extraneis autem in partem dimidiam,
id. ib. 22, 17. —
Sui liberi, children in paternal power: de suis et legitimis liberis,
Cod. Just. 6, 55 inscr.
D.
In particular connections.
1.
With ipse, his own, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 696).
a.
Ipse agreeing with the antecedent of suus, the antecedent being,
(α).
A subjectnom.:
(ingenium ejus) valet ipsum suis viribus,
by its own strength, Cic. Cael. 19, 45:
legio Martia non ipsa suis decretis hostem judicavit Antonium?
by its own resolutions, id. Phil. 4, 2, 5:
ruit ipse suis cladibus,
id. ib. 14, 3, 8:
si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,
id. de Or. 2, 2, 8:
qui se ipse sua gravitate et castimonia defenderet,
id. Cael. 5, 11:
quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3:
suamet ipsae fraude omnes interierunt,
Liv. 8, 18, 9; 39, 49, 3:
ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt,
id. 40, 5, 1:
respicerent suum ipsi exercitum,
id. 42, 52, 10; 21, 31, 12; 22, 38, 3; 6, 19, 6.—
(β).
A subject-acc.:
sunt qui dicant eam sua ipsam peremptam mercede,
Liv. 1, 11, 9:
(tribuniciam potestatem) suis ipsam viribus dissolvi,
id. 2, 44, 2.—
(γ).
An object in dat. or acc.:
sic ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset,
Caes. B. C. 2, 6:
tribuni (hostem) intra suamet ipsum moenia compulere,
Liv. 6, 36, 4:
alios sua ipsos invidia opportunos interemit,
id. 1, 54, 8; 22, 14, 13.—Suus as adjunct of subject (rare):
aliquando sua praesidia in ipsos consurrexerunt,
their own garrisons revolted against them, Sen. Clem. 1, 26, 1.—
b.
With gen. of ipse, strengthening the possessive notion (cf. 4.;
post-Aug. and very rare, but freq. in modern Lat.): aves (foetus suos) libero caelo suaeque ipsorum fiduciae permittunt,
Quint. 2, 6, 7 (but tuus ipsius occurs in Cic.:
tuo ipsius studio,
Cic. Mur. 4, 9:
tuam ipsius amicitiam,
id. Verr. 2, 3, 4, § 7).—
c.
Both suus and ipse agreeing with the governing noun (very rare; not in Cic. or Caes.): quae tamen in ipso cursu suo dissipata est (= ipsa in cursu suo), in its very course, Sen. Q. N. 1, 1, 3 dub.:
suamet ipsa scelera,
Sall. C. 23, 2 (Dietsch ex conj. ipse):
suismet ipsis corporibus,
Liv. 2, 19, 5 MSS. (Weissenb. ex conj. ipsi):
a suismet ipsis praesidiis,
id. 8, 25, 6 MSS. (Weissenb. ipsi).—
2.
With quisque, distributively, each ( every one)... his own; in prose quisque is generally preceded by suus.
a.
Quisque and suus in different cases.
(α).
Quisque as subjectnom.:
sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti,
Lucr. 5, 1033:
suo quisque loco cubet,
Cato, R. R. 5:
suum quisque noscat ingenium,
Cic. Off. 1, 31, 114:
ad suam quisque (me disciplinam) rapiet,
id. Ac. 2, 36, 114:
quod suos quisque servos in tali re facere voluisset,
id. Mil. 10, 29:
cum suo quisque auxilio uteretur,
Caes. B. C. 1, 51:
celeriter ad suos quisque ordines redit,
id. ib. 3, 37.—In apposition with plur. subj. (freq. in Liv.):
nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem Sentiat,
Lucr. 4, 522:
ut omnes cives Romani in suis quisque centuriis prima luce adessent,
that all the Roman citizens should be present, each in his own centuria, Liv. 1, 44, 1:
hinc senatus, hinc plebs, suum quisque intuentes ducem constiterant,
id. 6, 15, 3:
ut (trigemini) pro sua quisque patria dimicent,
id. 1, 24, 2:
stabant compositi suis quisque ordinibus,
id. 44, 38, 11:
(consules) in suas quisque provincias proficiscuntur,
id. 25, 12, 2; 25, 26, 13:
in suo quaeque (stella) motu naturam suam exercent,
Plin. 2, 39, 39, § 106.—With abl. absol.:
omnes, velut dis auctoribus in spem suam quisque acceptis, proelium una voce poscunt,
Liv. 21, 45, 9 Weissenb. ad loc.:
relictis suis quisque stationibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 4; 4, 44, 10; 39, 49, 3; 2, 38, 6.—
(β).
With acc. of quisque as subj.:
fabrum esse suae quemque fortunae, App. Claud. ap. Ps.-Sall. Ep. ad Caes. Rep. c. l.: sui quemque juris et retinendi et dimittendi esse dominum,
Cic. Balb. 13, 31:
recipere se in domos suas quemque jussit,
Liv. 25, 10, 9; and (ungrammatically) nom., as apposition to a subj.-acc.:
se non modo suam quisque patriam, sed totam Siciliam relicturos,
id. 26, 29, 3 MSS. (Weissenb. ex conj. quosque).—
(γ).
As adjunct of the subject-nom., with a case of quisque as object, attribut. gen., etc.:
sua cujusque animantis natura est,
Cic. Fin. 5, 9, 25:
sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, etc., de sanitate ac mente deturbat,
id. Pis. 20, 46:
sua quemque fraus et suus terror maxime vexat,
id. Rosc. Am. 24, 67:
suum cuique incommodum ferendum est,
id. Off. 3, 6, 30:
ut solidum suum cuique solvatur,
id. Rab. Post. 17, 46:
ne suus cuique domi hostis esset,
Liv. 3, 16, 3:
ut sua cuique respublica in manu esset,
id. 26, 8, 11:
animus suus cuique ordinem pugnandi dabat,
id. 22, 5, 8:
tentorium suum cuique militi domus ac penates sunt,
id. 44, 39, 5:
suus cuique (stellae) color est,
Plin. 2, 18, 16, § 79:
trahit sua quemque voluptas,
Verg. E. 2, 65:
stat sua cuique dies,
id. A. 10, 467.—
(δ).
As predicate-nom. (v. II. B.):
opinionem, quae sua cuique conjectanti esse potest,
Liv. 6, 12, 3.—
(ε).
As adjunct of subj.-acc.:
suum cuique honorem et gradum redditum gaudeo,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
scientiam autem suam cujusque artis esse,
id. Fin. 5, 9, 26.—
(ζ).
As adjunct of an object, with a case of quisque as object or attribut. gen.: suam cuique sponsam, mihi meam: suum cuique amorem, mihi meum, Atil. Fragm. inc. 1: suom cuique per me uti atque frui licet, Cato ap. Gell. 13, 24 (23), 1:
ut suo quemque appellem nomine,
Plaut. Ps. 1, 2, 52:
placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare,
Cic. Fam. 9, 22, 1:
ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
id. Off. 1, 33, 119:
justitia quae suum cuique distribuit,
id. N. D. 3, 15, 38:
in tribuendo suum cuique,
id. Off. 1, 5, 14:
Turnus sui cuique periculi recens erat documentum,
Liv. 1, 52, 4:
in trimatu suo cuique dimidiam esse mensuram futurae certum esse,
Plin. 7, 15, 16, § 73:
certa cuique rerum suarum possessio,
Vell. 2, 89, 4; cf.: qua re suum unicuique studium suaque omnibus delectatio relinquatur, Ps.-Cic. Cons. 26, 93.—With quemque in apposition with acc. plur.:
Camillus vidit intentos opifices suo quemque operi,
Liv. 6, 25, 9; so cujusque in appos. with gen. plur.: trium clarissimorum suae cujusque gentis virorum mors, id. 39, 52, 7; and cuique with dat. plur.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poet. ap. Nep. Att. 11, 6 (where Lachm. ad Lucr. 2, 372, reads quique, ex conj.; cf. b. b, infra).—
b.
Attraction of suus and quisque as adjuncts of nouns.
(α).
Attraction of suus:
ut nemo sit nostrum quin in sensibus sui cujusque generis judicium requirat acrius (= suum cujusque generis judicium),
Cic. Ac. 2, 7, 19:
quas tamen inter omnes (voces) est suo quoque in genere (vox) mediocris ( = inter omnes voces est mediocris vox, sua quoque in genere),
id. de Or. 3, 57, 216:
eo concilia suae cujusque regionis indici jussit (= sua cujusque regionis concilia),
Liv. 45, 29, 10:
equites suae cuique parti post principia collocat (= equites suos cuique parti),
id. 3, 22, 6:
cum motibus armorum et corporum suae cuique genti assuetis,
id. 25, 17, 5:
legiones deducebantur cum tribunis et centurionibus et sui cujusque ordinis militibus (= suis cujusque),
Tac. A. 14, 27:
quae sui cujusque sunt ingenii,
Quint. 7, 10, 10 Halm (al. sua):
sui cujusque ingenii poma vel semina gerunt (= sua cujusque),
Col. 3, 1;
and by a double attraction: has (cohortes) subsidiariae ternae et aliae totidem suae cujusque legionis subsequebantur (= has cohortes... totidem cujusque legionis, suam quaeque legionem, subsequebantur),
Caes. B. C. 1, 83. —
(β).
Attraction of quisque:
tanta ibi copia venustatum in suo quique loco sita,
Plaut. Poen. 5, 4, 6 (al. quaeque):
quodvis frumentum non tamen omne Quique suo genere inter se simile esse videbis,
Lucr. 2, 372 Lachm. and Munro ad loc.:
cum verba debeant sui cujusque generis copulari,
Varr. L. L. 10, 48:
in sensibus sui cujusque generis judicium,
Cic. Ac. 2, 7, 19:
haec igitur proclivitas ad suum quodque genus aegrotatio dicatur,
id. Tusc. 4, 12, 28:
separatim greges sui cujusque generis nocte remeabant (= greges sui quisque generis),
Liv. 24, 3, 5:
ut sui cujusque mensis acciperet (frumentum),
Suet. Aug. 40;
and quisque both attracted and in its own case: quia cujusque partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque vis sit (where either cujusque or quaeque is redundant),
Cic. Fin. 5, 17, 46; v. Madv. ad loc.; Cato, R. R. 23 fin.;
so esp. in the phrases suo quoque tempore, anno, die, loco, etc.: pecunia, quae in stipendium Romanis suo quoque anno penderetur, deerat (= suo quaeque anno),
each instalment in the year when due, Liv. 33, 46, 9 Weissenb. ad loc.:
suo quoque loco,
Varr. R. R. 1, 7, 2; 1, 22, 6:
opera quae suis quibusque temporibus anni vilicum exsequi oporteret,
Col. 11, 3:
suo quoque tempore,
Vitr. 2, 9, 4:
nisi sua quaque die usurae exsolverentur (= sua quaeque die),
Dig. 22, 1, 12 init.; 13, 7, 8, § 3:
ut opera rustica suo quoque tempore faciat,
ib. 19, 2, 25, § 3 (al. quaeque)—
c.
In the order quisque... suus.
(α).
In relative clauses, comparative clauses with ut, and interrogative clauses introduced by quid, etc., where quisque immediately follows the relative, etc.:
ut quisque suom volt esse, ita est,
Ter. Ad. 3, 3, 45; cf.
with sibi,
Cic. Leg. 1, 18, 49; id. Lael. 9, 30:
expendere oportere quid quisque habeat sui... nec velle experiri quam se aliena deceant. Id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
id. Off. 1, 31, 113:
neque solum quid in senatu quisque civitatis suae dicerent ignorabant, sed, etc.,
Liv. 32, 19, 9:
gratius id fore laetiusque quod quisque sua manu ex hoste captum rettulerit,
id. 5, 20, 8; 6, 25, 10; cf.:
in quibus cum multa sint quae sua quisque dicere velit, nihil est quod quisque suum possit dicere,
Sen. Vit. Beat. 23, 1.—
(β).
If the emphasis is not on suus, but (for quisque, when emphatic, unusquisque is used) on some other word:
in civitates quemque suas... dimisit,
Liv. 21, 48, 2:
in patriam quisque suam remissus est,
Just. 33, 2, 8:
in vestigio quemque suo vidit,
Liv. 28, 22, 15; cf.:
hospitibus quisque suis scribebant,
id. 33, 45, 6:
pro facultatibus quisque suis,
id. 42, 53, 3; cf.:
respiciendae sunt cuique facultates suae,
Sen. Ben. 2, 15, 3:
praecipitat quisque vitam suam et futuri desiderio laborat,
id. Brev. Vit. 7, 5; id. Ben. 7, 5, 1:
tunc praeceps quisque se proripit et penates suos deserit,
id. Q. N. 6, 1, 5; 5, 18, 8:
summum quisque causae suae judicem facit,
Plin. 1, prooem. § 10: aestimatione nocturnae [p. 1828] quietis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit, id. 7, 50, 51, § 167.—
(γ).
Poets adopt the order quisque suus when the metre requires it, Verg. A. 6, 743:
oscula quisque suae matri tulerunt,
Ov. F. 2, 715. —
(δ).
When suus and quisque belong to different clauses:
atque earum quaeque, suum tenens munus... manet in lege naturae,
Cic. Tusc. 5, 13, 38. —
d.
Suus uterque, or uterque suus, distributively of two subjects:
suas uterque legiones reducit in castra,
Caes. B. C. 1, 40; 2, 28:
ideo quod uterque suam legem confirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 49, 142:
cum sui utrosque adhortarentur,
Liv. 1, 25, 1:
ad utrumque ducem sui redierunt,
id. 21, 29, 5:
utraque (lex) sua via it,
Sen. Ben. 6, 6, 1; cf.
uterque, in apposit.: nec ipsi tam inter se acriter contenderunt, quam studia excitaverant uterque sui corporis hominum,
Liv. 26, 48, 6.—
3.
With sibi.
(α).
Sibi with pronom. force (cf. sui, IV. C. fin.):
reddam suum sibi,
Plaut. Trin. 1, 2, 119 ( = ei; but referred to b, infra, by Brix ad loc.); cf.:
suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:
idem lege sibi sua curationem petet,
for himself, Cic. Agr. 2, 9, 22 (cf. id. Phil. 2, 37, 96;
I. B. 2. b. supra): ut vindicare sibi suum fulgorem possint,
Sen. Q. N. 1, 1, 11; cf.
the formula of divorce: tuas res tibi habeto,
Dig. 24, 2, 2.—Hence, illam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2, 28, 69.—
(β).
With sibi redundant, to strengthen suus (anteand post-class. and colloq.):
quo pacto serviat suo sibi patri,
Plaut. Capt. prol. 5:
eum necabam ilico per cerebrum pinna sua sibi, quasi turturem,
id. Poen. 2, 40; v. sui, IV. C. and the passages there cited.—
4.
With gen. agreeing with the subject of suus:
quas cum solus pertulisset ut sua unius in his gratia esset,
that the credit of it should belong to him alone, Liv. 2, 8, 3:
qui de sua unius sententia omnia gerat,
id. 44, 22, 11; cf.:
unam Aegyptus in hoc spem habet suam,
Sen. Q. N. 4, 2, 2.—For suus ipsius, etc., v. D. 1. b. supra.—
5.
With demonstr., rel., or indef. pronn. and adjj., of his, hers, etc.:
postulat ut ad hanc suam praedam adjutores vos profiteamini,
to this booty of his, Cic. Rosc. Am. 2, 6:
Sestius cum illo exercitu suo,
id. Sest. 5, 12:
qua gravitate sua,
id. ib. 61, 129:
suam rem publicam illam defenderunt,
that republic of theirs, id. ib. 67, 141:
in istum civem suum,
against this citizen of theirs, id. Balb. 18, 41:
cum illo suo pari,
id. Pis. 8, 18:
te nulla sua calamitate civitas satiare potest?
id. Phil. 8, 6, 19:
dubitatis igitur, quin vos M. Laterensis ad suam spem aliquam delegerit,
for some hope of his, id. Planc. 16, 39:
non tam sua ulla spe quam militum impetu tractus,
by any hope of his, Liv. 25, 21, 5:
nullo suo merito,
from no fault of theirs, id. 26, 29, 4:
ipse arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,
with a few of his friends, Caes. B. C. 1, 19.—
6.
With descriptive adjj.
(α).
Standing before the adj. and noun (so most freq.):
suorum improbissimorum sermonum domicilium,
Cic. Pis. 31, 76:
causam sui dementissimi consilii,
id. Phil. 2, 22, 53:
suam insatiabilem crudelitatem,
id. ib. 11, 3, 8:
suis amplissimis fortunis,
id. ib. 13, 8, 16:
suum pristinum morem,
id. Pis. 12, 27:
suis lenissimis postulatis,
Caes. B. C. 1, 5: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit (suis emphatic; cf. b, infra), id. ib. 3, 76.—
(β).
Between the adj. and noun (less emphatic):
pro eximiis suis beneficiis,
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
propter summam suam humanitatem,
id. Fam. 15, 14, 1:
ex praeteritis suis officiis,
Caes. B. C. 3, 60:
Caesar in veteribus suis castris consedit,
id. ib. 3, 76.—
(γ).
After adj. and noun:
veterem amicum suum excepit,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
in illo ardenti tribunatu suo,
id. Sest. 54, 116.—
7.
Objectively for the pers. pron. (rare):
neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur ( = sibi illatae),
Sall. C. 51, 11; so,
neglectam ab Scipione et nimis leviter latam suam injuriam ratus,
Liv. 29, 9, 9:
ipsae enim leges te a cognitione sua judicio publico reppulerunt ( = a se cognoscendo),
Cic. Balb. 14, 32:
suam invidiam tali morte quaesitam ( = quaesitum esse ab eo ut homines se inviderent),
Tac. A. 3, 16; so,
nulla sua invidia,
Cic. Mil. 15, 40.—
8.
Abl. fem. sua, with refert or interest, for gen. of the pers. pron.: neminem esse qui quomodo se habeat nihil sua censeat interesse, Cic. Fin. 5, 10, 30:
si scit sua nihil interesse utrum anima per os, an per jugulum exeat,
Sen. Ep. 76, 33; v. intersum, III.—
9.
Strengthened by the suffix - pte or -met.
(α).
By - pte (not used with ipse) affixed to the forms sua, suo, and (ante-class.) suum:
quom illa osculata esset suumpte amicum,
Plaut. Mil. 2, 4, 38:
ut terrena suopte nutu et suo pondere in terram ferantur,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:
ferri suopte pondere,
id. N. D. 1, 25, 69:
suapte natura,
id. Fat. 18, 42:
suapte vi et natura,
id. ib. 19, 43; id. Fin. 1, 16, 54; 5, 22, 61:
suopte ingenio,
Liv. 25, 18; so id. 1, 25, 1; 1, 18, 4:
suapte manu,
Cic. Or. 3, 3, 10:
locus suapte natura infestus,
Liv. 44, 6, 9; so,
suapte natura,
id. 4, 22, 4:
flumina suapte natura vasta,
Sen. Q. N. 3, 27, 8; so id. Ben. 4, 17, 2:
sponte suapte,
Varr. L. L. 6, 7, § 70.—
(β).
With - met, almost always followed by ipse (in all forms of suus except suus, suum, suae, and suorum):
suomet ipsi more,
Sall. J. 31, 6:
suomet ipsi instrumento,
Liv. 22, 14, 13:
suomet ipsi metu,
Tac. H. 3, 16 fin.:
suamet ipsum pecunia,
Sall. J. 8, 2:
suamet ipsae fraude,
Liv. 8, 18, 9:
intra suamet ipsum moenia,
id. 6, 36, 4:
suismet ipsi praesidiis,
id. 8, 25, 6:
suismet ipsis corporibus,
id. 2, 19, 5:
suosmet ipsi cives,
id. 2, 9, 5:
suasmet ipse spes,
Tac. A. 3, 66 fin. —Without ipse:
populum suimet sanguinis mercede,
Sall. H. Fragm. 1, 41, 25 Dietsch:
magna pars suismet aut proxumorum telis obtruncabantur,
id. ib. 2, 52 ib.

Lewis & Short latin dictionary > sua
5 suum

sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;
so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,
Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.
I.
Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).
A.
With antecedent in the same sentence.
1.
The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.
(α).
His:
Caesar copias suas divisit,
Caes. B. C. 3, 97:
ille in sua sententia perseverat,
id. ib. 1, 72:
tantam habebat suarum rerum fiduciam,
id. ib. 2, 37:
cum sceleris sui socios Romae reliquisset,
Cic. Cat. 3, 1, 3:
cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?
id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:
Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,
Liv. 26, 40, 7:
imperat princeps civibus suis,
Sen. Clem. 1, 16, 2:
nemo rem suam emit,
id. Ben. 7, 4, 8.—
(β).
Her:
mea Glycerium suos parentes repperit,
Ter. And. 5, 6, 5:
utinam haec ignoraret suum patrem,
id. Phorm. 5, 6, 34:
si nunc facere volt era officium suom,
Plaut. Cas. 2, 8, 72:
ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,
Cic. Cael. 32, 78:
si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,
id. Phil. 13, 16, 32.—
(γ).
Its:
omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33:
cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,
id. Planc. 40, 95.—
(δ).
Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:
mittent aliquem de suo numero,
id. ib. 11, 10, 25:
rationem illi sententiae suae non fere reddebant,
id. Tusc. 1, 17, 38:
qui agellos suos redimere a piratis solebant,
id. Verr. 2, 3, 37, § 85:
edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,
id. Sest. 14, 32:
suis finibus eos prohibent,
Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;
and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,
some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—
2.
With a subject-clause as antecedent:
id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,
was selfevident, Liv. 22, 38, 13:
ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
id. 3, 62, 1:
secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,
id. 35, 14, 4. —
3.
With subject-acc. as antecedent:
hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,
Cic. Planc. 19, 47:
cupio eum suae causae confidere,
id. Sest. 64, 135:
suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,
id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:
(dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,
Caes. B. C. 1, 8.—
4.
With object-acc. as antecedent.
(α).
Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):
hunc pater suus de templo deduxit,
he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:
hunc sui cives e civitate ejecerunt,
id. Sest. 68, 142:
Alexandrum uxor sua... occidit,
id. Inv. 2, 49, 144:
illum ulciscentur mores sui,
id. Att. 9, 12, 2:
quodsi quem natura sua... forte deficiet,
id. Or. 1, 14:
utrumque regem sua multitudo consalutaverat,
Liv. 1, 7, 1:
quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,
id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:
quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,
id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:
consulem C. Marium servus suus interemit,
Val. Max. 6, 8, 2:
quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?
Sen. Clem. 1, 18, 2:
sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,
id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:
ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,
Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —
(β).
With impers. verbs:
sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,
Cic. Verr. 1, 12, 35:
video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,
id. Fam. 3, 10, 1:
si Caesarem beneficii sui poeniteret,
id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:
jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,
Liv. 10, 7, 8:
militem jam minus virtutis poenitere suae,
id. 22, 12, 10.—
(γ).
As adjunct of other members of the sentence:
ad parentes suos ducas Silenium,
Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:
eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,
Cic. Phil. 13, 17, 34:
totum enim ex sua patria sustulisti,
id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:
Caesar Fabium in sua remittit hiberna,
Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:
introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,
Sall. C. 28, 1:
suis flammis delete Fidenas,
i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:
suo igni involvit hostes,
Tac. A. 14, 30:
quid Caesarem in sua fata inmisit?
Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.
with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,
Cic. Att. 6, 2, 7.—
5.
With dat. as antecedent.
(α).
As adjunct of subject (cf. 4. supra):
suus rex reginae placet,
a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:
ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,
id. Cist. 1, 1, 101:
Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?
Cic. Sull. 2, 7:
si ceteris facta sua recte prosunt,
id. Cat. 3, 12, 27:
cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?
id. Planc. 33, 81:
haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,
id. Verr. 2, 2, 13, § 33:
Romanis multitudo sua auxit animum,
Liv. 21, 50, 4:
sicuti populo Romano sua fortuna labet,
id. 42, 50, 7:
Lanuvinis sacra sua reddita,
id. 8, 14, 2:
vilitas sua illis detrahit pretium,
Sen. Ben. 4, 29, 2:
nemo est cui felicitas sua satisfaciat,
id. Ep. 115, 17:
labor illi suus restitutus est,
id. Brev. Vit. 20, 3:
magnitudo sua singulis constat,
id. Q. N. 1, 1, 10:
tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,
id. Ep. 53, 11. —
With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,
Ter. Hec. 4, 4, 38.—
(β).
Of other words:
regique Thebano regnum stabilivit suum,
Plaut. Am. 1, 1, 40:
mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,
id. Ps. 1, 3, 5:
ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,
Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:
desinant insidiari domui suae consuli,
id. Cat. 1, 13, 32:
quibus ea res honori fuerit a suis civibus,
id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:
nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,
id. 39, 37, 6:
Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,
id. 25, 3, 5.—
6.
With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:
nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,
id. Mur. 41, 90:
quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,
id. Att. 14, 13, 12:
suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,
the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:
cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,
Liv. 22, 42, 12:
nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,
Val. Max. 2, 4, 4:
Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,
Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:
in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:
operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,
Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):
(Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,
Caes. B. G. 2, 4:
credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,
Sen. Q. N. 2, 42, 1.—
7.
With predic. nom. as antecedent:
sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,
Val. Max. 8, 12, 1.—
8.
With appositive noun.
(α).
With gram. subject as antecedent:
hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,
id. Mil. 9, 25:
(hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,
id. Planc. 11, 27:
ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,
id. Balb. 21, 49:
ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,
id. Lig. 4, 11:
Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,
Caes. B. C. 3, 57.—
(β).
With object as antecedent:
Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,
Cic. Tusc. 1, 18, 41:
tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,
id. Lig. 12, 36:
Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,
Liv. 22, 34, 2.—
(γ).
With appositive noun as antecedent:
si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:
M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,
Liv. 6, 34, 5:
C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,
Val. Max. 4, 4, 3.—
9.
In participial clauses.
(α).
The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:
credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),
Cic. Tusc. 1, 32, 79:
ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,
id. Rosc. Am. 10, 27:
diffidentemque rebus suis confirmavit,
id. Imp. Pomp. 9, 23:
Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,
id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:
stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,
Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:
manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),
Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:
et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,
Liv. 22, 60, 9:
quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,
Sen. Q. N. 1, 5, 5.—
(β).
The logical subject of the participle, being also the principal subject:
sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,
Cic. Phil. 10, 10, 21:
hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,
id. Agr. 2, 31, 84:
ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,
Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:
ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,
Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:
Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:
Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:
Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,
Liv. 25, 15, 1:
(Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,
id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—
(γ).
The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:
M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,
Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:
si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,
Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:
ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),
Liv. 8, 29, 12; cf.
with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,
id. 7, 29, 7.—
10.
In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:
mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,
Cic. Pis. 22, 52.—
(β).
With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:
cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?
Cic. Div. in Caecil. 6, 21:
si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,
id. Sest. 23, 51:
nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,
Caes. B. C. 1, 5.—
(γ).
With antecedent dependent on the gerund:
eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,
Cic. Leg. 1, 6, 19.—
11.
As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:
magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?
Cic. Mil. 15, 40:
neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,
his claim, id. Rab. Post. 11, 31:
Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,
id. Sest. 31, 68:
ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,
id. Off. 3, 23, 90:
sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,
id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:
totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,
Cic. Agr. 2, 13, 34:
maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,
id. Phil. 14, 13, 35.
B.
Without gram. antec., one ' s, one ' s own.
1.
Dependent on subject-inff.:
ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,
Cic. Mur. 7, 16:
siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,
id. Phil. 2, 13, 31:
miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,
id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:
contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,
id. Par. 6, 51:
ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,
id. Off. 3, 5, 23:
detrahere de altero sui commodi causa,
id. ib. 3, 5, 24:
suis exemplis melius est uti,
Auct. Her. 4, 1, 2:
levius est sua decreta tollere quam aliorum,
Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;
29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,
Sen. Brev. Vit. 18, 3:
quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?
id. Q. N. 3, praef. 5:
cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,
id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:
Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,
Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—
2.
Without a subject-inf.:
omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,
Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:
erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),
Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):
non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,
Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.
C.
With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.
1.
In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.
a.
In infinitive clauses:
(Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,
Cic. Mil. 32, 88:
(Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,
id. Cael. 10, 24:
ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),
id. Rosc. Am. 37, 107:
hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,
Caes. B. C. 2, 16:
docent, sui judicii rem non esse,
id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:
hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,
Cic. Verr. 1, 10, 29:
(Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,
Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.
also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,
Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—
b.
Suus in a clause dependent on inf.:
scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,
Plaut. Ps. 2, 2, 55:
isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,
id. Div. in Caecil. 1, 3:
ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,
Liv. 44, 8, 4. —
Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),
Caes. B. C. 1, 8.—
c.
In oblique clauses introduced by ut or ne, or clauses subordinate to such:
Cassius constituit ut ludi absente te fierent suo nomine,
Cic. Att. 15, 11, 2:
postulat ut ad hanc suam praedam tam nefariam adjutores vos profiteamini,
id. Rosc. Am. 2, 6:
Nasidius eos magnopere hortatur ut rursus cum Bruti classe, additis suis (i.e. Nasidii) auxiliis confligant,
Caes. B. C. 2, 3:
(regem) denuntiasse sibi ut triduo regni sui decederent finibus,
Liv. 42, 25, 12:
Sabinae mulieres, hinc patres, hinc viros orantes, ne parricidio macularent partus suos (i.e. mulierum),
id. 1, 13, 2:
Patron praecepit suis ut arma induerent, ad omne imperium suum parati,
Curt. 5, 11, 1.—With reflex. pron., referring to a different antecedent:
ad hanc (Laidem) Demosthenes clanculum adit, et ut sibi copiam sui faceret, petit,
Gell. 1, 8, 5. —
d.
In subordinate clauses introduced by quin or quod:
(Dejotarus) non recusat quin id suum facinus judices,
Cic. Deiot. 15, 43; so id. ib. 4, 15;
16, 45: parietes hujus curiae tibi gratias agere gestiunt, quod futura sit illa auctoritas in his majorum suorum et suis sedibus,
id. Marcell. 3, 10:
quidni gauderet quod iram suam nemo sentiret?
Sen. Troad. 3, 13:
querenti quod uxor sua e fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88;
and with intentional ambiguity: cum Proculejus quereretur de filio quod is mortem suam expectaret,
id. 9, 3, 68. —
e.
In interrogative clauses:
si, quod officii sui sit, non occurrit animo, nihil umquam omnino aget,
Cic. Ac. 2, 8, 25:
ut non auderet iterum dicere quot milia fundus suus abesset ab urbe,
id. Caecin. 10, [p. 1825] 28:
donec sciat unisquisque quid sui, quid alieni sit,
Liv. 6, 27, 8:
rex ignarus, quae cum Hannibale legatis suis convenisset, quaeque legati ejus ad se allaturi fuissent,
id. 23, 39, 2:
postquam animadvertit quantus agminis sui terror esset,
id. 43, 19, 5. —
2.
In a virtually oblique clause.
a.
In final clause, introduced by ut, ne, or rel., referring to the subject of the purpose:
me a portu praemisit domum, ut haec nuntiem uxori suae,
Plaut. Am. 1, 1, 41:
quasi Appius ille Caecus viam muniverit, non qua populus uteretur, sed ubi impune sui posteri latrocinarentur, i. e. Appii,
Cic. Mil. 7, 17:
quae gens ad Caesarem legatos mise. rat, ut suis omnibus facultatibus uteretur,
Caes. B. C. 3, 80:
inde castra movent, ne qua vis sociis suis ab Romano exercitu inferri possit,
Liv. 43, 23, 5:
(Romani) Albam a fundamentis proruerunt, ne memoria originum suarum exstaret,
id. 26, 13, 16:
oppidani nuntios Romam, qui certiorem de suo casu senatum facerent, misere,
id. 6, 33, 7; cf.:
tanto intervallo ab hostibus consedit, ut nec adventus suus propinquitate nimia nosci posset, et, etc.,
Liv. 10, 20, 7:
Datames locum delegit talem ut non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset,
Nep. Dat. 7, 3:
quid si gubernator a diis procellas petat ut gratior ars sua periculo fiat?
Sen. Ben. 6, 25, 4. —
b.
In other dependent clauses represented as conceived by an antecedent in the principal sentence:
Sulla, si sibi suus pudor ac dignitas non prodesset, nullum auxilium requisivit ( = negavit se defendi velle, si, etc.),
Cic. Sull. 5, 15:
Paetus omnes libros quos frater suus reliquisset mihi donavit ( = dixit se donare libros quos, etc.),
id. Att. 2, 1, 12:
non enim a te emit, sed, priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit ( = potitus est, ne, etc.),
id. Phil. 2, 37, 96:
Africanus, si sua res ageretur, testimonium non diceret,
id. Rosc. Am. 36, 3:
ille ipse (Pompejus) proposuit epistulam illam, in qua est Pro tuis rebus gestis amplissimis. Amplioribusne quam suis, quam Africani?
id. Att. 8, 9, 2:
spiritus dabat (Manlio) quod... vinculorum suorum invidiam dictator fugisset,
Liv. 6, 18, 4:
(Numa) Camenis eum lucum sacravit, quod earum ibi concilia cum conjuge sua Egeria essent,
id. 1, 21, 3:
adulescens deos omnis invocare ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se esset,
id. 26, 50, 4 (cf. D. 1. a. infra).
D.
In the place of ejus.
1.
In clauses virtually oblique, but with indicative, being conceived by the antecedent (hence suus, not ejus), but asserted as fact by the author (hence indicative, not subjunctive):
Cicero tibi mandat ut Aristodemo idem respondeas, quod de fratre suo (Ciceronis) respondisti,
Cic. Att. 2, 7, 4:
oriundi ab Sabinis, ne, quia post Tatii mortem ab sua parte non erat regnatum, imperium amitterent, sui corporis creari regem volebant,
Liv. 1, 17, 2:
C. Caesar villam pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita erat, diruit,
Sen. Ira, 3, 21, 5:
Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte punivit,
Suet. Caes. 74; cf.:
quomodo excandescunt si quid e juba sua decisum est,
Sen. Brev. Vit. 12, 3.—
2.
To avoid ambiguity:
petunt rationes illius (Catilinae) ut orbetur consilio res publica, ut minuatur contra suum (i.e. Catilinae) furorem imperatorum copia (instead of ejus, which might be referred to res publica),
Cic. Mur. 39, 83:
equites a cornibus positos, cum jam pelleretur media peditum suorum acies, incurrisse ab lateribus ferunt,
Liv. 1, 37, 3.—
3.
Colloquially and in epistolary style suus is used emphatically instead of ejus, with the meaning own, peculiar: deinde ille actutum subferret suus servus poenas Sosia, his own slave (opp. Mercury, who personates Sosias), Plaut. Am. 3, 4, 19: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratus sui fecerant, their own magistrates ( = ipsorum), Cic. Att. 6, 2, 5:
in quibus (litteris Bruti) unum alienum summa sua prudentia (est), ut spectem ludos suos,
his peculiar prudence, id. ib. 15, 26, 1; so,
quod quidem ille (Nero) decernebat, quorumdam dolo ad omina sui exitus vertebatur,
Tac. A. 16, 24; cf. II. A. 1. b and g; II. A. 2. a. b; II. B. 3.—
4.
Without particular emphasis (mostly ante- and post-class. and poet.):
tum erit tempestiva cum semen suum maturum erit,
Cato, R. R. 31:
vitis si macra erit, sarmenta sua concidito minute,
id. ib. 37:
qui sic purgatus erit, diuturna valetudine utatur, neque ullus morbus veniet, nisi sua culpa,
id. ib. 157:
Cimon in eandem invidiam incidit quam pater suus,
Nep. Cim. 3, 1:
id qua ratione consecutus sit (Lysander) latet. Non enim virtute sui exercitus factum est, etc.,
id. Lys. 1, 2:
ipse sub Esquiliis, ubi erat regia sua, Concidit,
Ov. F. 6, 601:
quodque suus conjux riguo collegerat horto, Truncat olus foliis,
id. M. 8, 646; so id. ib. 15, 819.
II.
In partic.
A.
As substt.
1.
sui, suorum, m., his, their (etc.) friends, soldiers, fellow-beings, equals, adherents, followers, partisans, posterity, slaves, family, etc., of persons in any near connection with the antecedent.
(α).
(Corresp. to the regular usage, I. A. B. C.) Cupio abducere ut reddam (i.e. eam) suis, to her family, friends, Ter. Eun. 1, 2, 77; cf. id. ib. 1, 2, 66:
cum animus societatem caritatis coierit cum suis, omnesque natura conjunctos suos duxerit,
fellow-beings, Cic. Leg. 1, 23, 60:
mulier ingeniosa praecepit suis omnia Caelio pollicerentur,
her slaves, id. Cael. 25, 62:
quo facilius et nostras domos obire, et ipse a suis coli possit,
his friends, id. ib. 7, 18:
qua gratiam beneficii vestri cum suorum laude conjungant,
their family, id. Agr. 2, 1, 1:
vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset,
to his posterity, id. Phil. 3, 6, 16:
cum divisurum se urbem palam suis polliceretur,
his partisans, id. ib. 13, 9, 19:
Caesar, cohortatus suos, proelium commisit,
Caes. B. G. 1, 25; so,
Curio exercitum reduxit, suis omnibus praeter Fabium incolumibus,
id. B. C. 2, 35:
Caesar receptui suorum timens,
id. ib. 3, 46:
certior ab suis factus est, praeclusas esse portas,
id. ib. 2, 20:
omnium suorum consensu, Curio bellum ducere parabat,
id. ib. 2, 37: so,
Pompejus suorum omnium hortatu statuerat proelio decertare,
id. ib. 3, 86:
Caesar Brundisium ad suos severius scripsit,
to his officers, id. ib. 3, 25:
naviculam conscendit cum paucis suis,
a few of his followers, id. ib. 3, 104:
multum cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem loqueretur,
id. ib. 1, 19:
nupsit Melino, adulescenti inprimis inter suos et honesto et nobili,
his equals, associates, Cic. Clu. 5, 11:
rex raptim a suis in equum impositus fugit,
his suite, Liv. 41, 4, 7:
subsidio suorum proelium restituere,
comrades, id. 21, 52, 10:
feras bestias... ad opem suis ferendam avertas,
their young, id. 26, 13, 12:
abstulit sibi in suos potestatem,
his slaves, Sen. Ira, 3, 12, 6:
Besso et Nabarzani nuntiaverant sui regem... interemptum esse,
their fellow - conspirators, Curt. 5, 12, 14. — Very rarely sing.:
ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido abripuit, illorum eum, cum quibus conjuravit, non suum judicet esse,
Liv. 39, 16, 5.—
(β).
Irregular use (acc. to I. D.): sui = ejus amici, etc. (freq.;
the absolute use of ejus in this sense being inadmissible): quasi vero quisquam dormiat? ne sui quidem hoc velint, non modo ipse (sui = ejus amici, liberi),
Cic. Tusc. 1, 38, 92:
is (annus) ejus omnem spem... morte pervertit. Fuit hoc luctuosum suis, acerbum patriae, etc.,
id. Or. 3, 2, 8:
quadrigas, quia per suos ( = ipsius milites) agendae erant, in prima acie locaverat rex,
Liv. 37, 41, 8:
auctoritatem Pisistrati qui inter suos ( = ejus cives) maxima erat,
id. 37, 12:
quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse fuit superior, etc.,
Nep. Hann. 8, 4; v. g.—
(γ).
Without antecedent (cf. I. B. supra): quoties necesse est fallere aut falli a suis, by one ' s friends, Sen. Phoen. 493.—
(δ).
Sing.: sŭa, suae. f., a sweetheart, mistress (rare): illam suam suas res sibi habere jussit. Cic. Phil. 2, 28. 69:
cedo quid hic faciet sua?
Ter. Heaut. 2, 3, 92.—
2.
sŭum, i, n., and more freq. sŭa, suorum, n. plur., = one ' s property.
a.
Sing.
(α).
Lit.:
nec suom adimerem alteri,
his property, his own, Plaut. Trin. 2, 2, 38 (34):
nunc si ille salvos revenit, reddam suom sibi (v. D. 3. a. infra),
id. ib. 1, 2, 119:
illum studeo quam facillime ad suum pervenire,
Cic. Fam. 13, 26, 4:
populi Romani hanc esse consuetudinem ut socios sui nihil deperdere velit,
Caes. B. G. 1, 43; cf. Cic. Rab. Post. 11, 3, I. A. 11. supra:
nec donare illi de suo dicimur,
Sen. Ben. 7, 4, 2; so esp. with quisque; v. infra — Hence, de suo = per se, or sua sponte;
(stellae) quae per igneos tractus labentia inde splendorem trahant caloremque, non de suo clara,
Sen. Q. N. 7, 1, 6. —
(β).
Trop.:
meum mihi placebat, illi suum (of a literary essay),
Cic. Att. 14, 20, 3: suom quemque decet, his own manners, etc., Plaut. Stich. 5, 4, 11; so, expendere oportet quid quisque habeat sui ( what peculiarities) nec velle experiri quam se aliena deceant;
id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
Cic. Off. 1, 31, 113.—
(γ).
Jurid. term: aliquid pro suo possidere, to possess in the belief of one ' s legal right:
pro suo possessio tale est, cum dominium nobis acquiri putamus. Et ea causa possidemus ex qua acquiritur, et praeterea pro suo,
Dig. 41, 10, 1;
so without an antecedent, and referring to a first person: item re donata, pro donato et pro suo possideo,
ib. 41, 10, 1; v. the whole tit. ib. 42, 10 (Pro suo); cf. ib. 23, 3, 67; cf. C., infra fin.;
similarly: usucapere pro suo = acquire dominion by a possession pro suo, Fragm. Vat. 111: res pro suo, quod justam causam possidendi habet, usucapit,
id. ib. 260; Dig. 41, 3, 27. —
b.
Plur.
(α).
One ' s property:
Roscius tibi omnia sua praeter animam tradidit,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:
qui etiam hostibus externis victis sua saepissime reddiderunt,
id. Agr. 1, 6, 19:
tu autem vicinis tuis Massiliensibus sua reddis,
id. Att. 14, 14, 6:
Remi legatos miserunt qui dicerent se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2; 1, 11, 2; 2, 13, 2:
ipsi milites alveos informes quibus se suaque transveherent, faciebant,
their baggage, Liv. 21, 26, 9:
docere eos qui sua permisere fortunae,
Sen. Q. N. 3, praef. 7; so without an antecedent, one ' s own property (cf. I. B. 2. supra):
hanc ob causam maxime ut sua tenerentur res publicae constitutae sunt,
Cic. Off. 2, 21, 73;
rarely = eorum res: quod vero etiam sua reddiderint (i.e. Gallis),
Liv. 39, 55, 3. —
(β).
One ' s own affairs:
aliena ut melius videant et dijudicent Quam sua,
Ter. Heaut. 3, 1, 96:
cognoscunt... immobile agmen et sua quemque molientem,
Liv. 10, 20, 8:
omnia ei hostium non secus quam sua nota erant,
id. 22, 41, 5:
aliena cum suis perdidit,
Sen. Ben. 7, 16, 3.— Absol., referring to a noun fem.: sua (finxit) C. Cassius ( = suas persuasiones; cf.
the context),
Quint. 6, 3, 90.
B.
Predicative uses: suum esse, facere, fieri, putare, etc., like a gen. poss., to be, etc., the property, or under the dominion, control, power of the antecedent.
1.
Of property in things.
(α).
Corporeal:
scripsit causam dicere Prius aurum quare sit suum,
Ter. Eun. prol. 11:
nihil erat cujusquam quod non hoc anno suum fore putabat (Clodius),
Cic. Mil. 32, 87:
quia suum cujusque fit, eorum quae natura fuerant communia quod cuique obtigit, id quisque teneat,
id. Off. 1, 7, 21:
Juba suam esse praedicans praedam,
Caes. B. C. 3, 84:
gratum sibi populum facturum, si omnes res Neapolitanorum suas duxissent,
Liv. 22, 32, 8: libros esse dicimus Ciceronis;
eosdem Dorus librarius suos vocat,
Sen. Ben. 7, 6, 1:
cum enim istarum personarum nihil suum esse possit,
since these persons can own nothing, Gai. Inst. 2, 96; cf. Dig. 1, 7, 15 pr.—Virtually predicative:
referas ad eos qui suam rem nullam habent ( = rem quae sua sit),
nothing of their own, Cic. Phil. 2, 6, 15:
qui in potestate nostra est, nihil suum habere potest,
Gai. Inst. 2, 84. — ( b) Of literary works:
quae convenere in Andriam ex Perinthia Fatetur transtulisse, atque usum pro suis ( = quasi sua essent),
Ter. And. prol. 14:
potest autem... quae tum audiet... ingenue pro suis dicere,
his own thoughts, Quint. 12, 3, 3.—
(γ).
Of a country or people:
suum facere = suae dicionis facere: commemorat ut (Caesar) magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum suam fecerit,
Caes. B. C. 2, 32:
in quam (Asiam) jam ex parte suam fecerit,
Liv. 44, 24, 4:
crudelissima ac superbissima gens sua omnia suique arbitrii facit,
id. 21, 44, 5.—
(δ).
Trop.:
omnia sua putavit quae vos vestra esse velletis,
Cic. Phil. 11, 12, 27:
non meminit, illum exercitum senatus populique Romani esse, non suum,
id. ib. 13, 6, 4: [p. 1826] probavit, non rempublicam suam esse, sed se reipublicae, Sen. Clem. 1, 19, 8;
so of incorporeal things: hi si velint scire quam brevis eorum vita sit, cogitent ex quota parte sua sit,
how much of it is their own, id. Brev. Vit. 19, 3; so, suum facere, to appropriate:
prudentis est, id quod in quoque optimum est, si possit, suum facere,
Quint. 10, 2, 26:
quaeremus quomodo animus (hanc virtutem) usu suam faciat,
Sen. Clem. 1, 3, 1.—
2.
Of persons.
(α).
Under a master ' s or father ' s control:
ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret,
make any one his slave, Liv. 41, 8, 12: quid eam tum? suamne esse ajebat, his daughter, i.e. in his power? Ter. And. 5, 4, 29:
eduxit mater pro sua ( = quasi sua esset),
id. Eun. 1, 2, 76.—
(β).
Reflexively = sui juris, independent, one ' s own master or mistress, not subject to another ' s control, under one ' s own control (v. sui juris, infra):
ancilla, quae mea fuit hodie, sua nunc est,
Plaut. Pers. 4, 3, 3.—
(γ).
Of moral power over others: suus = devoted to one:
hice hoc munere arbitrantur Suam Thaidem esse,
Ter. Eun. 2, 2, 38:
eos hic fecit suos Paulo sumptu,
id. Ad. 5, 4, 21:
sed istunc exora, ut (mulierem) suam esse adsimulet,
to be friendly to him, id. Heaut. 2, 3, 117:
cum Antonio sic agens ut perspiciat, si in eo negotio nobis satisfecerit, totum me futurum suum,
Cic. Att. 14, 1 a, 2:
Alpheus... utebatur populo sane suo,
devoted to him, id. Quint. 7, 29.— Poet.: vota suos habuere deos, the vows (inst. of the persons uttering them) had the gods on their side, Ov. M. 4, 373. —
(δ).
Of power over one's self, etc.:
nam qui sciet ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is poterit eruere, semperque esse in disputando suus,
self-possessed, Cic. Fin. 4, 4, 10:
inaestimabile bonum est suum fieri,
selfcontrol, Sen. Ep. 75, 18:
(furiosus) qui suus non est,
Dig. 42, 4, 7, § 9:
vix sua, vix sanae virgo Niseia compos Mentis erat,
Ov. M. 8, 35. —
3.
Suum est, as impers. predicate: = ejus est, characteristic of, peculiar to one (very rare):
dixit antea, sed suum illud est, nihil ut affirmet,
Cic. Tusc. 1, 42, 99.
C.
Attributive usages, almost always (except in Seneca) with suus before its noun.
1.
The property, relations, affairs, etc., of one opposed to those of another, own.
a.
Opposition expressed:
nihil de suo casu, multa de vestro querebatur,
Cic. Balb. 8, 21:
sua sibi propiora pericula quam mea loquebantur,
id. Sest. 18, 40:
suasque et imperatoris laudes canentes,
Liv. 45, 38, 12:
damnatione collegae et sua,
id. 22, 35, 3:
Senecae fratris morte pavidum et pro sua incolumitate pavidum,
Tac. A. 14, 73:
velut pro Vitellio conquerentes suum dolorem proferebant,
id. H. 3, 37;
opp. alienus: ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno,
at a time convenient to themselves, Varr. R. R. 3, 16, 11. —Without antecedent, opp. externus:
(Platoni) duo placet esse motus, unum suum, alterum externum, esse autem divinius quod ipsum ex se sua sponte moveatur, etc.,
Cic. N. D. 2, 12, 32. —
b.
Implied:
voluptatem suis se finibus tenere jubeamus,
within the limits assigned to it, Cic. Fin. 3, 1, 1:
cum vobis immortale monumentum suis paene manibus senatus... exstruxerit,
id. Phil. 14, 12, 33:
superiores (amnes) in Italia, hic (Rhodanus) trans Alpes, hospitales suas tantum, nec largiores quam intulere aquas vehentes,
Plin. 2, 103, 106, § 224: colligitur aqua ex imbribus;
ex suo fonte nativa est,
Sen. Q. N. 3, 3:
pennas ambo non habuere suas (non suas = alienas),
Ov. Tr. 3, 4, 24. —
c.
In particular phrases. ( a) Sua sponte and suo Marte, of one ' s own accord, by one ' s self, without the suggestion, influence, aid, etc., of others:
Caesar bellum contra Antonium sua sponte suscepit,
Cic. Phil. 8, 2, 5:
sua sponte ad Caesarem in jus adierunt,
Caes. B. C. 1, 87.—So of things, = per se, by or of itself, for itself, for its own sake:
jus et omne honestum sua sponte expetendum (cf. in the context: per se igitur jus est expetendum),
Cic. Leg. 1, 18, 48: justitium sua sponte inceptum priusquam indiceretur, by itself, i. e. without a decree, Liv. 9, 7, 8; so,
sortes sua sponte attenuatas,
id. 22, 1, 11 (cf. id. 22, 38, 13; 35, 14, 4, I. A. 2., supra): rex enim ipse, sua sponte, nullis commentariis Caesaris, simul atque audivit ejus interitum suo Marte res suas recuperavit, Cic. Phil. 2, 37, 95.—
(β).
Suus locus, in milit. lang., one ' s own ground, position, or lines:
restitit suo loco Romana acies (opp. to the advance of the enemy),
Liv. 22, 16, 2.—So figuratively:
et staturas suo loco leges,
Sen. Ben. 2, 20, 2:
aciem instruxit primum suis locis, pauloque a castris Pompeji longius,
Caes. B. C. 3, 84 (cf.: suo loco, 7. b. g, infra).—
(γ).
For suo jure v. 3. infra.—
(δ).
Sua Venus = one's own Venus, i. e. good luck (v. Venus): ille non est mihi par virtutibus, nec officiis;
sed habuit suam Venerem,
Sen. Ben. 2, 28, 2. —
2.
Of private relations (opp. to public):
ut in suis rebus, ita in re publica luxuriosus nepos,
Cic. Agr. 2, 18, 48:
deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
id. Off. 1, 7, 20:
quod oppidum Labienus sua pecunia exaedificaverat,
Caes. B. C. 1, 15:
militibus agros ex suis possessionibus pollicetur,
i. e. his private property, id. ib. 1, 17; Sen. Ben. 7, 6, 3. —
3.
Of just rights or claims:
imperatori senatuique honos suus redditus,
due to them, Liv. 3, 10, 3:
neque inpedimento fuit, quominus religionibus suus tenor suaque observatio redderetur,
Val. Max. 1, 1, 8:
quibus omnibus debetur suus decor,
Quint. 11, 1, 41. —
So distributively: is mensibus suis dimisit legionem,
in the month in which each soldier was entitled to his discharge, Liv. 40, 41, 8. — Esp.: suo jure (so, meo, nostro, tuo, etc., jure), by his own right:
Tullus Hostilius qui suo jure in porta nomen inscripsit,
Cic. Phil. 13, 12, 26:
earum rerum hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet,
id. Arch. 1, 1; id. Marcell. 2, 6; id. Phil. 2, 25, 62; id. Balb. 8, 21:
numquam illum res publica suo jure esset ulta,
by its unquestionable right, id. Mil. 33, 88. —
4.
Of that to which one is exclusively devoted:
huic quaestioni suum diem dabimus,
a day for its exclusive discussion, Sen. Ep. 94, 52:
homini autem suum bonum ratio est,
his exclusive good, id. ib. 76, 10:
in majorem me quaestionem vocas, cui suus locus, suus dies dandus est,
id. Q. N. 2, 46, 1. —
With proprius: mentio inlata apud senatum est, rem suo proprio magistratu egere,
that the business needed a particular officer exclusively for itself, Liv. 4, 8, 4:
et Hannibalem suo proprio occupandum bello,
id. 27, 38, 7; cf.:
dissupasset hostes, ni suo proprio eum proelio equites Volscorum exceptum tenuissent,
in which they alone fought, id. 3, 70, 4:
mare habet suas venas quibus impletur,
by which it alone is fed, Sen. Q. N. 3, 14, 3. —
5.
According to one ' s liking, of one ' s own choice.
a.
Of persons, devoted to one, friendly, dear:
Milone occiso (Clodius) habuisset suos consules,
after his own heart, Cic. Mil. 33, 89:
collegit ipse se contra suum Clodium,
his dear Clodius, id. Pis. 12, 27 (cf.: suum facere, habere, II. B. 2. g).—
b.
Of things, favorable.
(α).
Of place: neque Jugurtham nisi... suo loco pugnam facere, on his own ground, i. e. chosen by him, favorable, Sall. J. 61, 1:
hic magna auxilia expectabant et suis locis bellum in hiemem ducere cogitabant,
Caes. B. C. 1, 61; cf.:
numquam nostris locis laboravimus,
Liv. 9, 19, 15.—
(β).
Of time:
cum Perseus suo maxime tempore et alieno hostibus incipere bellum posset,
Liv. 42, 43, 3; v. 7. b, infra. —
c.
Of circumstances: sua occasio, a favorable opportunity; sometimes without antecedent:
neque occasioni tuae desis, neque suam occasionem hosti des,
Liv. 22, 39, 21:
tantum abfuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur,
id. 4, 58, 2:
aestuque suo Locros trajecit,
a favorable tide, id. 23, 41, 11:
ignoranti quem portum petat nullus suus ventus est,
Sen. Ep. 71, 3:
orba suis essent etiamnunc lintea ventis,
Ov. M. 13, 195:
aut ille Ventis iturus non suis,
Hor. Epod. 9, 30. —
6.
Of persons or things, peculiar, particular:
quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua,
Cic. Tusc. 1, 29, 70:
omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum,
id. de Or. 3, 57, 316:
geometrae et musici... more quodam loquuntur suo. Ipsae rhetorum artes verbis in docendo quasi privatis utuntur ac suis,
id. Fin. 3, 1, 4:
sensus omnis habet suum finem,
its peculiar limits, Quint. 9, 4, 61: animus cum suum ambitum complevit et finibus se suis cinxit, consummatum est summum bonum, Sen. Vit. Beat. 9, 3: est etiam in nominibus ( nouns) diverso collocatis sua gratia, their peculiar elegance, Quint. 9, 3, 86:
ibi non bello aperto, sed suis artibus, fraude et insidiis, est paene circumventus,
Liv. 21, 34, 1:
nec Hannibalem fefellit, suis se artibus peti,
id. 22, 16, 5:
adversus hostem non virtute tantum, sed suis (i. e. hostis) etiam pugnare consiliis oportebat,
Flor. 2, 6, 26:
liberam Minucii temeritatem se suo modo expleturum,
Liv. 22, 28, 2:
equites ovantes sui moris carmine,
id. 10, 26, 11:
exsultans cum sui moris tripudiis,
id. 21, 42, 3:
tripudiantes suo more,
id. 23, 26, 9.—So, suo Marte, referring to the style of fighting peculiar to the different arms:
equitem suo alienoque Marte pugnare,
that the cavalry were fighting both in their own style and in that of the other arms, Liv. 3, 62, 9; cf.: suo Marte, 1, c. a, supra.—And distributively ( = suus quisque):
suos autem haec operum genera ut auctores, sic etiam amatores habent,
Quint. 12, 10, 2:
illa vero fatidica fulmina ex alto et ex suis venire sideribus,
Plin. 2, 43, 43, § 113; cf.:
quae quidem planiora suis exemplis reddentur,
Val. Max. 3, 4 prooem.—
7.
Proper, right.
a.
Referring to one's ordinary or normal condition:
quod certe non fecisset, si suum numerum naves habuissent,
their regular complement, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133. — So poet.:
flecte ratem! numerum non habet illa suum,
its full number, Ov. H. 10, 36:
novus exercitus consulibus est decretus: binae legiones cum suo equitatu,
Liv. 40, 36, 6:
cum suo justo equitatu,
id. 21, 17, 8:
totam (disciplinam) in suum statum redegit,
Val. Max. 2, 7, 2:
tranquilla mente et vultu suo,
with the ordinary expression of his face, Sen. Clem. 2, 6, 2:
media pars aeris ab his (ignibus) submota, in frigore suo manet. Natura enim aeris gelida est,
id. Q. N. 2, 10, 4:
cornuaque in patriis non sua vidit aquis,
not natural to her, Ov. H. 14, 90. —
So, non suus, of ingrafted branches and their fruit: miraturque (arbos) novas frondis et non sua poma,
Verg. G. 2, 82. —
b.
Of time, proper, regular, etc. (cf. 5. b, supra).
(α).
The regular time ( = stato tempore):
signum quod semper tempore exoritur suo,
Plaut. Rud. prol. 4:
cum et recte et suo tempore pepererit,
Ter. Hec. 4, 1, 16: aestas suo tempore incanduit...;
tam solstitium quam aequinoctium suos dies retulit,
Sen. Q. N. 3, 16, 3:
omnes venti vicibus suis spirant majore ex parte,
Plin. 2, 47, 48, § 128. —
(β).
The right or proper time:
salictum suo tempore caedito,
Cato, R. R. 33:
cessit e vita suo magis quam suorum civium tempore,
the right time for himself, Cic. Brut. 1, 4; so,
exstingui homini suo tempore optabile est,
id. Sen. 23, 85:
Scandilius dicit se suo tempore rediturum,
id. Verr. 2, 3, 60, § 139:
si Ardeates sua tempora exspectare velint,
Liv. 4, 7, 6:
Chrysippus dicit, illum... opperiri debere suum tempus, ad quod velut dato signo prosiliat,
Sen. Ben. 2, 25, 3:
quam multi exercitus tempore suo victorem hostem pepulerunt!
Liv. 44, 39, 4. — Without antecedent: sed suo tempore totius sceleris hujus fons aperietur. Cic. Phil. 14, 6, 15; cf.:
de ordine laudis, etc., praecipiemus suo tempore,
Quint. 2, 4, 21. —
(γ).
Suo loco = at the proper place:
quae erant prudentiae propria suo loco dicta sunt,
Cic. Off. 1, 40, 143:
quod reddetur suo loco,
Quint. 11, 1, 16:
ut suo loco dicetur,
Plin. 2, 90, 102, § 221:
inscripta quae suis locis reddam,
id. 1, prooem. § 27; Sen. Ben. 2, 20, 2; cf. 1, c. b; 4. supra. —
(δ).
Suited, appropriate, adapted to one:
in eodem fundo suum quidquid conseri oportet,
Cato, R. R. 7:
siquidem hanc vendidero pretio suo,
at a suitable price, Plaut. Pers. 4, 4, 30:
in partes suas digerenda causa,
Quint. 11, 1, 6:
confundetur quidquid in suas partes natura digessit,
Sen. Q. N. 3, 29, 8. — Poet.: haec ego dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur, Deque meis oculis in tua membra cadunt, appropriate, i. e. tristia, Ov. H. 14, 67.—Without antecedent: suum quidquid genus talearum serito, any fit kind, i. e. suited to the ground, Cato, R. R. 48. —
8.
Own, with the notion of independence of, or dependence on others (cf. B. 2. g d).
a.
Of political independence: pacem condicionibus his fecerunt ut Capuae suae leges, sui magistratus essent, her own laws, i. e. not subject to Carthage, Liv. 23, 7, 2: liberos [p. 1827] eos ac suis legibus victuros, id. 25, 23, 4. —
Esp. in the phrases suae potestatis or in sua potestate esse, suo jure uti, sui juris esse: Puteolos, qui nunc in sua potestate sunt, suo jure, libertate aequa utuntur, totos occupabunt,
Cic. Agr. 2, 31, 86:
Rhegini potestatis suae ad ultimum remanserunt,
retained their self-government, Liv. 23, 30, 9:
urbem ne quam formulae sui juris facerent,
id. 38, 9, 10. —
b.
Of paternal authority.
(α).
Free from the power of the paterfamilias; in the phrases sui juris esse, suae potestatis esse, to be independent:
quaedam personae sui juris sunt, quaedam alieno juri sunt subjectae, Gai,
Inst. 1, 48:
sui juris sunt familiarum suarum principes, id est pater familiae, itemque mater familiae,
Ulp. Fragm. 4, 1:
liberi parentum potestate liberantur emancipatione. Sed filius quidem ter manumissus sui juris fit, ceteri autem liberi una manumissione sui juris fiunt,
id. ib. 10, 1:
morte patris filius et filia sui juris fiunt,
id. ib. 10, 2:
patres familiarum sunt qui sunt suae potestatis,
Dig. 1, 6, 4:
si modo defunctus testator suae potestatis mortis tempore fuerit,
Gai. Inst. 2, 147. —
With indef. reference: si sui juris sumus,
Dig. 46, 2, 20; cf.:
pro suo possideo, 2. a. supra.—Attributively: sui juris arrogatio feminae,
Cod. Just. 8, 47, 8:
homo sui juris,
ib. 10, § 5.— Trop.:
sapiens numquam semiliber erit: integrae semper libertatis et sui juris,
Sen. Brev. Vit. 5, 3:
non illarum coitu fieri cometen, sed proprium et sui juris esse,
id. Q. N. 7, 12, 2: nullique sunt tam feri et sui juris adfectus, ut non disciplina perdomentur, id. Ira, 2, 12, 3. —
(β).
Subject to paternal authority, in the phrases suus heres, sui liberi; suus heres, an heir who had been in the paternal power of the deceased:
CVI SVVS HERES NON SIT, XII. Tab. fr. 5, 4.—In the jurists without antecedent: sui et necessarii heredes sunt velut filius filiave, nepos neptisve ex filia, deinceps ceteri qui modo in potestate morientis fuerunt,
Gai. Inst. 2, 156:
(emancipati liberi) non sunt sui heredes,
ib. 2, 135:
alia facta est juris interpretatio inter suos heredes,
ib. 3, 15:
datur patrono adversus suos heredes bonorum possessio (where patrono is not the antecedent of suos),
ib. 3, 41:
sui heredes vel instituendi sunt vel exheredandi,
Ulp. Fragm. 22, 14:
accrescunt suis quidem heredibus in partem virilem, extraneis autem in partem dimidiam,
id. ib. 22, 17. —
Sui liberi, children in paternal power: de suis et legitimis liberis,
Cod. Just. 6, 55 inscr.
D.
In particular connections.
1.
With ipse, his own, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 696).
a.
Ipse agreeing with the antecedent of suus, the antecedent being,
(α).
A subjectnom.:
(ingenium ejus) valet ipsum suis viribus,
by its own strength, Cic. Cael. 19, 45:
legio Martia non ipsa suis decretis hostem judicavit Antonium?
by its own resolutions, id. Phil. 4, 2, 5:
ruit ipse suis cladibus,
id. ib. 14, 3, 8:
si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,
id. de Or. 2, 2, 8:
qui se ipse sua gravitate et castimonia defenderet,
id. Cael. 5, 11:
quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3:
suamet ipsae fraude omnes interierunt,
Liv. 8, 18, 9; 39, 49, 3:
ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt,
id. 40, 5, 1:
respicerent suum ipsi exercitum,
id. 42, 52, 10; 21, 31, 12; 22, 38, 3; 6, 19, 6.—
(β).
A subject-acc.:
sunt qui dicant eam sua ipsam peremptam mercede,
Liv. 1, 11, 9:
(tribuniciam potestatem) suis ipsam viribus dissolvi,
id. 2, 44, 2.—
(γ).
An object in dat. or acc.:
sic ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset,
Caes. B. C. 2, 6:
tribuni (hostem) intra suamet ipsum moenia compulere,
Liv. 6, 36, 4:
alios sua ipsos invidia opportunos interemit,
id. 1, 54, 8; 22, 14, 13.—Suus as adjunct of subject (rare):
aliquando sua praesidia in ipsos consurrexerunt,
their own garrisons revolted against them, Sen. Clem. 1, 26, 1.—
b.
With gen. of ipse, strengthening the possessive notion (cf. 4.;
post-Aug. and very rare, but freq. in modern Lat.): aves (foetus suos) libero caelo suaeque ipsorum fiduciae permittunt,
Quint. 2, 6, 7 (but tuus ipsius occurs in Cic.:
tuo ipsius studio,
Cic. Mur. 4, 9:
tuam ipsius amicitiam,
id. Verr. 2, 3, 4, § 7).—
c.
Both suus and ipse agreeing with the governing noun (very rare; not in Cic. or Caes.): quae tamen in ipso cursu suo dissipata est (= ipsa in cursu suo), in its very course, Sen. Q. N. 1, 1, 3 dub.:
suamet ipsa scelera,
Sall. C. 23, 2 (Dietsch ex conj. ipse):
suismet ipsis corporibus,
Liv. 2, 19, 5 MSS. (Weissenb. ex conj. ipsi):
a suismet ipsis praesidiis,
id. 8, 25, 6 MSS. (Weissenb. ipsi).—
2.
With quisque, distributively, each ( every one)... his own; in prose quisque is generally preceded by suus.
a.
Quisque and suus in different cases.
(α).
Quisque as subjectnom.:
sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti,
Lucr. 5, 1033:
suo quisque loco cubet,
Cato, R. R. 5:
suum quisque noscat ingenium,
Cic. Off. 1, 31, 114:
ad suam quisque (me disciplinam) rapiet,
id. Ac. 2, 36, 114:
quod suos quisque servos in tali re facere voluisset,
id. Mil. 10, 29:
cum suo quisque auxilio uteretur,
Caes. B. C. 1, 51:
celeriter ad suos quisque ordines redit,
id. ib. 3, 37.—In apposition with plur. subj. (freq. in Liv.):
nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem Sentiat,
Lucr. 4, 522:
ut omnes cives Romani in suis quisque centuriis prima luce adessent,
that all the Roman citizens should be present, each in his own centuria, Liv. 1, 44, 1:
hinc senatus, hinc plebs, suum quisque intuentes ducem constiterant,
id. 6, 15, 3:
ut (trigemini) pro sua quisque patria dimicent,
id. 1, 24, 2:
stabant compositi suis quisque ordinibus,
id. 44, 38, 11:
(consules) in suas quisque provincias proficiscuntur,
id. 25, 12, 2; 25, 26, 13:
in suo quaeque (stella) motu naturam suam exercent,
Plin. 2, 39, 39, § 106.—With abl. absol.:
omnes, velut dis auctoribus in spem suam quisque acceptis, proelium una voce poscunt,
Liv. 21, 45, 9 Weissenb. ad loc.:
relictis suis quisque stationibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 4; 4, 44, 10; 39, 49, 3; 2, 38, 6.—
(β).
With acc. of quisque as subj.:
fabrum esse suae quemque fortunae, App. Claud. ap. Ps.-Sall. Ep. ad Caes. Rep. c. l.: sui quemque juris et retinendi et dimittendi esse dominum,
Cic. Balb. 13, 31:
recipere se in domos suas quemque jussit,
Liv. 25, 10, 9; and (ungrammatically) nom., as apposition to a subj.-acc.:
se non modo suam quisque patriam, sed totam Siciliam relicturos,
id. 26, 29, 3 MSS. (Weissenb. ex conj. quosque).—
(γ).
As adjunct of the subject-nom., with a case of quisque as object, attribut. gen., etc.:
sua cujusque animantis natura est,
Cic. Fin. 5, 9, 25:
sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, etc., de sanitate ac mente deturbat,
id. Pis. 20, 46:
sua quemque fraus et suus terror maxime vexat,
id. Rosc. Am. 24, 67:
suum cuique incommodum ferendum est,
id. Off. 3, 6, 30:
ut solidum suum cuique solvatur,
id. Rab. Post. 17, 46:
ne suus cuique domi hostis esset,
Liv. 3, 16, 3:
ut sua cuique respublica in manu esset,
id. 26, 8, 11:
animus suus cuique ordinem pugnandi dabat,
id. 22, 5, 8:
tentorium suum cuique militi domus ac penates sunt,
id. 44, 39, 5:
suus cuique (stellae) color est,
Plin. 2, 18, 16, § 79:
trahit sua quemque voluptas,
Verg. E. 2, 65:
stat sua cuique dies,
id. A. 10, 467.—
(δ).
As predicate-nom. (v. II. B.):
opinionem, quae sua cuique conjectanti esse potest,
Liv. 6, 12, 3.—
(ε).
As adjunct of subj.-acc.:
suum cuique honorem et gradum redditum gaudeo,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
scientiam autem suam cujusque artis esse,
id. Fin. 5, 9, 26.—
(ζ).
As adjunct of an object, with a case of quisque as object or attribut. gen.: suam cuique sponsam, mihi meam: suum cuique amorem, mihi meum, Atil. Fragm. inc. 1: suom cuique per me uti atque frui licet, Cato ap. Gell. 13, 24 (23), 1:
ut suo quemque appellem nomine,
Plaut. Ps. 1, 2, 52:
placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare,
Cic. Fam. 9, 22, 1:
ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
id. Off. 1, 33, 119:
justitia quae suum cuique distribuit,
id. N. D. 3, 15, 38:
in tribuendo suum cuique,
id. Off. 1, 5, 14:
Turnus sui cuique periculi recens erat documentum,
Liv. 1, 52, 4:
in trimatu suo cuique dimidiam esse mensuram futurae certum esse,
Plin. 7, 15, 16, § 73:
certa cuique rerum suarum possessio,
Vell. 2, 89, 4; cf.: qua re suum unicuique studium suaque omnibus delectatio relinquatur, Ps.-Cic. Cons. 26, 93.—With quemque in apposition with acc. plur.:
Camillus vidit intentos opifices suo quemque operi,
Liv. 6, 25, 9; so cujusque in appos. with gen. plur.: trium clarissimorum suae cujusque gentis virorum mors, id. 39, 52, 7; and cuique with dat. plur.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poet. ap. Nep. Att. 11, 6 (where Lachm. ad Lucr. 2, 372, reads quique, ex conj.; cf. b. b, infra).—
b.
Attraction of suus and quisque as adjuncts of nouns.
(α).
Attraction of suus:
ut nemo sit nostrum quin in sensibus sui cujusque generis judicium requirat acrius (= suum cujusque generis judicium),
Cic. Ac. 2, 7, 19:
quas tamen inter omnes (voces) est suo quoque in genere (vox) mediocris ( = inter omnes voces est mediocris vox, sua quoque in genere),
id. de Or. 3, 57, 216:
eo concilia suae cujusque regionis indici jussit (= sua cujusque regionis concilia),
Liv. 45, 29, 10:
equites suae cuique parti post principia collocat (= equites suos cuique parti),
id. 3, 22, 6:
cum motibus armorum et corporum suae cuique genti assuetis,
id. 25, 17, 5:
legiones deducebantur cum tribunis et centurionibus et sui cujusque ordinis militibus (= suis cujusque),
Tac. A. 14, 27:
quae sui cujusque sunt ingenii,
Quint. 7, 10, 10 Halm (al. sua):
sui cujusque ingenii poma vel semina gerunt (= sua cujusque),
Col. 3, 1;
and by a double attraction: has (cohortes) subsidiariae ternae et aliae totidem suae cujusque legionis subsequebantur (= has cohortes... totidem cujusque legionis, suam quaeque legionem, subsequebantur),
Caes. B. C. 1, 83. —
(β).
Attraction of quisque:
tanta ibi copia venustatum in suo quique loco sita,
Plaut. Poen. 5, 4, 6 (al. quaeque):
quodvis frumentum non tamen omne Quique suo genere inter se simile esse videbis,
Lucr. 2, 372 Lachm. and Munro ad loc.:
cum verba debeant sui cujusque generis copulari,
Varr. L. L. 10, 48:
in sensibus sui cujusque generis judicium,
Cic. Ac. 2, 7, 19:
haec igitur proclivitas ad suum quodque genus aegrotatio dicatur,
id. Tusc. 4, 12, 28:
separatim greges sui cujusque generis nocte remeabant (= greges sui quisque generis),
Liv. 24, 3, 5:
ut sui cujusque mensis acciperet (frumentum),
Suet. Aug. 40;
and quisque both attracted and in its own case: quia cujusque partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque vis sit (where either cujusque or quaeque is redundant),
Cic. Fin. 5, 17, 46; v. Madv. ad loc.; Cato, R. R. 23 fin.;
so esp. in the phrases suo quoque tempore, anno, die, loco, etc.: pecunia, quae in stipendium Romanis suo quoque anno penderetur, deerat (= suo quaeque anno),
each instalment in the year when due, Liv. 33, 46, 9 Weissenb. ad loc.:
suo quoque loco,
Varr. R. R. 1, 7, 2; 1, 22, 6:
opera quae suis quibusque temporibus anni vilicum exsequi oporteret,
Col. 11, 3:
suo quoque tempore,
Vitr. 2, 9, 4:
nisi sua quaque die usurae exsolverentur (= sua quaeque die),
Dig. 22, 1, 12 init.; 13, 7, 8, § 3:
ut opera rustica suo quoque tempore faciat,
ib. 19, 2, 25, § 3 (al. quaeque)—
c.
In the order quisque... suus.
(α).
In relative clauses, comparative clauses with ut, and interrogative clauses introduced by quid, etc., where quisque immediately follows the relative, etc.:
ut quisque suom volt esse, ita est,
Ter. Ad. 3, 3, 45; cf.
with sibi,
Cic. Leg. 1, 18, 49; id. Lael. 9, 30:
expendere oportere quid quisque habeat sui... nec velle experiri quam se aliena deceant. Id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
id. Off. 1, 31, 113:
neque solum quid in senatu quisque civitatis suae dicerent ignorabant, sed, etc.,
Liv. 32, 19, 9:
gratius id fore laetiusque quod quisque sua manu ex hoste captum rettulerit,
id. 5, 20, 8; 6, 25, 10; cf.:
in quibus cum multa sint quae sua quisque dicere velit, nihil est quod quisque suum possit dicere,
Sen. Vit. Beat. 23, 1.—
(β).
If the emphasis is not on suus, but (for quisque, when emphatic, unusquisque is used) on some other word:
in civitates quemque suas... dimisit,
Liv. 21, 48, 2:
in patriam quisque suam remissus est,
Just. 33, 2, 8:
in vestigio quemque suo vidit,
Liv. 28, 22, 15; cf.:
hospitibus quisque suis scribebant,
id. 33, 45, 6:
pro facultatibus quisque suis,
id. 42, 53, 3; cf.:
respiciendae sunt cuique facultates suae,
Sen. Ben. 2, 15, 3:
praecipitat quisque vitam suam et futuri desiderio laborat,
id. Brev. Vit. 7, 5; id. Ben. 7, 5, 1:
tunc praeceps quisque se proripit et penates suos deserit,
id. Q. N. 6, 1, 5; 5, 18, 8:
summum quisque causae suae judicem facit,
Plin. 1, prooem. § 10: aestimatione nocturnae [p. 1828] quietis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit, id. 7, 50, 51, § 167.—
(γ).
Poets adopt the order quisque suus when the metre requires it, Verg. A. 6, 743:
oscula quisque suae matri tulerunt,
Ov. F. 2, 715. —
(δ).
When suus and quisque belong to different clauses:
atque earum quaeque, suum tenens munus... manet in lege naturae,
Cic. Tusc. 5, 13, 38. —
d.
Suus uterque, or uterque suus, distributively of two subjects:
suas uterque legiones reducit in castra,
Caes. B. C. 1, 40; 2, 28:
ideo quod uterque suam legem confirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 49, 142:
cum sui utrosque adhortarentur,
Liv. 1, 25, 1:
ad utrumque ducem sui redierunt,
id. 21, 29, 5:
utraque (lex) sua via it,
Sen. Ben. 6, 6, 1; cf.
uterque, in apposit.: nec ipsi tam inter se acriter contenderunt, quam studia excitaverant uterque sui corporis hominum,
Liv. 26, 48, 6.—
3.
With sibi.
(α).
Sibi with pronom. force (cf. sui, IV. C. fin.):
reddam suum sibi,
Plaut. Trin. 1, 2, 119 ( = ei; but referred to b, infra, by Brix ad loc.); cf.:
suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:
idem lege sibi sua curationem petet,
for himself, Cic. Agr. 2, 9, 22 (cf. id. Phil. 2, 37, 96;
I. B. 2. b. supra): ut vindicare sibi suum fulgorem possint,
Sen. Q. N. 1, 1, 11; cf.
the formula of divorce: tuas res tibi habeto,
Dig. 24, 2, 2.—Hence, illam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2, 28, 69.—
(β).
With sibi redundant, to strengthen suus (anteand post-class. and colloq.):
quo pacto serviat suo sibi patri,
Plaut. Capt. prol. 5:
eum necabam ilico per cerebrum pinna sua sibi, quasi turturem,
id. Poen. 2, 40; v. sui, IV. C. and the passages there cited.—
4.
With gen. agreeing with the subject of suus:
quas cum solus pertulisset ut sua unius in his gratia esset,
that the credit of it should belong to him alone, Liv. 2, 8, 3:
qui de sua unius sententia omnia gerat,
id. 44, 22, 11; cf.:
unam Aegyptus in hoc spem habet suam,
Sen. Q. N. 4, 2, 2.—For suus ipsius, etc., v. D. 1. b. supra.—
5.
With demonstr., rel., or indef. pronn. and adjj., of his, hers, etc.:
postulat ut ad hanc suam praedam adjutores vos profiteamini,
to this booty of his, Cic. Rosc. Am. 2, 6:
Sestius cum illo exercitu suo,
id. Sest. 5, 12:
qua gravitate sua,
id. ib. 61, 129:
suam rem publicam illam defenderunt,
that republic of theirs, id. ib. 67, 141:
in istum civem suum,
against this citizen of theirs, id. Balb. 18, 41:
cum illo suo pari,
id. Pis. 8, 18:
te nulla sua calamitate civitas satiare potest?
id. Phil. 8, 6, 19:
dubitatis igitur, quin vos M. Laterensis ad suam spem aliquam delegerit,
for some hope of his, id. Planc. 16, 39:
non tam sua ulla spe quam militum impetu tractus,
by any hope of his, Liv. 25, 21, 5:
nullo suo merito,
from no fault of theirs, id. 26, 29, 4:
ipse arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,
with a few of his friends, Caes. B. C. 1, 19.—
6.
With descriptive adjj.
(α).
Standing before the adj. and noun (so most freq.):
suorum improbissimorum sermonum domicilium,
Cic. Pis. 31, 76:
causam sui dementissimi consilii,
id. Phil. 2, 22, 53:
suam insatiabilem crudelitatem,
id. ib. 11, 3, 8:
suis amplissimis fortunis,
id. ib. 13, 8, 16:
suum pristinum morem,
id. Pis. 12, 27:
suis lenissimis postulatis,
Caes. B. C. 1, 5: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit (suis emphatic; cf. b, infra), id. ib. 3, 76.—
(β).
Between the adj. and noun (less emphatic):
pro eximiis suis beneficiis,
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
propter summam suam humanitatem,
id. Fam. 15, 14, 1:
ex praeteritis suis officiis,
Caes. B. C. 3, 60:
Caesar in veteribus suis castris consedit,
id. ib. 3, 76.—
(γ).
After adj. and noun:
veterem amicum suum excepit,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
in illo ardenti tribunatu suo,
id. Sest. 54, 116.—
7.
Objectively for the pers. pron. (rare):
neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur ( = sibi illatae),
Sall. C. 51, 11; so,
neglectam ab Scipione et nimis leviter latam suam injuriam ratus,
Liv. 29, 9, 9:
ipsae enim leges te a cognitione sua judicio publico reppulerunt ( = a se cognoscendo),
Cic. Balb. 14, 32:
suam invidiam tali morte quaesitam ( = quaesitum esse ab eo ut homines se inviderent),
Tac. A. 3, 16; so,
nulla sua invidia,
Cic. Mil. 15, 40.—
8.
Abl. fem. sua, with refert or interest, for gen. of the pers. pron.: neminem esse qui quomodo se habeat nihil sua censeat interesse, Cic. Fin. 5, 10, 30:
si scit sua nihil interesse utrum anima per os, an per jugulum exeat,
Sen. Ep. 76, 33; v. intersum, III.—
9.
Strengthened by the suffix - pte or -met.
(α).
By - pte (not used with ipse) affixed to the forms sua, suo, and (ante-class.) suum:
quom illa osculata esset suumpte amicum,
Plaut. Mil. 2, 4, 38:
ut terrena suopte nutu et suo pondere in terram ferantur,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:
ferri suopte pondere,
id. N. D. 1, 25, 69:
suapte natura,
id. Fat. 18, 42:
suapte vi et natura,
id. ib. 19, 43; id. Fin. 1, 16, 54; 5, 22, 61:
suopte ingenio,
Liv. 25, 18; so id. 1, 25, 1; 1, 18, 4:
suapte manu,
Cic. Or. 3, 3, 10:
locus suapte natura infestus,
Liv. 44, 6, 9; so,
suapte natura,
id. 4, 22, 4:
flumina suapte natura vasta,
Sen. Q. N. 3, 27, 8; so id. Ben. 4, 17, 2:
sponte suapte,
Varr. L. L. 6, 7, § 70.—
(β).
With - met, almost always followed by ipse (in all forms of suus except suus, suum, suae, and suorum):
suomet ipsi more,
Sall. J. 31, 6:
suomet ipsi instrumento,
Liv. 22, 14, 13:
suomet ipsi metu,
Tac. H. 3, 16 fin.:
suamet ipsum pecunia,
Sall. J. 8, 2:
suamet ipsae fraude,
Liv. 8, 18, 9:
intra suamet ipsum moenia,
id. 6, 36, 4:
suismet ipsi praesidiis,
id. 8, 25, 6:
suismet ipsis corporibus,
id. 2, 19, 5:
suosmet ipsi cives,
id. 2, 9, 5:
suasmet ipse spes,
Tac. A. 3, 66 fin. —Without ipse:
populum suimet sanguinis mercede,
Sall. H. Fragm. 1, 41, 25 Dietsch:
magna pars suismet aut proxumorum telis obtruncabantur,
id. ib. 2, 52 ib.

Lewis & Short latin dictionary > suum
6 suus

sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;
so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,
Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.
I.
Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).
A.
With antecedent in the same sentence.
1.
The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.
(α).
His:
Caesar copias suas divisit,
Caes. B. C. 3, 97:
ille in sua sententia perseverat,
id. ib. 1, 72:
tantam habebat suarum rerum fiduciam,
id. ib. 2, 37:
cum sceleris sui socios Romae reliquisset,
Cic. Cat. 3, 1, 3:
cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?
id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:
Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,
Liv. 26, 40, 7:
imperat princeps civibus suis,
Sen. Clem. 1, 16, 2:
nemo rem suam emit,
id. Ben. 7, 4, 8.—
(β).
Her:
mea Glycerium suos parentes repperit,
Ter. And. 5, 6, 5:
utinam haec ignoraret suum patrem,
id. Phorm. 5, 6, 34:
si nunc facere volt era officium suom,
Plaut. Cas. 2, 8, 72:
ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,
Cic. Cael. 32, 78:
si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,
id. Phil. 13, 16, 32.—
(γ).
Its:
omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33:
cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,
id. Planc. 40, 95.—
(δ).
Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:
mittent aliquem de suo numero,
id. ib. 11, 10, 25:
rationem illi sententiae suae non fere reddebant,
id. Tusc. 1, 17, 38:
qui agellos suos redimere a piratis solebant,
id. Verr. 2, 3, 37, § 85:
edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,
id. Sest. 14, 32:
suis finibus eos prohibent,
Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;
and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,
some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—
2.
With a subject-clause as antecedent:
id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,
was selfevident, Liv. 22, 38, 13:
ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
id. 3, 62, 1:
secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,
id. 35, 14, 4. —
3.
With subject-acc. as antecedent:
hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,
Cic. Planc. 19, 47:
cupio eum suae causae confidere,
id. Sest. 64, 135:
suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,
id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:
(dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,
Caes. B. C. 1, 8.—
4.
With object-acc. as antecedent.
(α).
Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):
hunc pater suus de templo deduxit,
he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:
hunc sui cives e civitate ejecerunt,
id. Sest. 68, 142:
Alexandrum uxor sua... occidit,
id. Inv. 2, 49, 144:
illum ulciscentur mores sui,
id. Att. 9, 12, 2:
quodsi quem natura sua... forte deficiet,
id. Or. 1, 14:
utrumque regem sua multitudo consalutaverat,
Liv. 1, 7, 1:
quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,
id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:
quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,
id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:
consulem C. Marium servus suus interemit,
Val. Max. 6, 8, 2:
quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?
Sen. Clem. 1, 18, 2:
sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,
id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:
ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,
Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —
(β).
With impers. verbs:
sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,
Cic. Verr. 1, 12, 35:
video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,
id. Fam. 3, 10, 1:
si Caesarem beneficii sui poeniteret,
id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:
jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,
Liv. 10, 7, 8:
militem jam minus virtutis poenitere suae,
id. 22, 12, 10.—
(γ).
As adjunct of other members of the sentence:
ad parentes suos ducas Silenium,
Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:
eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,
Cic. Phil. 13, 17, 34:
totum enim ex sua patria sustulisti,
id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:
Caesar Fabium in sua remittit hiberna,
Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:
introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,
Sall. C. 28, 1:
suis flammis delete Fidenas,
i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:
suo igni involvit hostes,
Tac. A. 14, 30:
quid Caesarem in sua fata inmisit?
Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.
with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,
Cic. Att. 6, 2, 7.—
5.
With dat. as antecedent.
(α).
As adjunct of subject (cf. 4. supra):
suus rex reginae placet,
a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:
ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,
id. Cist. 1, 1, 101:
Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?
Cic. Sull. 2, 7:
si ceteris facta sua recte prosunt,
id. Cat. 3, 12, 27:
cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?
id. Planc. 33, 81:
haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,
id. Verr. 2, 2, 13, § 33:
Romanis multitudo sua auxit animum,
Liv. 21, 50, 4:
sicuti populo Romano sua fortuna labet,
id. 42, 50, 7:
Lanuvinis sacra sua reddita,
id. 8, 14, 2:
vilitas sua illis detrahit pretium,
Sen. Ben. 4, 29, 2:
nemo est cui felicitas sua satisfaciat,
id. Ep. 115, 17:
labor illi suus restitutus est,
id. Brev. Vit. 20, 3:
magnitudo sua singulis constat,
id. Q. N. 1, 1, 10:
tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,
id. Ep. 53, 11. —
With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,
Ter. Hec. 4, 4, 38.—
(β).
Of other words:
regique Thebano regnum stabilivit suum,
Plaut. Am. 1, 1, 40:
mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,
id. Ps. 1, 3, 5:
ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,
Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:
desinant insidiari domui suae consuli,
id. Cat. 1, 13, 32:
quibus ea res honori fuerit a suis civibus,
id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:
nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,
id. 39, 37, 6:
Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,
id. 25, 3, 5.—
6.
With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:
nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,
id. Mur. 41, 90:
quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,
id. Att. 14, 13, 12:
suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,
the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:
cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,
Liv. 22, 42, 12:
nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,
Val. Max. 2, 4, 4:
Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,
Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:
in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:
operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,
Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):
(Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,
Caes. B. G. 2, 4:
credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,
Sen. Q. N. 2, 42, 1.—
7.
With predic. nom. as antecedent:
sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,
Val. Max. 8, 12, 1.—
8.
With appositive noun.
(α).
With gram. subject as antecedent:
hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,
id. Mil. 9, 25:
(hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,
id. Planc. 11, 27:
ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,
id. Balb. 21, 49:
ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,
id. Lig. 4, 11:
Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,
Caes. B. C. 3, 57.—
(β).
With object as antecedent:
Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,
Cic. Tusc. 1, 18, 41:
tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,
id. Lig. 12, 36:
Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,
Liv. 22, 34, 2.—
(γ).
With appositive noun as antecedent:
si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:
M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,
Liv. 6, 34, 5:
C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,
Val. Max. 4, 4, 3.—
9.
In participial clauses.
(α).
The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:
credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),
Cic. Tusc. 1, 32, 79:
ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,
id. Rosc. Am. 10, 27:
diffidentemque rebus suis confirmavit,
id. Imp. Pomp. 9, 23:
Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,
id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:
stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,
Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:
manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),
Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:
et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,
Liv. 22, 60, 9:
quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,
Sen. Q. N. 1, 5, 5.—
(β).
The logical subject of the participle, being also the principal subject:
sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,
Cic. Phil. 10, 10, 21:
hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,
id. Agr. 2, 31, 84:
ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,
Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:
ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,
Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:
Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:
Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:
Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,
Liv. 25, 15, 1:
(Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,
id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—
(γ).
The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:
M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,
Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:
si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,
Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:
ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),
Liv. 8, 29, 12; cf.
with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,
id. 7, 29, 7.—
10.
In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:
mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,
Cic. Pis. 22, 52.—
(β).
With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:
cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?
Cic. Div. in Caecil. 6, 21:
si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,
id. Sest. 23, 51:
nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,
Caes. B. C. 1, 5.—
(γ).
With antecedent dependent on the gerund:
eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,
Cic. Leg. 1, 6, 19.—
11.
As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:
magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?
Cic. Mil. 15, 40:
neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,
his claim, id. Rab. Post. 11, 31:
Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,
id. Sest. 31, 68:
ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,
id. Off. 3, 23, 90:
sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,
id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:
totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,
Cic. Agr. 2, 13, 34:
maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,
id. Phil. 14, 13, 35.
B.
Without gram. antec., one ' s, one ' s own.
1.
Dependent on subject-inff.:
ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,
Cic. Mur. 7, 16:
siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,
id. Phil. 2, 13, 31:
miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,
id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:
contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,
id. Par. 6, 51:
ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,
id. Off. 3, 5, 23:
detrahere de altero sui commodi causa,
id. ib. 3, 5, 24:
suis exemplis melius est uti,
Auct. Her. 4, 1, 2:
levius est sua decreta tollere quam aliorum,
Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;
29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,
Sen. Brev. Vit. 18, 3:
quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?
id. Q. N. 3, praef. 5:
cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,
id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:
Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,
Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—
2.
Without a subject-inf.:
omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,
Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:
erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),
Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):
non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,
Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.
C.
With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.
1.
In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.
a.
In infinitive clauses:
(Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,
Cic. Mil. 32, 88:
(Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,
id. Cael. 10, 24:
ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),
id. Rosc. Am. 37, 107:
hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,
Caes. B. C. 2, 16:
docent, sui judicii rem non esse,
id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:
hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,
Cic. Verr. 1, 10, 29:
(Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,
Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.
also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,
Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—
b.
Suus in a clause dependent on inf.:
scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,
Plaut. Ps. 2, 2, 55:
isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,
id. Div. in Caecil. 1, 3:
ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,
Liv. 44, 8, 4. —
Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),
Caes. B. C. 1, 8.—
c.
In oblique clauses introduced by ut or ne, or clauses subordinate to such:
Cassius constituit ut ludi absente te fierent suo nomine,
Cic. Att. 15, 11, 2:
postulat ut ad hanc suam praedam tam nefariam adjutores vos profiteamini,
id. Rosc. Am. 2, 6:
Nasidius eos magnopere hortatur ut rursus cum Bruti classe, additis suis (i.e. Nasidii) auxiliis confligant,
Caes. B. C. 2, 3:
(regem) denuntiasse sibi ut triduo regni sui decederent finibus,
Liv. 42, 25, 12:
Sabinae mulieres, hinc patres, hinc viros orantes, ne parricidio macularent partus suos (i.e. mulierum),
id. 1, 13, 2:
Patron praecepit suis ut arma induerent, ad omne imperium suum parati,
Curt. 5, 11, 1.—With reflex. pron., referring to a different antecedent:
ad hanc (Laidem) Demosthenes clanculum adit, et ut sibi copiam sui faceret, petit,
Gell. 1, 8, 5. —
d.
In subordinate clauses introduced by quin or quod:
(Dejotarus) non recusat quin id suum facinus judices,
Cic. Deiot. 15, 43; so id. ib. 4, 15;
16, 45: parietes hujus curiae tibi gratias agere gestiunt, quod futura sit illa auctoritas in his majorum suorum et suis sedibus,
id. Marcell. 3, 10:
quidni gauderet quod iram suam nemo sentiret?
Sen. Troad. 3, 13:
querenti quod uxor sua e fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88;
and with intentional ambiguity: cum Proculejus quereretur de filio quod is mortem suam expectaret,
id. 9, 3, 68. —
e.
In interrogative clauses:
si, quod officii sui sit, non occurrit animo, nihil umquam omnino aget,
Cic. Ac. 2, 8, 25:
ut non auderet iterum dicere quot milia fundus suus abesset ab urbe,
id. Caecin. 10, [p. 1825] 28:
donec sciat unisquisque quid sui, quid alieni sit,
Liv. 6, 27, 8:
rex ignarus, quae cum Hannibale legatis suis convenisset, quaeque legati ejus ad se allaturi fuissent,
id. 23, 39, 2:
postquam animadvertit quantus agminis sui terror esset,
id. 43, 19, 5. —
2.
In a virtually oblique clause.
a.
In final clause, introduced by ut, ne, or rel., referring to the subject of the purpose:
me a portu praemisit domum, ut haec nuntiem uxori suae,
Plaut. Am. 1, 1, 41:
quasi Appius ille Caecus viam muniverit, non qua populus uteretur, sed ubi impune sui posteri latrocinarentur, i. e. Appii,
Cic. Mil. 7, 17:
quae gens ad Caesarem legatos mise. rat, ut suis omnibus facultatibus uteretur,
Caes. B. C. 3, 80:
inde castra movent, ne qua vis sociis suis ab Romano exercitu inferri possit,
Liv. 43, 23, 5:
(Romani) Albam a fundamentis proruerunt, ne memoria originum suarum exstaret,
id. 26, 13, 16:
oppidani nuntios Romam, qui certiorem de suo casu senatum facerent, misere,
id. 6, 33, 7; cf.:
tanto intervallo ab hostibus consedit, ut nec adventus suus propinquitate nimia nosci posset, et, etc.,
Liv. 10, 20, 7:
Datames locum delegit talem ut non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset,
Nep. Dat. 7, 3:
quid si gubernator a diis procellas petat ut gratior ars sua periculo fiat?
Sen. Ben. 6, 25, 4. —
b.
In other dependent clauses represented as conceived by an antecedent in the principal sentence:
Sulla, si sibi suus pudor ac dignitas non prodesset, nullum auxilium requisivit ( = negavit se defendi velle, si, etc.),
Cic. Sull. 5, 15:
Paetus omnes libros quos frater suus reliquisset mihi donavit ( = dixit se donare libros quos, etc.),
id. Att. 2, 1, 12:
non enim a te emit, sed, priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit ( = potitus est, ne, etc.),
id. Phil. 2, 37, 96:
Africanus, si sua res ageretur, testimonium non diceret,
id. Rosc. Am. 36, 3:
ille ipse (Pompejus) proposuit epistulam illam, in qua est Pro tuis rebus gestis amplissimis. Amplioribusne quam suis, quam Africani?
id. Att. 8, 9, 2:
spiritus dabat (Manlio) quod... vinculorum suorum invidiam dictator fugisset,
Liv. 6, 18, 4:
(Numa) Camenis eum lucum sacravit, quod earum ibi concilia cum conjuge sua Egeria essent,
id. 1, 21, 3:
adulescens deos omnis invocare ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se esset,
id. 26, 50, 4 (cf. D. 1. a. infra).
D.
In the place of ejus.
1.
In clauses virtually oblique, but with indicative, being conceived by the antecedent (hence suus, not ejus), but asserted as fact by the author (hence indicative, not subjunctive):
Cicero tibi mandat ut Aristodemo idem respondeas, quod de fratre suo (Ciceronis) respondisti,
Cic. Att. 2, 7, 4:
oriundi ab Sabinis, ne, quia post Tatii mortem ab sua parte non erat regnatum, imperium amitterent, sui corporis creari regem volebant,
Liv. 1, 17, 2:
C. Caesar villam pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita erat, diruit,
Sen. Ira, 3, 21, 5:
Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte punivit,
Suet. Caes. 74; cf.:
quomodo excandescunt si quid e juba sua decisum est,
Sen. Brev. Vit. 12, 3.—
2.
To avoid ambiguity:
petunt rationes illius (Catilinae) ut orbetur consilio res publica, ut minuatur contra suum (i.e. Catilinae) furorem imperatorum copia (instead of ejus, which might be referred to res publica),
Cic. Mur. 39, 83:
equites a cornibus positos, cum jam pelleretur media peditum suorum acies, incurrisse ab lateribus ferunt,
Liv. 1, 37, 3.—
3.
Colloquially and in epistolary style suus is used emphatically instead of ejus, with the meaning own, peculiar: deinde ille actutum subferret suus servus poenas Sosia, his own slave (opp. Mercury, who personates Sosias), Plaut. Am. 3, 4, 19: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratus sui fecerant, their own magistrates ( = ipsorum), Cic. Att. 6, 2, 5:
in quibus (litteris Bruti) unum alienum summa sua prudentia (est), ut spectem ludos suos,
his peculiar prudence, id. ib. 15, 26, 1; so,
quod quidem ille (Nero) decernebat, quorumdam dolo ad omina sui exitus vertebatur,
Tac. A. 16, 24; cf. II. A. 1. b and g; II. A. 2. a. b; II. B. 3.—
4.
Without particular emphasis (mostly ante- and post-class. and poet.):
tum erit tempestiva cum semen suum maturum erit,
Cato, R. R. 31:
vitis si macra erit, sarmenta sua concidito minute,
id. ib. 37:
qui sic purgatus erit, diuturna valetudine utatur, neque ullus morbus veniet, nisi sua culpa,
id. ib. 157:
Cimon in eandem invidiam incidit quam pater suus,
Nep. Cim. 3, 1:
id qua ratione consecutus sit (Lysander) latet. Non enim virtute sui exercitus factum est, etc.,
id. Lys. 1, 2:
ipse sub Esquiliis, ubi erat regia sua, Concidit,
Ov. F. 6, 601:
quodque suus conjux riguo collegerat horto, Truncat olus foliis,
id. M. 8, 646; so id. ib. 15, 819.
II.
In partic.
A.
As substt.
1.
sui, suorum, m., his, their (etc.) friends, soldiers, fellow-beings, equals, adherents, followers, partisans, posterity, slaves, family, etc., of persons in any near connection with the antecedent.
(α).
(Corresp. to the regular usage, I. A. B. C.) Cupio abducere ut reddam (i.e. eam) suis, to her family, friends, Ter. Eun. 1, 2, 77; cf. id. ib. 1, 2, 66:
cum animus societatem caritatis coierit cum suis, omnesque natura conjunctos suos duxerit,
fellow-beings, Cic. Leg. 1, 23, 60:
mulier ingeniosa praecepit suis omnia Caelio pollicerentur,
her slaves, id. Cael. 25, 62:
quo facilius et nostras domos obire, et ipse a suis coli possit,
his friends, id. ib. 7, 18:
qua gratiam beneficii vestri cum suorum laude conjungant,
their family, id. Agr. 2, 1, 1:
vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset,
to his posterity, id. Phil. 3, 6, 16:
cum divisurum se urbem palam suis polliceretur,
his partisans, id. ib. 13, 9, 19:
Caesar, cohortatus suos, proelium commisit,
Caes. B. G. 1, 25; so,
Curio exercitum reduxit, suis omnibus praeter Fabium incolumibus,
id. B. C. 2, 35:
Caesar receptui suorum timens,
id. ib. 3, 46:
certior ab suis factus est, praeclusas esse portas,
id. ib. 2, 20:
omnium suorum consensu, Curio bellum ducere parabat,
id. ib. 2, 37: so,
Pompejus suorum omnium hortatu statuerat proelio decertare,
id. ib. 3, 86:
Caesar Brundisium ad suos severius scripsit,
to his officers, id. ib. 3, 25:
naviculam conscendit cum paucis suis,
a few of his followers, id. ib. 3, 104:
multum cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem loqueretur,
id. ib. 1, 19:
nupsit Melino, adulescenti inprimis inter suos et honesto et nobili,
his equals, associates, Cic. Clu. 5, 11:
rex raptim a suis in equum impositus fugit,
his suite, Liv. 41, 4, 7:
subsidio suorum proelium restituere,
comrades, id. 21, 52, 10:
feras bestias... ad opem suis ferendam avertas,
their young, id. 26, 13, 12:
abstulit sibi in suos potestatem,
his slaves, Sen. Ira, 3, 12, 6:
Besso et Nabarzani nuntiaverant sui regem... interemptum esse,
their fellow - conspirators, Curt. 5, 12, 14. — Very rarely sing.:
ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido abripuit, illorum eum, cum quibus conjuravit, non suum judicet esse,
Liv. 39, 16, 5.—
(β).
Irregular use (acc. to I. D.): sui = ejus amici, etc. (freq.;
the absolute use of ejus in this sense being inadmissible): quasi vero quisquam dormiat? ne sui quidem hoc velint, non modo ipse (sui = ejus amici, liberi),
Cic. Tusc. 1, 38, 92:
is (annus) ejus omnem spem... morte pervertit. Fuit hoc luctuosum suis, acerbum patriae, etc.,
id. Or. 3, 2, 8:
quadrigas, quia per suos ( = ipsius milites) agendae erant, in prima acie locaverat rex,
Liv. 37, 41, 8:
auctoritatem Pisistrati qui inter suos ( = ejus cives) maxima erat,
id. 37, 12:
quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse fuit superior, etc.,
Nep. Hann. 8, 4; v. g.—
(γ).
Without antecedent (cf. I. B. supra): quoties necesse est fallere aut falli a suis, by one ' s friends, Sen. Phoen. 493.—
(δ).
Sing.: sŭa, suae. f., a sweetheart, mistress (rare): illam suam suas res sibi habere jussit. Cic. Phil. 2, 28. 69:
cedo quid hic faciet sua?
Ter. Heaut. 2, 3, 92.—
2.
sŭum, i, n., and more freq. sŭa, suorum, n. plur., = one ' s property.
a.
Sing.
(α).
Lit.:
nec suom adimerem alteri,
his property, his own, Plaut. Trin. 2, 2, 38 (34):
nunc si ille salvos revenit, reddam suom sibi (v. D. 3. a. infra),
id. ib. 1, 2, 119:
illum studeo quam facillime ad suum pervenire,
Cic. Fam. 13, 26, 4:
populi Romani hanc esse consuetudinem ut socios sui nihil deperdere velit,
Caes. B. G. 1, 43; cf. Cic. Rab. Post. 11, 3, I. A. 11. supra:
nec donare illi de suo dicimur,
Sen. Ben. 7, 4, 2; so esp. with quisque; v. infra — Hence, de suo = per se, or sua sponte;
(stellae) quae per igneos tractus labentia inde splendorem trahant caloremque, non de suo clara,
Sen. Q. N. 7, 1, 6. —
(β).
Trop.:
meum mihi placebat, illi suum (of a literary essay),
Cic. Att. 14, 20, 3: suom quemque decet, his own manners, etc., Plaut. Stich. 5, 4, 11; so, expendere oportet quid quisque habeat sui ( what peculiarities) nec velle experiri quam se aliena deceant;
id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
Cic. Off. 1, 31, 113.—
(γ).
Jurid. term: aliquid pro suo possidere, to possess in the belief of one ' s legal right:
pro suo possessio tale est, cum dominium nobis acquiri putamus. Et ea causa possidemus ex qua acquiritur, et praeterea pro suo,
Dig. 41, 10, 1;
so without an antecedent, and referring to a first person: item re donata, pro donato et pro suo possideo,
ib. 41, 10, 1; v. the whole tit. ib. 42, 10 (Pro suo); cf. ib. 23, 3, 67; cf. C., infra fin.;
similarly: usucapere pro suo = acquire dominion by a possession pro suo, Fragm. Vat. 111: res pro suo, quod justam causam possidendi habet, usucapit,
id. ib. 260; Dig. 41, 3, 27. —
b.
Plur.
(α).
One ' s property:
Roscius tibi omnia sua praeter animam tradidit,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:
qui etiam hostibus externis victis sua saepissime reddiderunt,
id. Agr. 1, 6, 19:
tu autem vicinis tuis Massiliensibus sua reddis,
id. Att. 14, 14, 6:
Remi legatos miserunt qui dicerent se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2; 1, 11, 2; 2, 13, 2:
ipsi milites alveos informes quibus se suaque transveherent, faciebant,
their baggage, Liv. 21, 26, 9:
docere eos qui sua permisere fortunae,
Sen. Q. N. 3, praef. 7; so without an antecedent, one ' s own property (cf. I. B. 2. supra):
hanc ob causam maxime ut sua tenerentur res publicae constitutae sunt,
Cic. Off. 2, 21, 73;
rarely = eorum res: quod vero etiam sua reddiderint (i.e. Gallis),
Liv. 39, 55, 3. —
(β).
One ' s own affairs:
aliena ut melius videant et dijudicent Quam sua,
Ter. Heaut. 3, 1, 96:
cognoscunt... immobile agmen et sua quemque molientem,
Liv. 10, 20, 8:
omnia ei hostium non secus quam sua nota erant,
id. 22, 41, 5:
aliena cum suis perdidit,
Sen. Ben. 7, 16, 3.— Absol., referring to a noun fem.: sua (finxit) C. Cassius ( = suas persuasiones; cf.
the context),
Quint. 6, 3, 90.
B.
Predicative uses: suum esse, facere, fieri, putare, etc., like a gen. poss., to be, etc., the property, or under the dominion, control, power of the antecedent.
1.
Of property in things.
(α).
Corporeal:
scripsit causam dicere Prius aurum quare sit suum,
Ter. Eun. prol. 11:
nihil erat cujusquam quod non hoc anno suum fore putabat (Clodius),
Cic. Mil. 32, 87:
quia suum cujusque fit, eorum quae natura fuerant communia quod cuique obtigit, id quisque teneat,
id. Off. 1, 7, 21:
Juba suam esse praedicans praedam,
Caes. B. C. 3, 84:
gratum sibi populum facturum, si omnes res Neapolitanorum suas duxissent,
Liv. 22, 32, 8: libros esse dicimus Ciceronis;
eosdem Dorus librarius suos vocat,
Sen. Ben. 7, 6, 1:
cum enim istarum personarum nihil suum esse possit,
since these persons can own nothing, Gai. Inst. 2, 96; cf. Dig. 1, 7, 15 pr.—Virtually predicative:
referas ad eos qui suam rem nullam habent ( = rem quae sua sit),
nothing of their own, Cic. Phil. 2, 6, 15:
qui in potestate nostra est, nihil suum habere potest,
Gai. Inst. 2, 84. — ( b) Of literary works:
quae convenere in Andriam ex Perinthia Fatetur transtulisse, atque usum pro suis ( = quasi sua essent),
Ter. And. prol. 14:
potest autem... quae tum audiet... ingenue pro suis dicere,
his own thoughts, Quint. 12, 3, 3.—
(γ).
Of a country or people:
suum facere = suae dicionis facere: commemorat ut (Caesar) magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum suam fecerit,
Caes. B. C. 2, 32:
in quam (Asiam) jam ex parte suam fecerit,
Liv. 44, 24, 4:
crudelissima ac superbissima gens sua omnia suique arbitrii facit,
id. 21, 44, 5.—
(δ).
Trop.:
omnia sua putavit quae vos vestra esse velletis,
Cic. Phil. 11, 12, 27:
non meminit, illum exercitum senatus populique Romani esse, non suum,
id. ib. 13, 6, 4: [p. 1826] probavit, non rempublicam suam esse, sed se reipublicae, Sen. Clem. 1, 19, 8;
so of incorporeal things: hi si velint scire quam brevis eorum vita sit, cogitent ex quota parte sua sit,
how much of it is their own, id. Brev. Vit. 19, 3; so, suum facere, to appropriate:
prudentis est, id quod in quoque optimum est, si possit, suum facere,
Quint. 10, 2, 26:
quaeremus quomodo animus (hanc virtutem) usu suam faciat,
Sen. Clem. 1, 3, 1.—
2.
Of persons.
(α).
Under a master ' s or father ' s control:
ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret,
make any one his slave, Liv. 41, 8, 12: quid eam tum? suamne esse ajebat, his daughter, i.e. in his power? Ter. And. 5, 4, 29:
eduxit mater pro sua ( = quasi sua esset),
id. Eun. 1, 2, 76.—
(β).
Reflexively = sui juris, independent, one ' s own master or mistress, not subject to another ' s control, under one ' s own control (v. sui juris, infra):
ancilla, quae mea fuit hodie, sua nunc est,
Plaut. Pers. 4, 3, 3.—
(γ).
Of moral power over others: suus = devoted to one:
hice hoc munere arbitrantur Suam Thaidem esse,
Ter. Eun. 2, 2, 38:
eos hic fecit suos Paulo sumptu,
id. Ad. 5, 4, 21:
sed istunc exora, ut (mulierem) suam esse adsimulet,
to be friendly to him, id. Heaut. 2, 3, 117:
cum Antonio sic agens ut perspiciat, si in eo negotio nobis satisfecerit, totum me futurum suum,
Cic. Att. 14, 1 a, 2:
Alpheus... utebatur populo sane suo,
devoted to him, id. Quint. 7, 29.— Poet.: vota suos habuere deos, the vows (inst. of the persons uttering them) had the gods on their side, Ov. M. 4, 373. —
(δ).
Of power over one's self, etc.:
nam qui sciet ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is poterit eruere, semperque esse in disputando suus,
self-possessed, Cic. Fin. 4, 4, 10:
inaestimabile bonum est suum fieri,
selfcontrol, Sen. Ep. 75, 18:
(furiosus) qui suus non est,
Dig. 42, 4, 7, § 9:
vix sua, vix sanae virgo Niseia compos Mentis erat,
Ov. M. 8, 35. —
3.
Suum est, as impers. predicate: = ejus est, characteristic of, peculiar to one (very rare):
dixit antea, sed suum illud est, nihil ut affirmet,
Cic. Tusc. 1, 42, 99.
C.
Attributive usages, almost always (except in Seneca) with suus before its noun.
1.
The property, relations, affairs, etc., of one opposed to those of another, own.
a.
Opposition expressed:
nihil de suo casu, multa de vestro querebatur,
Cic. Balb. 8, 21:
sua sibi propiora pericula quam mea loquebantur,
id. Sest. 18, 40:
suasque et imperatoris laudes canentes,
Liv. 45, 38, 12:
damnatione collegae et sua,
id. 22, 35, 3:
Senecae fratris morte pavidum et pro sua incolumitate pavidum,
Tac. A. 14, 73:
velut pro Vitellio conquerentes suum dolorem proferebant,
id. H. 3, 37;
opp. alienus: ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno,
at a time convenient to themselves, Varr. R. R. 3, 16, 11. —Without antecedent, opp. externus:
(Platoni) duo placet esse motus, unum suum, alterum externum, esse autem divinius quod ipsum ex se sua sponte moveatur, etc.,
Cic. N. D. 2, 12, 32. —
b.
Implied:
voluptatem suis se finibus tenere jubeamus,
within the limits assigned to it, Cic. Fin. 3, 1, 1:
cum vobis immortale monumentum suis paene manibus senatus... exstruxerit,
id. Phil. 14, 12, 33:
superiores (amnes) in Italia, hic (Rhodanus) trans Alpes, hospitales suas tantum, nec largiores quam intulere aquas vehentes,
Plin. 2, 103, 106, § 224: colligitur aqua ex imbribus;
ex suo fonte nativa est,
Sen. Q. N. 3, 3:
pennas ambo non habuere suas (non suas = alienas),
Ov. Tr. 3, 4, 24. —
c.
In particular phrases. ( a) Sua sponte and suo Marte, of one ' s own accord, by one ' s self, without the suggestion, influence, aid, etc., of others:
Caesar bellum contra Antonium sua sponte suscepit,
Cic. Phil. 8, 2, 5:
sua sponte ad Caesarem in jus adierunt,
Caes. B. C. 1, 87.—So of things, = per se, by or of itself, for itself, for its own sake:
jus et omne honestum sua sponte expetendum (cf. in the context: per se igitur jus est expetendum),
Cic. Leg. 1, 18, 48: justitium sua sponte inceptum priusquam indiceretur, by itself, i. e. without a decree, Liv. 9, 7, 8; so,
sortes sua sponte attenuatas,
id. 22, 1, 11 (cf. id. 22, 38, 13; 35, 14, 4, I. A. 2., supra): rex enim ipse, sua sponte, nullis commentariis Caesaris, simul atque audivit ejus interitum suo Marte res suas recuperavit, Cic. Phil. 2, 37, 95.—
(β).
Suus locus, in milit. lang., one ' s own ground, position, or lines:
restitit suo loco Romana acies (opp. to the advance of the enemy),
Liv. 22, 16, 2.—So figuratively:
et staturas suo loco leges,
Sen. Ben. 2, 20, 2:
aciem instruxit primum suis locis, pauloque a castris Pompeji longius,
Caes. B. C. 3, 84 (cf.: suo loco, 7. b. g, infra).—
(γ).
For suo jure v. 3. infra.—
(δ).
Sua Venus = one's own Venus, i. e. good luck (v. Venus): ille non est mihi par virtutibus, nec officiis;
sed habuit suam Venerem,
Sen. Ben. 2, 28, 2. —
2.
Of private relations (opp. to public):
ut in suis rebus, ita in re publica luxuriosus nepos,
Cic. Agr. 2, 18, 48:
deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
id. Off. 1, 7, 20:
quod oppidum Labienus sua pecunia exaedificaverat,
Caes. B. C. 1, 15:
militibus agros ex suis possessionibus pollicetur,
i. e. his private property, id. ib. 1, 17; Sen. Ben. 7, 6, 3. —
3.
Of just rights or claims:
imperatori senatuique honos suus redditus,
due to them, Liv. 3, 10, 3:
neque inpedimento fuit, quominus religionibus suus tenor suaque observatio redderetur,
Val. Max. 1, 1, 8:
quibus omnibus debetur suus decor,
Quint. 11, 1, 41. —
So distributively: is mensibus suis dimisit legionem,
in the month in which each soldier was entitled to his discharge, Liv. 40, 41, 8. — Esp.: suo jure (so, meo, nostro, tuo, etc., jure), by his own right:
Tullus Hostilius qui suo jure in porta nomen inscripsit,
Cic. Phil. 13, 12, 26:
earum rerum hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet,
id. Arch. 1, 1; id. Marcell. 2, 6; id. Phil. 2, 25, 62; id. Balb. 8, 21:
numquam illum res publica suo jure esset ulta,
by its unquestionable right, id. Mil. 33, 88. —
4.
Of that to which one is exclusively devoted:
huic quaestioni suum diem dabimus,
a day for its exclusive discussion, Sen. Ep. 94, 52:
homini autem suum bonum ratio est,
his exclusive good, id. ib. 76, 10:
in majorem me quaestionem vocas, cui suus locus, suus dies dandus est,
id. Q. N. 2, 46, 1. —
With proprius: mentio inlata apud senatum est, rem suo proprio magistratu egere,
that the business needed a particular officer exclusively for itself, Liv. 4, 8, 4:
et Hannibalem suo proprio occupandum bello,
id. 27, 38, 7; cf.:
dissupasset hostes, ni suo proprio eum proelio equites Volscorum exceptum tenuissent,
in which they alone fought, id. 3, 70, 4:
mare habet suas venas quibus impletur,
by which it alone is fed, Sen. Q. N. 3, 14, 3. —
5.
According to one ' s liking, of one ' s own choice.
a.
Of persons, devoted to one, friendly, dear:
Milone occiso (Clodius) habuisset suos consules,
after his own heart, Cic. Mil. 33, 89:
collegit ipse se contra suum Clodium,
his dear Clodius, id. Pis. 12, 27 (cf.: suum facere, habere, II. B. 2. g).—
b.
Of things, favorable.
(α).
Of place: neque Jugurtham nisi... suo loco pugnam facere, on his own ground, i. e. chosen by him, favorable, Sall. J. 61, 1:
hic magna auxilia expectabant et suis locis bellum in hiemem ducere cogitabant,
Caes. B. C. 1, 61; cf.:
numquam nostris locis laboravimus,
Liv. 9, 19, 15.—
(β).
Of time:
cum Perseus suo maxime tempore et alieno hostibus incipere bellum posset,
Liv. 42, 43, 3; v. 7. b, infra. —
c.
Of circumstances: sua occasio, a favorable opportunity; sometimes without antecedent:
neque occasioni tuae desis, neque suam occasionem hosti des,
Liv. 22, 39, 21:
tantum abfuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur,
id. 4, 58, 2:
aestuque suo Locros trajecit,
a favorable tide, id. 23, 41, 11:
ignoranti quem portum petat nullus suus ventus est,
Sen. Ep. 71, 3:
orba suis essent etiamnunc lintea ventis,
Ov. M. 13, 195:
aut ille Ventis iturus non suis,
Hor. Epod. 9, 30. —
6.
Of persons or things, peculiar, particular:
quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua,
Cic. Tusc. 1, 29, 70:
omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum,
id. de Or. 3, 57, 316:
geometrae et musici... more quodam loquuntur suo. Ipsae rhetorum artes verbis in docendo quasi privatis utuntur ac suis,
id. Fin. 3, 1, 4:
sensus omnis habet suum finem,
its peculiar limits, Quint. 9, 4, 61: animus cum suum ambitum complevit et finibus se suis cinxit, consummatum est summum bonum, Sen. Vit. Beat. 9, 3: est etiam in nominibus ( nouns) diverso collocatis sua gratia, their peculiar elegance, Quint. 9, 3, 86:
ibi non bello aperto, sed suis artibus, fraude et insidiis, est paene circumventus,
Liv. 21, 34, 1:
nec Hannibalem fefellit, suis se artibus peti,
id. 22, 16, 5:
adversus hostem non virtute tantum, sed suis (i. e. hostis) etiam pugnare consiliis oportebat,
Flor. 2, 6, 26:
liberam Minucii temeritatem se suo modo expleturum,
Liv. 22, 28, 2:
equites ovantes sui moris carmine,
id. 10, 26, 11:
exsultans cum sui moris tripudiis,
id. 21, 42, 3:
tripudiantes suo more,
id. 23, 26, 9.—So, suo Marte, referring to the style of fighting peculiar to the different arms:
equitem suo alienoque Marte pugnare,
that the cavalry were fighting both in their own style and in that of the other arms, Liv. 3, 62, 9; cf.: suo Marte, 1, c. a, supra.—And distributively ( = suus quisque):
suos autem haec operum genera ut auctores, sic etiam amatores habent,
Quint. 12, 10, 2:
illa vero fatidica fulmina ex alto et ex suis venire sideribus,
Plin. 2, 43, 43, § 113; cf.:
quae quidem planiora suis exemplis reddentur,
Val. Max. 3, 4 prooem.—
7.
Proper, right.
a.
Referring to one's ordinary or normal condition:
quod certe non fecisset, si suum numerum naves habuissent,
their regular complement, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133. — So poet.:
flecte ratem! numerum non habet illa suum,
its full number, Ov. H. 10, 36:
novus exercitus consulibus est decretus: binae legiones cum suo equitatu,
Liv. 40, 36, 6:
cum suo justo equitatu,
id. 21, 17, 8:
totam (disciplinam) in suum statum redegit,
Val. Max. 2, 7, 2:
tranquilla mente et vultu suo,
with the ordinary expression of his face, Sen. Clem. 2, 6, 2:
media pars aeris ab his (ignibus) submota, in frigore suo manet. Natura enim aeris gelida est,
id. Q. N. 2, 10, 4:
cornuaque in patriis non sua vidit aquis,
not natural to her, Ov. H. 14, 90. —
So, non suus, of ingrafted branches and their fruit: miraturque (arbos) novas frondis et non sua poma,
Verg. G. 2, 82. —
b.
Of time, proper, regular, etc. (cf. 5. b, supra).
(α).
The regular time ( = stato tempore):
signum quod semper tempore exoritur suo,
Plaut. Rud. prol. 4:
cum et recte et suo tempore pepererit,
Ter. Hec. 4, 1, 16: aestas suo tempore incanduit...;
tam solstitium quam aequinoctium suos dies retulit,
Sen. Q. N. 3, 16, 3:
omnes venti vicibus suis spirant majore ex parte,
Plin. 2, 47, 48, § 128. —
(β).
The right or proper time:
salictum suo tempore caedito,
Cato, R. R. 33:
cessit e vita suo magis quam suorum civium tempore,
the right time for himself, Cic. Brut. 1, 4; so,
exstingui homini suo tempore optabile est,
id. Sen. 23, 85:
Scandilius dicit se suo tempore rediturum,
id. Verr. 2, 3, 60, § 139:
si Ardeates sua tempora exspectare velint,
Liv. 4, 7, 6:
Chrysippus dicit, illum... opperiri debere suum tempus, ad quod velut dato signo prosiliat,
Sen. Ben. 2, 25, 3:
quam multi exercitus tempore suo victorem hostem pepulerunt!
Liv. 44, 39, 4. — Without antecedent: sed suo tempore totius sceleris hujus fons aperietur. Cic. Phil. 14, 6, 15; cf.:
de ordine laudis, etc., praecipiemus suo tempore,
Quint. 2, 4, 21. —
(γ).
Suo loco = at the proper place:
quae erant prudentiae propria suo loco dicta sunt,
Cic. Off. 1, 40, 143:
quod reddetur suo loco,
Quint. 11, 1, 16:
ut suo loco dicetur,
Plin. 2, 90, 102, § 221:
inscripta quae suis locis reddam,
id. 1, prooem. § 27; Sen. Ben. 2, 20, 2; cf. 1, c. b; 4. supra. —
(δ).
Suited, appropriate, adapted to one:
in eodem fundo suum quidquid conseri oportet,
Cato, R. R. 7:
siquidem hanc vendidero pretio suo,
at a suitable price, Plaut. Pers. 4, 4, 30:
in partes suas digerenda causa,
Quint. 11, 1, 6:
confundetur quidquid in suas partes natura digessit,
Sen. Q. N. 3, 29, 8. — Poet.: haec ego dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur, Deque meis oculis in tua membra cadunt, appropriate, i. e. tristia, Ov. H. 14, 67.—Without antecedent: suum quidquid genus talearum serito, any fit kind, i. e. suited to the ground, Cato, R. R. 48. —
8.
Own, with the notion of independence of, or dependence on others (cf. B. 2. g d).
a.
Of political independence: pacem condicionibus his fecerunt ut Capuae suae leges, sui magistratus essent, her own laws, i. e. not subject to Carthage, Liv. 23, 7, 2: liberos [p. 1827] eos ac suis legibus victuros, id. 25, 23, 4. —
Esp. in the phrases suae potestatis or in sua potestate esse, suo jure uti, sui juris esse: Puteolos, qui nunc in sua potestate sunt, suo jure, libertate aequa utuntur, totos occupabunt,
Cic. Agr. 2, 31, 86:
Rhegini potestatis suae ad ultimum remanserunt,
retained their self-government, Liv. 23, 30, 9:
urbem ne quam formulae sui juris facerent,
id. 38, 9, 10. —
b.
Of paternal authority.
(α).
Free from the power of the paterfamilias; in the phrases sui juris esse, suae potestatis esse, to be independent:
quaedam personae sui juris sunt, quaedam alieno juri sunt subjectae, Gai,
Inst. 1, 48:
sui juris sunt familiarum suarum principes, id est pater familiae, itemque mater familiae,
Ulp. Fragm. 4, 1:
liberi parentum potestate liberantur emancipatione. Sed filius quidem ter manumissus sui juris fit, ceteri autem liberi una manumissione sui juris fiunt,
id. ib. 10, 1:
morte patris filius et filia sui juris fiunt,
id. ib. 10, 2:
patres familiarum sunt qui sunt suae potestatis,
Dig. 1, 6, 4:
si modo defunctus testator suae potestatis mortis tempore fuerit,
Gai. Inst. 2, 147. —
With indef. reference: si sui juris sumus,
Dig. 46, 2, 20; cf.:
pro suo possideo, 2. a. supra.—Attributively: sui juris arrogatio feminae,
Cod. Just. 8, 47, 8:
homo sui juris,
ib. 10, § 5.— Trop.:
sapiens numquam semiliber erit: integrae semper libertatis et sui juris,
Sen. Brev. Vit. 5, 3:
non illarum coitu fieri cometen, sed proprium et sui juris esse,
id. Q. N. 7, 12, 2: nullique sunt tam feri et sui juris adfectus, ut non disciplina perdomentur, id. Ira, 2, 12, 3. —
(β).
Subject to paternal authority, in the phrases suus heres, sui liberi; suus heres, an heir who had been in the paternal power of the deceased:
CVI SVVS HERES NON SIT, XII. Tab. fr. 5, 4.—In the jurists without antecedent: sui et necessarii heredes sunt velut filius filiave, nepos neptisve ex filia, deinceps ceteri qui modo in potestate morientis fuerunt,
Gai. Inst. 2, 156:
(emancipati liberi) non sunt sui heredes,
ib. 2, 135:
alia facta est juris interpretatio inter suos heredes,
ib. 3, 15:
datur patrono adversus suos heredes bonorum possessio (where patrono is not the antecedent of suos),
ib. 3, 41:
sui heredes vel instituendi sunt vel exheredandi,
Ulp. Fragm. 22, 14:
accrescunt suis quidem heredibus in partem virilem, extraneis autem in partem dimidiam,
id. ib. 22, 17. —
Sui liberi, children in paternal power: de suis et legitimis liberis,
Cod. Just. 6, 55 inscr.
D.
In particular connections.
1.
With ipse, his own, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 696).
a.
Ipse agreeing with the antecedent of suus, the antecedent being,
(α).
A subjectnom.:
(ingenium ejus) valet ipsum suis viribus,
by its own strength, Cic. Cael. 19, 45:
legio Martia non ipsa suis decretis hostem judicavit Antonium?
by its own resolutions, id. Phil. 4, 2, 5:
ruit ipse suis cladibus,
id. ib. 14, 3, 8:
si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,
id. de Or. 2, 2, 8:
qui se ipse sua gravitate et castimonia defenderet,
id. Cael. 5, 11:
quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3:
suamet ipsae fraude omnes interierunt,
Liv. 8, 18, 9; 39, 49, 3:
ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt,
id. 40, 5, 1:
respicerent suum ipsi exercitum,
id. 42, 52, 10; 21, 31, 12; 22, 38, 3; 6, 19, 6.—
(β).
A subject-acc.:
sunt qui dicant eam sua ipsam peremptam mercede,
Liv. 1, 11, 9:
(tribuniciam potestatem) suis ipsam viribus dissolvi,
id. 2, 44, 2.—
(γ).
An object in dat. or acc.:
sic ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset,
Caes. B. C. 2, 6:
tribuni (hostem) intra suamet ipsum moenia compulere,
Liv. 6, 36, 4:
alios sua ipsos invidia opportunos interemit,
id. 1, 54, 8; 22, 14, 13.—Suus as adjunct of subject (rare):
aliquando sua praesidia in ipsos consurrexerunt,
their own garrisons revolted against them, Sen. Clem. 1, 26, 1.—
b.
With gen. of ipse, strengthening the possessive notion (cf. 4.;
post-Aug. and very rare, but freq. in modern Lat.): aves (foetus suos) libero caelo suaeque ipsorum fiduciae permittunt,
Quint. 2, 6, 7 (but tuus ipsius occurs in Cic.:
tuo ipsius studio,
Cic. Mur. 4, 9:
tuam ipsius amicitiam,
id. Verr. 2, 3, 4, § 7).—
c.
Both suus and ipse agreeing with the governing noun (very rare; not in Cic. or Caes.): quae tamen in ipso cursu suo dissipata est (= ipsa in cursu suo), in its very course, Sen. Q. N. 1, 1, 3 dub.:
suamet ipsa scelera,
Sall. C. 23, 2 (Dietsch ex conj. ipse):
suismet ipsis corporibus,
Liv. 2, 19, 5 MSS. (Weissenb. ex conj. ipsi):
a suismet ipsis praesidiis,
id. 8, 25, 6 MSS. (Weissenb. ipsi).—
2.
With quisque, distributively, each ( every one)... his own; in prose quisque is generally preceded by suus.
a.
Quisque and suus in different cases.
(α).
Quisque as subjectnom.:
sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti,
Lucr. 5, 1033:
suo quisque loco cubet,
Cato, R. R. 5:
suum quisque noscat ingenium,
Cic. Off. 1, 31, 114:
ad suam quisque (me disciplinam) rapiet,
id. Ac. 2, 36, 114:
quod suos quisque servos in tali re facere voluisset,
id. Mil. 10, 29:
cum suo quisque auxilio uteretur,
Caes. B. C. 1, 51:
celeriter ad suos quisque ordines redit,
id. ib. 3, 37.—In apposition with plur. subj. (freq. in Liv.):
nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem Sentiat,
Lucr. 4, 522:
ut omnes cives Romani in suis quisque centuriis prima luce adessent,
that all the Roman citizens should be present, each in his own centuria, Liv. 1, 44, 1:
hinc senatus, hinc plebs, suum quisque intuentes ducem constiterant,
id. 6, 15, 3:
ut (trigemini) pro sua quisque patria dimicent,
id. 1, 24, 2:
stabant compositi suis quisque ordinibus,
id. 44, 38, 11:
(consules) in suas quisque provincias proficiscuntur,
id. 25, 12, 2; 25, 26, 13:
in suo quaeque (stella) motu naturam suam exercent,
Plin. 2, 39, 39, § 106.—With abl. absol.:
omnes, velut dis auctoribus in spem suam quisque acceptis, proelium una voce poscunt,
Liv. 21, 45, 9 Weissenb. ad loc.:
relictis suis quisque stationibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 4; 4, 44, 10; 39, 49, 3; 2, 38, 6.—
(β).
With acc. of quisque as subj.:
fabrum esse suae quemque fortunae, App. Claud. ap. Ps.-Sall. Ep. ad Caes. Rep. c. l.: sui quemque juris et retinendi et dimittendi esse dominum,
Cic. Balb. 13, 31:
recipere se in domos suas quemque jussit,
Liv. 25, 10, 9; and (ungrammatically) nom., as apposition to a subj.-acc.:
se non modo suam quisque patriam, sed totam Siciliam relicturos,
id. 26, 29, 3 MSS. (Weissenb. ex conj. quosque).—
(γ).
As adjunct of the subject-nom., with a case of quisque as object, attribut. gen., etc.:
sua cujusque animantis natura est,
Cic. Fin. 5, 9, 25:
sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, etc., de sanitate ac mente deturbat,
id. Pis. 20, 46:
sua quemque fraus et suus terror maxime vexat,
id. Rosc. Am. 24, 67:
suum cuique incommodum ferendum est,
id. Off. 3, 6, 30:
ut solidum suum cuique solvatur,
id. Rab. Post. 17, 46:
ne suus cuique domi hostis esset,
Liv. 3, 16, 3:
ut sua cuique respublica in manu esset,
id. 26, 8, 11:
animus suus cuique ordinem pugnandi dabat,
id. 22, 5, 8:
tentorium suum cuique militi domus ac penates sunt,
id. 44, 39, 5:
suus cuique (stellae) color est,
Plin. 2, 18, 16, § 79:
trahit sua quemque voluptas,
Verg. E. 2, 65:
stat sua cuique dies,
id. A. 10, 467.—
(δ).
As predicate-nom. (v. II. B.):
opinionem, quae sua cuique conjectanti esse potest,
Liv. 6, 12, 3.—
(ε).
As adjunct of subj.-acc.:
suum cuique honorem et gradum redditum gaudeo,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
scientiam autem suam cujusque artis esse,
id. Fin. 5, 9, 26.—
(ζ).
As adjunct of an object, with a case of quisque as object or attribut. gen.: suam cuique sponsam, mihi meam: suum cuique amorem, mihi meum, Atil. Fragm. inc. 1: suom cuique per me uti atque frui licet, Cato ap. Gell. 13, 24 (23), 1:
ut suo quemque appellem nomine,
Plaut. Ps. 1, 2, 52:
placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare,
Cic. Fam. 9, 22, 1:
ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
id. Off. 1, 33, 119:
justitia quae suum cuique distribuit,
id. N. D. 3, 15, 38:
in tribuendo suum cuique,
id. Off. 1, 5, 14:
Turnus sui cuique periculi recens erat documentum,
Liv. 1, 52, 4:
in trimatu suo cuique dimidiam esse mensuram futurae certum esse,
Plin. 7, 15, 16, § 73:
certa cuique rerum suarum possessio,
Vell. 2, 89, 4; cf.: qua re suum unicuique studium suaque omnibus delectatio relinquatur, Ps.-Cic. Cons. 26, 93.—With quemque in apposition with acc. plur.:
Camillus vidit intentos opifices suo quemque operi,
Liv. 6, 25, 9; so cujusque in appos. with gen. plur.: trium clarissimorum suae cujusque gentis virorum mors, id. 39, 52, 7; and cuique with dat. plur.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poet. ap. Nep. Att. 11, 6 (where Lachm. ad Lucr. 2, 372, reads quique, ex conj.; cf. b. b, infra).—
b.
Attraction of suus and quisque as adjuncts of nouns.
(α).
Attraction of suus:
ut nemo sit nostrum quin in sensibus sui cujusque generis judicium requirat acrius (= suum cujusque generis judicium),
Cic. Ac. 2, 7, 19:
quas tamen inter omnes (voces) est suo quoque in genere (vox) mediocris ( = inter omnes voces est mediocris vox, sua quoque in genere),
id. de Or. 3, 57, 216:
eo concilia suae cujusque regionis indici jussit (= sua cujusque regionis concilia),
Liv. 45, 29, 10:
equites suae cuique parti post principia collocat (= equites suos cuique parti),
id. 3, 22, 6:
cum motibus armorum et corporum suae cuique genti assuetis,
id. 25, 17, 5:
legiones deducebantur cum tribunis et centurionibus et sui cujusque ordinis militibus (= suis cujusque),
Tac. A. 14, 27:
quae sui cujusque sunt ingenii,
Quint. 7, 10, 10 Halm (al. sua):
sui cujusque ingenii poma vel semina gerunt (= sua cujusque),
Col. 3, 1;
and by a double attraction: has (cohortes) subsidiariae ternae et aliae totidem suae cujusque legionis subsequebantur (= has cohortes... totidem cujusque legionis, suam quaeque legionem, subsequebantur),
Caes. B. C. 1, 83. —
(β).
Attraction of quisque:
tanta ibi copia venustatum in suo quique loco sita,
Plaut. Poen. 5, 4, 6 (al. quaeque):
quodvis frumentum non tamen omne Quique suo genere inter se simile esse videbis,
Lucr. 2, 372 Lachm. and Munro ad loc.:
cum verba debeant sui cujusque generis copulari,
Varr. L. L. 10, 48:
in sensibus sui cujusque generis judicium,
Cic. Ac. 2, 7, 19:
haec igitur proclivitas ad suum quodque genus aegrotatio dicatur,
id. Tusc. 4, 12, 28:
separatim greges sui cujusque generis nocte remeabant (= greges sui quisque generis),
Liv. 24, 3, 5:
ut sui cujusque mensis acciperet (frumentum),
Suet. Aug. 40;
and quisque both attracted and in its own case: quia cujusque partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque vis sit (where either cujusque or quaeque is redundant),
Cic. Fin. 5, 17, 46; v. Madv. ad loc.; Cato, R. R. 23 fin.;
so esp. in the phrases suo quoque tempore, anno, die, loco, etc.: pecunia, quae in stipendium Romanis suo quoque anno penderetur, deerat (= suo quaeque anno),
each instalment in the year when due, Liv. 33, 46, 9 Weissenb. ad loc.:
suo quoque loco,
Varr. R. R. 1, 7, 2; 1, 22, 6:
opera quae suis quibusque temporibus anni vilicum exsequi oporteret,
Col. 11, 3:
suo quoque tempore,
Vitr. 2, 9, 4:
nisi sua quaque die usurae exsolverentur (= sua quaeque die),
Dig. 22, 1, 12 init.; 13, 7, 8, § 3:
ut opera rustica suo quoque tempore faciat,
ib. 19, 2, 25, § 3 (al. quaeque)—
c.
In the order quisque... suus.
(α).
In relative clauses, comparative clauses with ut, and interrogative clauses introduced by quid, etc., where quisque immediately follows the relative, etc.:
ut quisque suom volt esse, ita est,
Ter. Ad. 3, 3, 45; cf.
with sibi,
Cic. Leg. 1, 18, 49; id. Lael. 9, 30:
expendere oportere quid quisque habeat sui... nec velle experiri quam se aliena deceant. Id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
id. Off. 1, 31, 113:
neque solum quid in senatu quisque civitatis suae dicerent ignorabant, sed, etc.,
Liv. 32, 19, 9:
gratius id fore laetiusque quod quisque sua manu ex hoste captum rettulerit,
id. 5, 20, 8; 6, 25, 10; cf.:
in quibus cum multa sint quae sua quisque dicere velit, nihil est quod quisque suum possit dicere,
Sen. Vit. Beat. 23, 1.—
(β).
If the emphasis is not on suus, but (for quisque, when emphatic, unusquisque is used) on some other word:
in civitates quemque suas... dimisit,
Liv. 21, 48, 2:
in patriam quisque suam remissus est,
Just. 33, 2, 8:
in vestigio quemque suo vidit,
Liv. 28, 22, 15; cf.:
hospitibus quisque suis scribebant,
id. 33, 45, 6:
pro facultatibus quisque suis,
id. 42, 53, 3; cf.:
respiciendae sunt cuique facultates suae,
Sen. Ben. 2, 15, 3:
praecipitat quisque vitam suam et futuri desiderio laborat,
id. Brev. Vit. 7, 5; id. Ben. 7, 5, 1:
tunc praeceps quisque se proripit et penates suos deserit,
id. Q. N. 6, 1, 5; 5, 18, 8:
summum quisque causae suae judicem facit,
Plin. 1, prooem. § 10: aestimatione nocturnae [p. 1828] quietis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit, id. 7, 50, 51, § 167.—
(γ).
Poets adopt the order quisque suus when the metre requires it, Verg. A. 6, 743:
oscula quisque suae matri tulerunt,
Ov. F. 2, 715. —
(δ).
When suus and quisque belong to different clauses:
atque earum quaeque, suum tenens munus... manet in lege naturae,
Cic. Tusc. 5, 13, 38. —
d.
Suus uterque, or uterque suus, distributively of two subjects:
suas uterque legiones reducit in castra,
Caes. B. C. 1, 40; 2, 28:
ideo quod uterque suam legem confirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 49, 142:
cum sui utrosque adhortarentur,
Liv. 1, 25, 1:
ad utrumque ducem sui redierunt,
id. 21, 29, 5:
utraque (lex) sua via it,
Sen. Ben. 6, 6, 1; cf.
uterque, in apposit.: nec ipsi tam inter se acriter contenderunt, quam studia excitaverant uterque sui corporis hominum,
Liv. 26, 48, 6.—
3.
With sibi.
(α).
Sibi with pronom. force (cf. sui, IV. C. fin.):
reddam suum sibi,
Plaut. Trin. 1, 2, 119 ( = ei; but referred to b, infra, by Brix ad loc.); cf.:
suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:
idem lege sibi sua curationem petet,
for himself, Cic. Agr. 2, 9, 22 (cf. id. Phil. 2, 37, 96;
I. B. 2. b. supra): ut vindicare sibi suum fulgorem possint,
Sen. Q. N. 1, 1, 11; cf.
the formula of divorce: tuas res tibi habeto,
Dig. 24, 2, 2.—Hence, illam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2, 28, 69.—
(β).
With sibi redundant, to strengthen suus (anteand post-class. and colloq.):
quo pacto serviat suo sibi patri,
Plaut. Capt. prol. 5:
eum necabam ilico per cerebrum pinna sua sibi, quasi turturem,
id. Poen. 2, 40; v. sui, IV. C. and the passages there cited.—
4.
With gen. agreeing with the subject of suus:
quas cum solus pertulisset ut sua unius in his gratia esset,
that the credit of it should belong to him alone, Liv. 2, 8, 3:
qui de sua unius sententia omnia gerat,
id. 44, 22, 11; cf.:
unam Aegyptus in hoc spem habet suam,
Sen. Q. N. 4, 2, 2.—For suus ipsius, etc., v. D. 1. b. supra.—
5.
With demonstr., rel., or indef. pronn. and adjj., of his, hers, etc.:
postulat ut ad hanc suam praedam adjutores vos profiteamini,
to this booty of his, Cic. Rosc. Am. 2, 6:
Sestius cum illo exercitu suo,
id. Sest. 5, 12:
qua gravitate sua,
id. ib. 61, 129:
suam rem publicam illam defenderunt,
that republic of theirs, id. ib. 67, 141:
in istum civem suum,
against this citizen of theirs, id. Balb. 18, 41:
cum illo suo pari,
id. Pis. 8, 18:
te nulla sua calamitate civitas satiare potest?
id. Phil. 8, 6, 19:
dubitatis igitur, quin vos M. Laterensis ad suam spem aliquam delegerit,
for some hope of his, id. Planc. 16, 39:
non tam sua ulla spe quam militum impetu tractus,
by any hope of his, Liv. 25, 21, 5:
nullo suo merito,
from no fault of theirs, id. 26, 29, 4:
ipse arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,
with a few of his friends, Caes. B. C. 1, 19.—
6.
With descriptive adjj.
(α).
Standing before the adj. and noun (so most freq.):
suorum improbissimorum sermonum domicilium,
Cic. Pis. 31, 76:
causam sui dementissimi consilii,
id. Phil. 2, 22, 53:
suam insatiabilem crudelitatem,
id. ib. 11, 3, 8:
suis amplissimis fortunis,
id. ib. 13, 8, 16:
suum pristinum morem,
id. Pis. 12, 27:
suis lenissimis postulatis,
Caes. B. C. 1, 5: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit (suis emphatic; cf. b, infra), id. ib. 3, 76.—
(β).
Between the adj. and noun (less emphatic):
pro eximiis suis beneficiis,
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
propter summam suam humanitatem,
id. Fam. 15, 14, 1:
ex praeteritis suis officiis,
Caes. B. C. 3, 60:
Caesar in veteribus suis castris consedit,
id. ib. 3, 76.—
(γ).
After adj. and noun:
veterem amicum suum excepit,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
in illo ardenti tribunatu suo,
id. Sest. 54, 116.—
7.
Objectively for the pers. pron. (rare):
neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur ( = sibi illatae),
Sall. C. 51, 11; so,
neglectam ab Scipione et nimis leviter latam suam injuriam ratus,
Liv. 29, 9, 9:
ipsae enim leges te a cognitione sua judicio publico reppulerunt ( = a se cognoscendo),
Cic. Balb. 14, 32:
suam invidiam tali morte quaesitam ( = quaesitum esse ab eo ut homines se inviderent),
Tac. A. 3, 16; so,
nulla sua invidia,
Cic. Mil. 15, 40.—
8.
Abl. fem. sua, with refert or interest, for gen. of the pers. pron.: neminem esse qui quomodo se habeat nihil sua censeat interesse, Cic. Fin. 5, 10, 30:
si scit sua nihil interesse utrum anima per os, an per jugulum exeat,
Sen. Ep. 76, 33; v. intersum, III.—
9.
Strengthened by the suffix - pte or -met.
(α).
By - pte (not used with ipse) affixed to the forms sua, suo, and (ante-class.) suum:
quom illa osculata esset suumpte amicum,
Plaut. Mil. 2, 4, 38:
ut terrena suopte nutu et suo pondere in terram ferantur,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:
ferri suopte pondere,
id. N. D. 1, 25, 69:
suapte natura,
id. Fat. 18, 42:
suapte vi et natura,
id. ib. 19, 43; id. Fin. 1, 16, 54; 5, 22, 61:
suopte ingenio,
Liv. 25, 18; so id. 1, 25, 1; 1, 18, 4:
suapte manu,
Cic. Or. 3, 3, 10:
locus suapte natura infestus,
Liv. 44, 6, 9; so,
suapte natura,
id. 4, 22, 4:
flumina suapte natura vasta,
Sen. Q. N. 3, 27, 8; so id. Ben. 4, 17, 2:
sponte suapte,
Varr. L. L. 6, 7, § 70.—
(β).
With - met, almost always followed by ipse (in all forms of suus except suus, suum, suae, and suorum):
suomet ipsi more,
Sall. J. 31, 6:
suomet ipsi instrumento,
Liv. 22, 14, 13:
suomet ipsi metu,
Tac. H. 3, 16 fin.:
suamet ipsum pecunia,
Sall. J. 8, 2:
suamet ipsae fraude,
Liv. 8, 18, 9:
intra suamet ipsum moenia,
id. 6, 36, 4:
suismet ipsi praesidiis,
id. 8, 25, 6:
suismet ipsis corporibus,
id. 2, 19, 5:
suosmet ipsi cives,
id. 2, 9, 5:
suasmet ipse spes,
Tac. A. 3, 66 fin. —Without ipse:
populum suimet sanguinis mercede,
Sall. H. Fragm. 1, 41, 25 Dietsch:
magna pars suismet aut proxumorum telis obtruncabantur,
id. ib. 2, 52 ib.

Lewis & Short latin dictionary > suus
7 ad

ad, prep. with acc. (from the fourth century after Christ written also at; Etrusc. suf. -a; Osc. az; Umbr. and Old Lat. ar, as [p. 27] in Eug. Tab., in S. C. de Bacch., as arveho for adveho; arfuerunt, arfuisse, for adfuerunt, etc.; arbiter for adbiter; so, ar me advenias, Plant. Truc. 2, 2, 17; cf. Prisc. 559 P.; Vel. Long. 2232 P.; Fabretti, Glos. Ital. col. 5) [cf. Sanscr. adhi; Goth. and Eng. at; Celt. pref. ar, as armor, i.e. ad mare; Rom. a].
I.
As antith. to ab (as in to ex), in a progressive order of relation, ad denotes, first, the direction toward an object; then the reaching of or attaining to it; and finally, the being at or near it.
A.
In space.
1.
Direction toward, to, toward, and first,
a.
Horizontally:
fugere ad puppim colles campique videntur,
the hills and fields appear to fly toward the ship, Lucr. 4, 390: meridie umbrae cadunt ad septentrionem, ortu vero ad occasum, to or toward the north and west, Plin. 2, 13, and so often of the geog. position of a place in reference to the points of compass, with the verbs jacere, vergere, spectare, etc.:
Asia jacet ad meridiem et austrum, Europa ad septentriones et aquiionem,
Varr. L. L. 5, § 31 Mull.;
and in Plin. very freq.: Creta ad austrum... ad septentrionem versa, 4, 20: ad Atticam vergente, 4, 21 al.—Also trop.: animus alius ad alia vitia propensior,
Cic. Tusc. 4, 37, 81.—
b.
In a direction upwards (esp. in the poets, very freq.): manusque sursum ad caelum sustulit, Naev. ap. Non. 116, 30 (B. Pun. p. 13, ed. Vahl.): manus ad caeli templa tendebam lacrimans, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 50 ed. Vahl.); cf.:
duplices tendens ad sidera palmas,
Verg. A. 1, 93: molem ex profundo saxeam ad caelum vomit, Att. ap. Prisc. 1325 P.: clamor ad caelum volvendus, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 104 Mull. (Ann. v. 520 ed. Vahl.) (cf. with this: tollitur in caelum clamor, Enn. ap. Macr. S. 6, 1, or Ann. v. 422):
ad caelumque ferat flammai fulgura rursum, of Aetna,
Lucr. 1, 725; cf. id. 2, 191; 2, 325: sidera sola micant;
ad quae sua bracchia tendens, etc.,
Ov. M. 7, 188:
altitudo pertingit ad caelum,
Vulg. Dan. 4, 17.—
c.
Also in the direction downwards (for the usu. in):
tardiore semper ad terras omnium quae geruntur in caelo effectu cadente quam visu,
Plin. 2, 97, 99, § 216.
2.
The point or goal at which any thing arrives.
a.
Without reference to the space traversed in passing, to, toward (the most common use of this prep.): cum stupro redire ad suos popularis, Naev. ap. Fest. p. 317 Mull. (B. Pun. p. 14 ed. Vahl.):
ut ex tam alto dignitatis gradu ad superos videatur potius quam ad inferos pervenisse,
Cic. Lael. 3, 12: ad terras decidat aether, Lucan. 2, 58. —Hence,
(α).
With verbs which designate going, coming, moving, bearing, bringing near, adapting, taking, receiving, calling, exciting, admonishing, etc., when the verb is compounded with ad the prep. is not always repeated, but the constr. with the dat. or acc. employed; cf. Rudd. II. pp. 154, 175 n. (In the ante-class. per., and even in Cic., ad is generally repeated with most verbs, as, ad eos accedit, Cic. Sex. Rosc. 8:
ad Sullam adire,
id. ib. 25:
ad se adferre,
id. Verr. 4, 50:
reticulum ad naris sibi admovebat,
id. ib. 5, 27:
ad laborem adhortantur,
id. de Sen. 14:
T. Vectium ad se arcessit,
id. Verr. 5, 114; but the poets of the Aug. per., and the historians, esp. Tac., prefer the dative; also, when the compound verb contains merely the idea of approach, the constr. with ad and the acc. is employed; but when it designates increase, that with the dat. is more usual: accedit ad urbem, he approaches the city; but, accedit provinciae, it is added to the province.)—
(β).
Ad me, te, se, for domum meam, tuam, suam (in Plaut. and Ter. very freq.):
oratus sum venire ad te huc,
Plaut. Mil. 5, 1, 12: spectatores plaudite atque ite ad vos comissatum, id. Stich. fin.:
eamus ad me,
Ter. Eun. 3, 5, 64:
ancillas traduce huc ad vos,
id. Heaut. 4, 4, 22:
transeundumst tibi ad Menedemum,
id. 4, 4, 17: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:
te oro, ut ad me Vibonem statim venias,
Cic. Att. 3, 3; 16, 10 al.—
(γ).
Ad, with the name of a deity in the gen., is elliptical for ad templum or aedem (cf.:
Thespiadas, quae ad aedem Felicitatis sunt,
Cic. Verr. 4, 4; id. Phil. 2, 35:
in aedem Veneris,
Plaut. Poen. 1, 2, 120;
in aedem Concordiae,
Cic. Cat. 3, 9, 21;
2, 6, 12): ad Dianae,
to the temple of, Ter. Ad. 4, 2, 43:
ad Opis,
Cic. Att. 8, 1, 14:
ad Castoris,
id. Quint. 17:
ad Juturnae,
id. Clu. 101:
ad Vestae,
Hor. S. 1, 9, 35 al.: cf. Rudd. II. p. 41, n. 4, and p. 334.—
(δ).
With verbs which denote a giving, sending, informing, submitting, etc., it is used for the simple dat. (Rudd. II. p. 175): litteras dare ad aliquem, to send or write one a letter; and: litteras dare alicui, to give a letter to one; hence Cic. never says, like Caesar and Sall., alicui scribere, which strictly means, to write for one (as a receipt, etc.), but always mittere, scribere, perscribere ad aliquem:
postea ad pistores dabo,
Plaut. As. 3, 3, 119:
praecipe quae ad patrem vis nuntiari,
id. Capt. 2, 2, 109:
in servitutem pauperem ad divitem dare,
Ter. Ph. 4, 3, 48:
nam ad me Publ. Valerius scripsit,
Cic. Fam. 14, 2 med.:
de meis rebus ad Lollium perscripsi,
id. ib. 5, 3:
velim domum ad te scribas, ut mihi tui libri pateant,
id. Att. 4, 14; cf. id. ib. 4, 16:
ad primam (sc. epistulam) tibi hoc scribo,
in answer to your first, id. ib. 3, 15, 2:
ad Q. Fulvium Cons. Hirpini et Lucani dediderunt sese,
Liv. 27, 15, 1; cf. id. 28, 22, 5.—Hence the phrase: mittere or scribere librum ad aliquem, to dedicate a book to one (Greek, prosphônein):
has res ad te scriptas, Luci, misimus, Aeli,
Lucil. Sat. 1, ap. Auct. Her. 4, 12:
quae institueram, ad te mittam,
Cic. Q. Fr. 3, 5: ego interea admonitu tuo perfeci sane argutulos libros ad Varronem;
and soon after: mihi explices velim, maneasne in sententia, ut mittam ad eum quae scripsi,
Cic. Att. 13, 18; cf. ib. 16; Plin. 1, 19.—So in titles of books: M. Tullii Ciceronis ad Marcum Brutum Orator; M. T. Cic. ad Q. Fratrem Dialogi tres de Oratore, etc.—In the titles of odes and epigrams ad aliquem signifies to, addressed to. —
(ε).
With names of towns after verbs of motion, ad is used in answer to the question Whither? instead of the simple acc.; but commonly with this difference, that ad denotes to the vicinity of, the neighborhood of:
miles ad Capuam profectus sum, quintoque anno post ad Tarentum,
Cic. de Sen. 4, 10; id. Fam. 3, 81:
ad Veios,
Liv. 5, 19; 14, 18; cf. Caes. B. G. 1, 7; id. B. C. 3, 40 al.—Ad is regularly used when the proper name has an appellative in apposition to it:
ad Cirtam oppidum iter constituunt,
Sall. J. 81, 2; so Curt. 3, 1, 22; 4, 9, 9;
or when it is joined with usque,
Cic. Verr. 2, 1, 34, § 87; id. Deiot, 7, 19.— (When an adjective is added, the simple acc. is used poet., as well as with ad:
magnum iter ad doctas proficisci cogor Athenas,
Prop. 3, 21, 1; the simple acc., Ov. H. 2, 83: doctas jam nunc eat, inquit, Athenas).—
(ζ).
With verbs which imply a hostile movement toward, or protection in respect to any thing, against = adversus:
nonne ad senem aliquam fabricam fingit?
Ter. Heaut. 3, 2, 34:
Lernaeas pugnet ad hydras,
Prop. 3, 19, 9: neque quo pacto fallam, nec quem dolum ad eum aut machinam commoliar, old poet in Cic. N. D. 3, 29, 73:
Belgarum copias ad se venire vidit,
Caes. B. G. 2, 5; 7, 70:
ipse ad hostem vehitur,
Nep. Dat. 4, 5; id. Dion. 5, 4: Romulus ad regem impetus facit (a phrase in which in is commonly found), Liv. 1, 5, 7, and 44, 3, 10:
aliquem ad hostem ducere,
Tac. A. 2, 52:
clipeos ad tela protecti obiciunt,
Verg. A. 2, 443:
munio me ad haec tempora,
Cic. Fam. 9, 18:
ad hos omnes casus provisa erant praesidia,
Caes. B. G. 7, 65; 7, 41;
so with nouns: medicamentum ad aquam intercutem,
Cic. Off. 3, 24:
remedium ad tertianam,
Petr. Sat. 18:
munimen ad imbris,
Verg. G. 2, 352:
farina cum melle ad tussim siccam efficasissima est,
Plin. 20, 22, 89, § 243:
ad muliebre ingenium efficaces preces,
Liv. 1, 9; 1, 19 (in these two passages ad may have the force of apud, Hand).—
(η).
The repetition of ad to denote the direction to a place and to a person present in it is rare:
nunc tu abi ad forum ad herum,
Plaut. As. 2, 2, 100; cf.:
vocatis classico ad concilium militibus ad tribunos,
Liv. 5 47.—(The distinction between ad and in is given by Diom. 409 P., thus: in forum ire est in ipsum forum intrare; ad forum autem ire, in locum foro proximum; ut in tribunal et ad tribunal venire non unum est; quia ad tribunal venit litigator, in tribunal vero praetor aut judex; cf. also Sen. Ep. 73, 14, deus ad homines venit, immo, quod propius est, in homines venit.)—
b.
The terminus, with ref. to the space traversed, to, even to, with or without usque, Quint. 10, 7, 16: ingurgitavit usque ad imum gutturem, Naev. ap. Non. 207, 20 (Rib. Com. Rel. p. 30): dictator pervehitur usque ad oppidum, Naev. ap. Varr. L. L. 5, § 153 Mull. (B. Pun. p. 16 ed. Vahl.):
via pejor ad usque Baii moenia,
Hor. S. 1, 5, 96; 1, 1, 97:
rigidum permanat frigus ad ossa,
Lucr. 1, 355; 1, 969:
cum sudor ad imos Manaret talos,
Hor. S. 1, 9, 10:
ut quantum posset, agmen ad mare extenderet,
Curt. 3, 9, 10:
laeva pars ad pectus est nuda,
id. 6, 5, 27 al. —Hence the Plinian expression, petere aliquid (usque) ad aliquem, to seek something everywhere, even with one:
ut ad Aethiopas usque peteretur,
Plin. 36, 6, 9, § 51 (where Jan now reads ab Aethiopia); so,
vestis ad Seras peti,
id. 12, 1, 1.— Trop.:
si quid poscam, usque ad ravim poscam,
Plaut. Aul. 2, 5, 10:
deverberasse usque ad necem,
Ter. Phorm. 2, 2, 13;
without usque: hic ad incitas redactus,
Plaut. Trin. 2, 4, 136; 4, 2, 52; id. Poen. 4, 2, 85; illud ad incitas cum redit atque internecionem, Lucil. ap. Non. 123, 20:
virgis ad necem caedi,
Cic. Verr. 2, 3, 29, § 70; so Hor. S. 1, 2, 42; Liv. 24, 38, 9; Tac. A. 11, 37; Suet. Ner. 26; id. Dom. 8 al.
3.
Nearness or proximity in gen. = apud, near to, by, at, close by (in anteclass. per. very freq.; not rare later, esp. in the historians): pendent peniculamenta unum ad quemque pedum, trains are suspended at each foot, Enn. ap. Non. 149, 33 (Ann. v. 363 ed. Vahl.):
ut in servitute hic ad suum maneat patrem,
Plaut. Capt. prol. 49; cf. id. ib. 2, 3, 98;
3, 5, 41: sol quasi flagitator astat usque ad ostium,
stands like a creditor continually at the door, id. Most. 3, 2, 81 (cf. with same force, Att. ap. Non. 522, 25;
apud ipsum astas): ad foris adsistere,
Cic. Verr. 1, 66; id. Arch. 24:
astiterunt ad januam,
Vulg. Act. 10, 17:
non adest ad exercitum,
Plaut. Am. 1, 3, 6; cf. ib. prol. 133:
aderant ad spectaculum istud,
Vulg. Luc. 23, 48: has (testas) e fenestris in caput Deiciunt, qui prope ad ostium adspiraverunt, Lucil. ap. Non. 288, 31:
et nec opinanti Mors ad caput adstitit,
Lucr. 3, 959:
quod Romanis ad manum domi supplementum esset,
at hand, Liv. 9, 19, 6:
haec arma habere ad manum,
Quint. 12, 5, 1:
dominum esse ad villam,
Cic. Sull. 20; so id. Verr. 2, 21:
errantem ad flumina,
Verg. E. 6, 64; Tib. 1, 10, 38; Plin. 7, 2, § 12; Vitr. 7, 14; 7, 12; and ellipt. (cf. supra, 2. g):
pecunia utinam ad Opis maneret!
Cic. Phil. 1, 17.—Even of persons:
qui primum pilum ad Caesarem duxerat (for apud),
Caes. B. G. 6, 38; so id. ib. 1, 31; 3, 9; 5, 53; 7, 5; id. B. C. 3, 60:
ad inferos poenas parricidii luent,
among, Cic. Phil. 14, 13:
neque segnius ad hostes bellum apparatur,
Liv. 7, 7, 4: pugna ad Trebiam, ad Trasimenum, ad Cannas, etc., for which Liv. also uses the gen.:
si Trasimeni quam Trebiae, si Cannarum quam Trasimeni pugna nobilior esset, 23, 43, 4.—Sometimes used to form the name of a place, although written separately, e. g. ad Murcim,
Varr. L. L. 5, § 154:
villa ad Gallinas, a villa on the Flaminian Way,
Plin. 15, 30, 40, § 37: ad urbem esse (of generals), to remain outside the city (Rome) until permission was given for a triumph:
“Esse ad urbem dicebantur, qui cum potestate provinciali aut nuper e provincia revertissent, aut nondum in provinciam profecti essent... solebant autem, qui ob res in provincia gestas triumphum peterent, extra urbem exspectare, donec, lege lata, triumphantes urbem introire possent,”
Manut. ad Cic. Fam. 3, 8.—So sometimes with names of towns and verbs of rest:
pons, qui erat ad Genavam,
Caes. B. G. 1, 7:
ad Tibur mortem patri minatus est,
Cic. Phil. 6, 4, 10:
conchas ad Caietam legunt,
id. Or. 2, 6:
ad forum esse,
to be at the market, Plaut. Ps. 4, 7, 136; id. Most. 3, 2, 158; cf. Ter. Ph. 4, 2, 8; id. And. 1, 5, 19.—Hence, adverb., ad dextram (sc. manum, partem), ad laevam, ad sinistram, to the right, to the left, or on the right, on the left:
ad dextram,
Att. Rib. Trag. Rel. p. 225; Plaut. Poen. 3, 4, 1; Ter. Ad. 4, 2, 44; Cic. Univ. 13; Caes. B. C. 1, 69:
ad laevam,
Enn. Rib. Trag. Rel. p. 51; Att. ib. p. 217: ad sinistram, Ter. [p. 28] Ad. 4, 2, 43 al.:
ad dextram... ad laevam,
Liv. 40, 6;
and with an ordinal number: cum plebes ad tertium milliarium consedisset,
at the third milestone, Cic. Brut. 14, 54, esp. freq. with lapis:
sepultus ad quintum lapidem,
Nep. Att. 22, 4; so Liv. 3, 69 al.; Tac. H. 3, 18; 4, 60 (with apud, Ann. 1, 45; 3, 45; 15, 60) al.; cf. Rudd. II. p. 287.
B.
In time, analogous to the relations given in A.
1.
Direction toward, i. e. approach to a definite point of time, about, toward:
domum reductus ad vesperum,
toward evening, Cic. Lael. 3, 12:
cum ad hiemem me ex Cilicia recepissem,
toward winter, id. Fam. 3, 7.—
2.
The limit or boundary to which a space of time extends, with and without usque, till, until, to, even to, up to:
ego ad illud frugi usque et probus fui,
Plaut. Most. 1, 2, 53:
philosophia jacuit usque ad hanc aetatem,
Cic. Tusc. 1, 3, 5; id. de Sen. 14:
quid si hic manebo potius ad meridiem,
Plaut. Most. 3, 1, 55; so id. Men. 5, 7, 33; id. Ps. 1, 5, 116; id. As. 2, 1, 5:
ad multam noctem,
Cic. de Sen. 14:
Sophocles ad summam senectutem tragoedias fecit,
id. ib. 2; cf. id. Rep. 1, 1:
Alexandream se proficisci velle dixit (Aratus) remque integram ad reditum suum jussit esse,
id. Off. 2, 23, 82:
bestiae ex se natos amant ad quoddam tempus,
id. Lael. 8; so id. de Sen. 6; id. Somn. Sc. 1 al. —And with ab or ab-usque, to desig. the whole period of time passed away:
ab hora octava ad vesperum secreto collocuti sumus,
Cic. Att. 7, 8:
usque ab aurora ad hoc diei,
Plaut. Poen. 1, 2, 8.—
3.
Coincidence with a point of time, at, on, in, by:
praesto fuit ad horam destinatam,
at the appointed hour, Cic. Tusc. 5, 22:
admonuit ut pecuniam ad diem solverent,
on the day of payment, id. Att. 16, 16 A:
nostra ad diem dictam fient,
id. Fam. 16, 10, 4; cf. id. Verr. 2, 2, 5: ad lucem denique arte et graviter dormitare coepisse, at (not toward) daybreak, id. Div. 1, 28, 59; so id. Att. 1, 3, 2; 1, 4, 3; id. Fin. 2, 31, 103; id. Brut. 97, 313:
ad id tempus,
Caes. B. C. 1, 24; Sall. J. 70, 5; Tac. A. 15, 60; Suet. Aug. 87; Domit. 17, 21 al.
C.
The relations of number.
1.
An approximation to a sum designated, near, near to, almost, about, toward (cf. Gr. epi, pros with acc. and the Fr. pres de, a peu pres, presque) = circiter (Hand, Turs. I. p. 102):
ad quadraginta eam posse emi minas,
Plaut. Ep. 2, 2, 111:
nummorum Philippum ad tria milia,
id. Trin. 1, 2, 115; sometimes with quasi added:
quasi ad quadraginta minas,
as it were about, id. Most. 3, 1, 95; so Ter. Heaut. 1, 1, 93:
sane frequentes fuimus omnino ad ducentos,
Cic. Q. Fr. 2, 1:
cum annos ad quadraginta natus esset,
id. Clu. 40, 110:
ad hominum milia decem,
Caes. B. G. 1, 4:
oppida numero ad duodecim, vicos ad quadringentos,
id. ib. 1, 5.—In the histt. and post-Aug. authors ad is added adverbially in this sense (contrary to Gr. usage, by which amphi, peri, and eis with numerals retain their power as prepositions): ad binum milium numero utrinque sauciis factis, Sisenn. ap. Non. 80, 4:
occisis ad hominum milibus quattuor,
Caes. B. G. 2, 33:
ad duorum milium numero ceciderunt,
id. B. C. 3, 53:
ad duo milia et trecenti occisi,
Liv. 10, 17, 8; so id. 27, 12, 16; Suet. Caes. 20; cf. Rudd. II. p. 334.—
2.
The terminus, the limit, to, unto, even to, a designated number (rare):
ranam luridam conicere in aquam usque quo ad tertiam partem decoxeris,
Varr. R. R. 1, 2, 26; cf. App. Herb. 41:
aedem Junonis ad partem dimidiam detegit,
even to the half, Liv. 42, 3, 2:
miles (viaticum) ad assem perdiderat,
to a farthing, to the last farthing, Hor. Ep. 2, 2, 27; Plin. Ep. 1, 15:
quid ad denarium solveretur,
Cic. Quint. 4.—The phrase omnes ad unum or ad unum omnes, or simply ad unum, means lit. all to one, i. e. all together, all without exception; Gr. hoi kath hena pantes (therefore the gender of unum is changed according to that of omnes): praetor omnes extra castra, ut stercus, foras ejecit ad unum, Lucil. ap. Non. 394, 22:
de amicitia omnes ad unum idem sentiunt,
Cic. Lael. 23:
ad unum omnes cum ipso duce occisi sunt,
Curt. 4, 1, 22 al.:
naves Rhodias afflixit ita, ut ad unam omnes constratae eliderentur,
Caes. B. C. 3, 27; onerariae omnes ad unam a nobis sunt exceptae, Cic. Fam. 12, 14 (cf. in Gr. hoi kath hena; in Hebr., Exod. 14, 28).— Ad unum without omnes:
ego eam sententiam dixi, cui sunt assensi ad unum,
Cic. Fam. 10, 16:
Juppiter omnipotens si nondum exosus ad unum Trojanos,
Verg. A. 5, 687.
D.
In the manifold relations of one object to another.
1.
That in respect of or in regard to which a thing avails, happens, or is true or important, with regard to, in respect of, in relation to, as to, to, in.
a.
With verbs:
ad omnia alia aetate sapimus rectius,
in respect to all other things we grow wiser by age, Ter. Ad. 5, 3, 45:
numquam ita quisquam bene ad vitam fuat,
id. ib. 5, 4, 1:
nil ibi libatum de toto corpore (mortui) cernas ad speciem, nil ad pondus,
that nothing is lost in form or weight, Lucr. 3, 214; cf. id. 5, 570; Cic. Verr. 2, 1, 21, § 58; id. Mur. 13, 29: illi regi Cyro subest, ad immutandi animi licentiam, crudelissimus ille Phalaris, in that Cyrus, in regard to the liberty of changing his disposition (i. e. not in reality, but inasmuch as he is at liberty to lay aside his good character, and assume that of a tyrant), there is concealed another cruel Phalaris, Cic. Rep. 1, 28:
nil est ad nos,
is nothing to us, concerns us not, Lucr. 3, 830; 3, 845:
nil ad me attinet,
Ter. Ad. 1, 2, 54:
nihil ad rem pertinet,
Cic. Caecin. 58;
and in the same sense elliptically: nihil ad Epicurum,
id. Fin. 1, 2, 5; id. Pis. 68:
Quid ad praetorem?
id. Verr. 1, 116 (this usage is not to be confounded with that under 4.).—
b.
With adjectives:
ad has res perspicax,
Ter. Heaut. 2, 3, 129:
virum ad cetera egregium,
Liv. 37, 7, 15:
auxiliaribus ad pugnam non multum Crassus confidebat,
Caes. B. G. 3, 25:
ejus frater aliquantum ad rem est avidior,
Ter. Eun. 1, 2, 51; cf. id. And. 1, 2, 21; id. Heaut. 2, 3, 129:
ut sit potior, qui prior ad dandum est,
id. Phorm. 3, 2, 48:
difficilis (res) ad credendum,
Lucr. 2, 1027:
ad rationem sollertiamque praestantior,
Cic. N. D. 2, 62; so id. Leg. 2, 13, 33; id. Fin. 2, 20, 63; id. Rosc. Am. 30, 85; id. Font. 15; id. Cat. 1, 5, 12; id. de Or. 1, 25, 113; 1, 32, 146; 2, 49, 200; id. Fam. 3, 1, 1; Liv. 9, 16, 13; Tac. A. 12, 54 al.—
c.
With nouns:
prius quam tuum, ut sese habeat, animum ad nuptias perspexerit,
before he knew your feeling in regard to the marriage, Ter. And. 2, 3, 4 (cf. Gr. hopôs echei tis pros ti):
mentis ad omnia caecitas,
Cic. Tusc. 3, 5, 11:
magna vis est fortunae in utramque partem vel ad secundas res vel ad adversas,
id. Off. 2, 6; so id. Par. 1:
ad cetera paene gemelli,
Hor. Ep. 1, 10, 3.—So with acc. of gerund instead of the gen. from the same vb.:
facultas ad scribendum, instead of scribendi,
Cic. Font. 6;
facultas ad agendum,
id. de Imp. Pomp. 1, 2: cf. Rudd. II. p. 245.—
d.
In gramm.: nomina ad aliquid dicta, nouns used in relation to something, i. e. which derive their significance from their relation to another object: quae non possunt intellegi sola, ut pater, mater;
jungunt enim sibi et illa propter quae intelleguntur,
Charis. 129 P.; cf. Prisc. 580 ib.—
2.
With words denoting measure, weight, manner, model, rule, etc., both prop. and fig., according to, agreeably to, after (Gr. kata, pros):
columnas ad perpendiculum exigere,
Cic. Mur. 77:
taleis ferreis ad certum pondus examinatis,
Caes. B. G. 5, 12: facta sunt ad certam formam. Lucr. 2, 379:
ad amussim non est numerus,
Varr. 2, 1, 26:
ad imaginem facere,
Vulg. Gen. 1, 26:
ad cursus lunae describit annum,
Liv. 1, 19:
omnia ad diem facta sunt,
Caes. B. G. 2, 5:
Id ad similitudinem panis efficiebant,
id. B. C. 3, 48; Vulg. Gen. 1, 26; id. Jac. 3, 9:
ad aequos flexus,
at equal angles, Lucr. 4, 323: quasi ad tornum levantur, to or by the lathe, id. 4, 361:
turres ad altitudiem valli,
Caes. B. G. 5, 42; Liv. 39, 6:
ad eandem crassitudinem structi,
id. 44, 11:
ad speciem cancellorum scenicorum,
with the appearance of, like, Varr. R. R. 3, 5, 8:
stagnum maris instar, circumseptum aedificiis ad urbium speciem,
Suet. Ner. 31:
lascivum pecus ludens ad cantum,
Liv. Andron. Rib. Trag. Rel. p. 1:
canere ad tibiam,
Cic. Tusc. 4, 2: canere ad tibicinem, id. ib. 1, 2 (cf.:
in numerum ludere,
Verg. E. 6, 28; id. G. 4, 175):
quod ad Aristophanis lucernam lucubravi,
Varr. L. L. 5, § 9 Mull.: carmen castigare ad unguem, to perfection (v. unguis), Hor. A. P. 294:
ad unguem factus homo,
a perfect gentleman, id. S. 1, 5, 32 (cf. id. ib. 2, 7, 86):
ad istorum normam sapientes,
Cic. Lael. 5, 18; id. Mur. 3:
Cyrus non ad historiae fidem scriptus, sed ad effigiem justi imperii,
id. Q. Fr. 1, 1, 8:
exercemur in venando ad similitudinem bellicae disciplinae,
id. N. D. 2, 64, 161: so,
ad simulacrum,
Liv. 40, 6:
ad Punica ingenia,
id. 21, 22:
ad L. Crassi eloquentiam,
Cic. Var. Fragm. 8:
omnia fient ad verum,
Juv. 6, 324:
quid aut ad naturam aut contra sit,
Cic. Fin. 1, 9, 30:
ad hunc modum institutus est,
id. Tusc. 2, 3; Caes. B. G. 2, 31; 3, 13:
ad eundem istunc modum,
Ter. Ad. 3, 3, 70:
quem ad modum, q. v.: ad istam faciem est morbus, qui me macerat,
of that kind, Plaut. Cist. 1, 1, 73; id. Merc. 2, 3, 90; cf.
91: cujus ad arbitrium copia materiai cogitur,
Lucr. 2, 281:
ad eorum arbitrium et nutum totos se fingunt,
to their will and pleasure, Cic. Or. 8, 24; id. Quint. 71:
ad P. Lentuli auctoritatem Roma contendit,
id. Rab. Post. 21:
aliae sunt legati partes, aliae imperatoris: alter omnia agere ad praescriptum, alter libere ad summam rerum consulere debet,
Caes. B. C. 3, 51:
rebus ad voluntatem nostram fluentibus,
Cic. Off. 1, 26:
rem ad illorum libidinem judicarunt,
id. Font. 36:
ad vulgi opinionem,
id. Off. 3, 21.—So in later Lat. with instar:
ad instar castrorum,
Just. 36, 3, 2:
scoparum,
App. M. 9, p. 232:
speculi,
id. ib. 2, p. 118: ad hoc instar mundi, id. de Mundo, p. 72.—Sometimes, but very rarely, ad is used absol. in this sense (so also very rarely kata with acc., Xen. Hell. 2, 3; Luc. Dial. Deor. 8): convertier ad nos, as we (are turned), Lucr. 4, 317:
ad navis feratur,
like ships, id. 4, 897 Munro. —With noun:
ad specus angustiac vallium,
like caves, Caes. B. C. 3, 49.—Hence,
3.
With an object which is the cause or reason, in conformity to which, from which, or for which, any thing is or is done.
a.
The moving cause, according to, at, on, in consequence of:
cetera pars animae paret et ad numen mentis momenque movetur,
Lucr. 3, 144:
ad horum preces in Boeotiam duxit,
on their entreaty, Liv. 42, 67, 12: ad ea Caesar veniam ipsique et conjugi et fratribus tribuit, in consequence of or upon this, he, etc., Tac. Ann. 12, 37.—
b.
The final cause, or the object, end, or aim, for the attainment of which any thing,
(α).
is done,
(β).
is designed, or,
(γ).
is fitted or adapted (very freq.), to, for, in order to.
(α).
Seque ad ludos jam inde abhinc exerceant, Pac. ap. Charis. p. 175 P. (Rib. Trag. Rel. p. 80):
venimus coctum ad nuptias,
in order to cook for the wedding, Plaut. Aul. 3, 2, 15:
omnis ad perniciem instructa domus,
id. Bacch. 3, 1, 6; cf. Ter. Heaut. 3, 1, 41; Liv. 1, 54:
cum fingis falsas causas ad discordiam,
in order to produce dissension, Ter. Hec. 4, 4, 71:
quantam fenestram ad nequitiam patefeceris,
id. Heaut. 3, 1, 72:
utrum ille, qui postulat legatum ad tantum bellum, quem velit, idoneus non est, qui impetret, cum ceteri ad expilandos socios diripiendasque provincias, quos voluerunt, legatos eduxerint,
Cic. de Imp. Pomp. 19, 57:
ego vitam quoad putabo tua interesse, aut ad spem servandam esse, retinebo,
for hope, id. Q. Fr. 1, 4; id. Fam. 5, 17:
haec juventutem, ubi familiares opes defecerant, ad facinora incendebant,
Sall. C. 13, 4:
ad speciem atque ad usurpationem vetustatis,
Cic. Agr. 2, 12, 31; Suet. Caes. 67:
paucis ad speciem tabernaculis relictis,
for appearance, Caes. B. C. 2, 35; so id. ib. 2, 41; id. B. G. 1, 51.—
(β).
Aut equos alere aut canes ad venandum. Ter. And. 1, 1, 30:
ingenio egregie ad miseriam natus sum,
id. Heaut. 3, 1, 11;
(in the same sense: in rem,
Hor. C. 1, 27, 1, and the dat., Ter. Ad. 4, 2, 6):
ad cursum equum, ad arandum bovem, ad indagandum canem,
Cic. Fin. 2, 13, 40:
ad frena leones,
Verg. A. 10, 253:
delecto ad naves milite,
marines, Liv. 22, 19 Weissenb.:
servos ad remum,
rowers, id. 34, 6; and:
servos ad militiam emendos,
id. 22, 61, 2:
comparasti ad lecticam homines,
Cat. 10, 16:
Lygdamus ad cyathos,
Prop. 4, 8, 37; cf.:
puer ad cyathum statuetur,
Hor. C. 1, 29, 8.—
(γ).
Quae oportet Signa esse [p. 29] ad salutem, omnia huic osse video, everything indicative of prosperity I see in him, Ter. And. 3, 2, 2:
haec sunt ad virtutem omnia,
id. Heaut. 1, 2, 33:
causa ad objurgandum,
id. And. 1, 1, 123:
argumentum ad scribendum,
Cic. Att. 9, 7 (in both examples instead of the gen. of gerund., cf. Rudd. II. p. 245):
vinum murteum est ad alvum crudam,
Cato R. R. 125:
nulla res tantum ad dicendum proficit, quantum scriptio,
Cic. Brut. 24:
reliquis rebus, quae sunt ad incendia,
Caes. B. C. 3, 101 al. —So with the adjectives idoneus, utilis, aptus, instead of the dat.:
homines ad hanc rem idoneos,
Plaut. Poen. 3, 2, 6:
calcei habiles et apti ad pedem,
Cic. de Or. 1, 54, 231:
orator aptus tamen ad dicendum,
id. Tusc. 1, 3, 5:
sus est ad vescendum hominibus apta,
id. N. D. 2, 64, 160:
homo ad nullam rem utilis,
id. Off. 3, 6:
ad segetes ingeniosus ager,
Ov. F. 4, 684.—(Upon the connection of ad with the gerund. v. Zumpt, § 666; Rudd. II. p. 261.)—
4.
Comparison (since that with which a thing is compared is considered as an object to which the thing compared is brought near for the sake of comparison), to, compared to or with, in comparison with:
ad sapientiam hujus ille (Thales) nimius nugator fuit,
Plaut. Capt. 2, 2, 25; id. Trin. 3, 2, 100:
ne comparandus hic quidem ad illum'st,
Ter. Eun. 4, 4, 14; 2, 3, 69:
terra ad universi caeli complexum,
compared with the whole extent of the heavens, Cic. Tusc. 1, 17, 40:
homini non ad cetera Punica ingenia callido,
Liv. 22, 22, 15:
at nihil ad nostram hanc,
nothing in comparison with, Ter. Eun. 2, 3, 70; so Cic. Deiot. 8, 24; and id. de Or. 2, 6, 25.
E.
Adverbial phrases with ad.
1.
Ad omnia, withal, to crown all:
ingentem vim peditum equitumque venire: ex India elephantos: ad omnia tantum advehi auri, etc.,
Liv. 35, 32, 4.—
2.
Ad hoc and ad haec (in the historians, esp. from the time of Livy, and in authors after the Aug. per.), = praeterea, insuper, moreover, besides, in addition, epi toutois:
nam quicumque impudicus, adulter, ganeo, etc.: praeterea omnes undique parricidae, etc.: ad hoc, quos manus atque lingua perjurio aut sanguine civili alebat: postremo omnes, quos, etc.,
Sall. C. 14, 2 and 3:
his opinionibus inflato animo, ad hoc vitio quoque ingenii vehemens,
Liv. 6, 11, 6; 42, 1, 1; Tac. H. 1, 6; Suet. Aug. 22 al.—
3.
Ad id quod, beside that (very rare):
ad id quod sua sponte satis conlectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
Liv. 3, 62, 1; so 44, 37, 12.—
4.
Ad tempus.
a.
At a definite, fixed time, Cic. Att. 13, 45; Liv. 38, 25, 3.—
b.
At a fit, appropriate time, Cic. Verr. 2, 1, 54, § 141; Liv. 1, 7, 13.—
c.
For some time, for a short time, Cic. Off. 1, 8, 27; id. Lael. 15, 53; Liv. 21, 25, 14.—
d.
According to circumstances, Cic. Planc. 30, 74; id. Cael. 6, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9.—
5.
Ad praesens (for the most part only in post-Aug. writers).
a.
For the moment, for a short time, Cic. Fam. 12, 8; Plin. 8, 22, 34; Tac. A. 4, 21.—
b.
At present, now, Tac. A. 16, 5; id. H. 1, 44.—So, ad praesentiam, Tac. A. 11, 8.—
6.
Ad locum, on the spot:
ut ad locum miles esset paratus,
Liv. 27, 27, 2.—
7.
Ad verbum, word for word, literally, Cic. Fin. 1, 2, 4; id. de Or. 1, 34, 157; id. Ac. 2, 44, 135 al.—
8.
Ad summam.
a.
On the whole, generally, in general, Cic. Fam. 14, 14, 3; id. Att. 14, 1; Suet. Aug. 71.—
b.
In a word, in short, Cic. Off. 1, 41, 149; Hor. Ep. 1, 1, 106. —
9.
Ad extremum, ad ultimum, ad postremum.
a.
At the end, finally, at last.
(α).
Of place, at the extremity, extreme point, top, etc.:
missile telum hastili abiegno et cetera tereti, praeterquam ad extremum, unde ferrum exstabat,
Liv. 21, 8, 10.—
(β).
Of time = telos de, at last, finally:
ibi ad postremum cedit miles,
Plaut. Aul. 3, 5, 52; so id. Poen. 4, 2, 22; Cic. Off. 3, 23, 89; id. Phil. 13, 20, 45; Caes. B. G. 7, 53; Liv. 30, 15, 4 al.— Hence,
(γ).
of order, finally, lastly, = denique: inventa componere; tum ornare oratione; post memoria sepire;
ad extremum agere cum dignitate,
Cic. de Or. 1, 31, 142.—
b.
In Liv., to the last degree, quite: improbus homo, sed non ad extremum perditus, 23, 2, 3; cf.:
consilii scelerati, sed non ad ultimum dementis,
id. 28, 28, 8.—
10.
Quem ad finem? To what limit? How far? Cic. Cat. 1, 1; id. Verr. 5, 75.—
11.
Quem ad modum, v. sub h. v.
► a.
Ad (v. ab, ex, in, etc.) is not repeated like some other prepositions with interrog. and relative pronouns, after nouns or demonstrative pronouns:
traducis cogitationes meas ad voluptates. Quas? corporis credo,
Cic. Tusc. 3, 17, 37 (ubi v. Kuhner).—
b.
Ad is sometimes placed after its substantive:
quam ad,
Ter. Phorm. 3, 2, 39:
senatus, quos ad soleret, referendum censuit,
Cic. N. D. 2, 4:
ripam ad Araxis,
Tac. Ann. 12, 51;
or between subst. and adj.: augendam ad invidiam,
id. ib. 12, 8.—
c.
The compound adque for et ad (like exque, eque, and, poet., aque) is denied by Moser, Cic. Rep. 2, 15, p. 248, and he reads instead of ad humanitatem adque mansuetudinem of the MSS., hum. atque mans. But adque, in acc. with later usage, is restored by Hand in App. M. 10, p. 247, adque haec omnia oboediebam for atque; and in Plaut. Capt. 2, 3, 9, utroque vorsum rectum'st ingenium meum, ad se adque illum, is now read, ad te atque ad illum (Fleck., Brix).
II.
In composition.
A.
Form. According to the usual orthography, the d of the ad remains unchanged before vowels, and before b, d, h, m, v: adbibo, adduco, adhibeo, admoveo, advenio; it is assimilated to c, f, g, l, n, p, r, s, t: accipio, affigo, aggero, allabor, annumero, appello, arripio, assumo, attineo; before g and s it sometimes disappears: agnosco, aspicio, asto: and before qu it passes into c: acquiro, acquiesco.—But later philologists, supported by old inscriptions and good MSS., have mostly adopted the following forms: ad before j, h, b, d, f, m, n, q, v; ac before c, sometimes, but less well, before q; ag and also ad before g; a before gn, sp, sc, st; ad and also al before l; ad rather than an before n; ap and sometimes ad before p; ad and also ar before r; ad and also as before s; at and sometimes ad before t. In this work the old orthography has commonly been retained for the sake of convenient reference, but the better form in any case is indicated.—
B.
Signif. In English up often denotes approach, and in many instances will give the force of ad as a prefix both in its local and in its figurative sense.
1.
Local.
a.
To, toward: affero, accurro, accipio ( to one's self).—
b.
At, by: astare, adesse.—
c.
On, upon, against: accumbo, attero.—
d.
Up (cf. de- = down, as in deicio, decido): attollo, ascendo, adsurgo.—
2.
Fig.
a.
To: adjudico, adsentior.—
b.
At or on: admiror, adludo.—
c.
Denoting conformity to, or comparison with: affiguro, adaequo.—
d.
Denoting addition, increase (cf. ab, de, and ex as prefixes to denote privation): addoceo, adposco.—
e.
Hence, denoting intensity: adamo, adimpleo, aduro, and perhaps agnosco.—
f.
Denoting the coming to an act or state, and hence commencement: addubito, addormio, adquiesco, adlubesco, advesperascit. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 74-134.

Lewis & Short latin dictionary > ad
8 compono

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).
I.
In gen., of different objects.
A.
To bring into union, gather, collect, put together.
1.
Of things in gen.:
aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:
composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:
uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:
in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:
(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:
amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:
ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—
b.
To bring into contact, fit together, join:
quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:
tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:
conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:
Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.
caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:
ossa,
Cels. 8, 10, 2:
jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—
c.
Esp., to pack up for a journey, etc.:
omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:
i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:
dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—
2.
Of persons:
is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:
et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—
B.
To set in opposition.
1.
To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:
Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:
staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;
and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:
cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:
componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:
hunc fatis,
id. 1, 39:
cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;
and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:
ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:
non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;
and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—
2.
To oppose by way of comparison, to compare, contrast.
(α).
With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):
nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):
si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:
parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:
audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:
divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—
(β).
With acc. and cum:
ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.
II.
In partic.
A.
Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.
1.
To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.
(α).
With ex:
exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:
genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:
liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:
ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —
(β).
With abl.:
mensam gramine,
Sil. 15, 51.—
(γ).
With acc. alone:
medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—
2.
Esp., of buildings, etc., to construct, build:
qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:
urbem,
Verg. A. 3, 387:
illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:
aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:
deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—
3.
Of words, to compound:
vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—
4.
Of writings, speeches, etc.
a.
To compose, write, construct (very freq.):
leges,
Lucr. 4, 966:
compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:
quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:
libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:
libellos,
Quint. 12, 8, 5:
actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:
argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:
edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:
edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §
119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:
artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:
commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:
quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:
quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:
stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:
interdictum,
id. Caecin. 21, 59:
poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:
senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:
testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:
verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:
de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:
aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:
Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:
carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:
epistulas,
id. ib. 2, 70:
litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:
orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:
blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:
meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:
versus,
Hor. S. 1, 4, 8:
mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:
cantus,
Tib. 1, 2, 53:
in morem annalium,
Tac. Or. 22:
orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:
litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:
probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;
14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—
b.
Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:
tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:
res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:
tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:
bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:
Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:
veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:
Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—
B.
From the notion of closing.
1.
To put away, put aside, put in place:
armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:
(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:
vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:
arma,
Hor. C. 4, 14, 52:
tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—
2.
To store up, put away, collect:
nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:
ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;
so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:
pernas,
Cato, R. R. 162, 12:
tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:
caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:
herbas,
id. 12, 13, 2:
poma,
id. 12, 47, 5:
olivas,
Pall. Nov. 22, 5:
herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:
faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:
fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—
3.
Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:
tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):
cinerem,
Ov. F. 3, 547:
cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:
sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:
quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:
omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:
compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:
Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:
componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:
toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:
alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:
aliquem terra,
Sil. 9, 95.—
4.
To lay at rest, compose, quiet.
a.
Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:
cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:
aquas,
id. H. 13, 136:
fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—
b.
Of persons:
nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:
ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:
defessa membra,
id. ib. 4, 438:
si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—
5.
To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.
a.
With personal object:
aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:
ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:
comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:
juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:
barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:
gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:
prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:
argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:
mentem somno,
id. 3, 162:
religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—
b.
Of places, countries, etc.:
C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:
Campaniam,
id. H. 4, 3:
Daciam,
id. ib. 3, 53.—
c.
With abstr. or indef. objects:
si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:
vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:
gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,
bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:
bella,
Tac. A. 3, 56:
cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:
uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:
curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:
lites,
Verg. E. 3, 108:
seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:
statum Orientis,
id. Calig. 1:
Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:
legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:
res Germanicas,
Suet. Vit. 9:
discordias,
Tac. H. 4, 50:
compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:
odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:
pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:
si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:
at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:
pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:
pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—
d.
Absol.:
coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:
posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—
C.
Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.
1.
In gen., to arrange, adjust, order, set in order:
aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:
ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:
diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:
si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:
tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—
2.
Esp., milit. t. t.:
se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:
conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:
cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:
agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:
ordines,
id. H. 4, 33:
vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:
pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:
auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:
equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:
insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—
3.
Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:
ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—
4.
With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:
suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:
composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
comas,
Ov. R. Am. 679:
crines,
Verg. G. 4, 417:
ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:
togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:
nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:
pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.
torum,
id. F. 3, 484:
jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:
vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:
(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:
vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—
5.
In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:
ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:
orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:
utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:
ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:
figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:
nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:
cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:
cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:
voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:
venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:
me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:
Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —
D.
To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.
(α).
With acc.:
ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:
quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:
conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:
necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:
(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:
tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:
ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:
in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:
dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—
(β).
With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:
cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:
omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:
animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:
satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:
cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —
2.
To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.
(α).
In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:
quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:
ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:
societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:
crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:
conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:
ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:
conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;
convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:
sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:
ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:
compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:
crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:
proditionem,
id. ib. 2, 100:
seditionem,
id. ib. 4, 14:
insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—
(β).
With rel.-clause:
cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—
(γ).
With inf.:
ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—
(δ).
Pass. impers.:
ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—
(ε).
With ut and subj.:
compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —
3.
In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):
ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:
nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):
sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:
insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:
compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:
si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:
quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:
vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:
(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:
is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:
in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:
tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.
A.
Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:
quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:
acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:
intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:
composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:
quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:
illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:
si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—
B.
Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:
perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,
equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:
arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:
alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:
aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:
(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:
natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—
C.
Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:
ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:
lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:
actio,
id. 11, 3, 110:
aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:
supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:
repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—
D.
Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):
verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:
voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,
(α).
Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:
tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—
(β).
De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,
(γ).
More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;
not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:
indutus,
Gell. 1, 5, 2:
composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:
composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:
composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:
bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:
compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3.

Lewis & Short latin dictionary > compono
9 compositum

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).
I.
In gen., of different objects.
A.
To bring into union, gather, collect, put together.
1.
Of things in gen.:
aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:
composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:
uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:
in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:
(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:
amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:
ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—
b.
To bring into contact, fit together, join:
quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:
tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:
conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:
Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.
caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:
ossa,
Cels. 8, 10, 2:
jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—
c.
Esp., to pack up for a journey, etc.:
omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:
i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:
dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—
2.
Of persons:
is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:
et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—
B.
To set in opposition.
1.
To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:
Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:
staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;
and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:
cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:
componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:
hunc fatis,
id. 1, 39:
cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;
and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:
ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:
non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;
and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—
2.
To oppose by way of comparison, to compare, contrast.
(α).
With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):
nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):
si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:
parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:
audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:
divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—
(β).
With acc. and cum:
ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.
II.
In partic.
A.
Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.
1.
To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.
(α).
With ex:
exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:
genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:
liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:
ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —
(β).
With abl.:
mensam gramine,
Sil. 15, 51.—
(γ).
With acc. alone:
medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—
2.
Esp., of buildings, etc., to construct, build:
qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:
urbem,
Verg. A. 3, 387:
illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:
aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:
deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—
3.
Of words, to compound:
vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—
4.
Of writings, speeches, etc.
a.
To compose, write, construct (very freq.):
leges,
Lucr. 4, 966:
compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:
quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:
libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:
libellos,
Quint. 12, 8, 5:
actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:
argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:
edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:
edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §
119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:
artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:
commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:
quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:
quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:
stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:
interdictum,
id. Caecin. 21, 59:
poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:
senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:
testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:
verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:
de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:
aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:
Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:
carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:
epistulas,
id. ib. 2, 70:
litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:
orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:
blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:
meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:
versus,
Hor. S. 1, 4, 8:
mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:
cantus,
Tib. 1, 2, 53:
in morem annalium,
Tac. Or. 22:
orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:
litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:
probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;
14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—
b.
Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:
tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:
res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:
tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:
bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:
Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:
veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:
Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—
B.
From the notion of closing.
1.
To put away, put aside, put in place:
armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:
(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:
vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:
arma,
Hor. C. 4, 14, 52:
tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—
2.
To store up, put away, collect:
nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:
ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;
so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:
pernas,
Cato, R. R. 162, 12:
tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:
caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:
herbas,
id. 12, 13, 2:
poma,
id. 12, 47, 5:
olivas,
Pall. Nov. 22, 5:
herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:
faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:
fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—
3.
Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:
tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):
cinerem,
Ov. F. 3, 547:
cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:
sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:
quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:
omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:
compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:
Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:
componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:
toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:
alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:
aliquem terra,
Sil. 9, 95.—
4.
To lay at rest, compose, quiet.
a.
Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:
cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:
aquas,
id. H. 13, 136:
fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—
b.
Of persons:
nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:
ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:
defessa membra,
id. ib. 4, 438:
si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—
5.
To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.
a.
With personal object:
aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:
ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:
comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:
juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:
barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:
gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:
prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:
argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:
mentem somno,
id. 3, 162:
religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—
b.
Of places, countries, etc.:
C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:
Campaniam,
id. H. 4, 3:
Daciam,
id. ib. 3, 53.—
c.
With abstr. or indef. objects:
si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:
vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:
gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,
bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:
bella,
Tac. A. 3, 56:
cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:
uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:
curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:
lites,
Verg. E. 3, 108:
seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:
statum Orientis,
id. Calig. 1:
Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:
legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:
res Germanicas,
Suet. Vit. 9:
discordias,
Tac. H. 4, 50:
compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:
odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:
pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:
si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:
at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:
pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:
pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—
d.
Absol.:
coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:
posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—
C.
Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.
1.
In gen., to arrange, adjust, order, set in order:
aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:
ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:
diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:
si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:
tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—
2.
Esp., milit. t. t.:
se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:
conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:
cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:
agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:
ordines,
id. H. 4, 33:
vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:
pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:
auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:
equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:
insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—
3.
Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:
ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—
4.
With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:
suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:
composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
comas,
Ov. R. Am. 679:
crines,
Verg. G. 4, 417:
ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:
togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:
nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:
pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.
torum,
id. F. 3, 484:
jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:
vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:
(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:
vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—
5.
In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:
ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:
orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:
utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:
ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:
figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:
nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:
cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:
cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:
voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:
venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:
me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:
Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —
D.
To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.
(α).
With acc.:
ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:
quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:
conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:
necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:
(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:
tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:
ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:
in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:
dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—
(β).
With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:
cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:
omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:
animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:
satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:
cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —
2.
To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.
(α).
In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:
quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:
ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:
societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:
crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:
conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:
ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:
conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;
convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:
sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:
ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:
compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:
crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:
proditionem,
id. ib. 2, 100:
seditionem,
id. ib. 4, 14:
insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—
(β).
With rel.-clause:
cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—
(γ).
With inf.:
ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—
(δ).
Pass. impers.:
ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—
(ε).
With ut and subj.:
compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —
3.
In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):
ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:
nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):
sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:
insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:
compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:
si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:
quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:
vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:
(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:
is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:
in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:
tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.
A.
Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:
quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:
acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:
intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:
composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:
quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:
illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:
si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—
B.
Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:
perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,
equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:
arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:
alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:
aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:
(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:
natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—
C.
Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:
ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:
lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:
actio,
id. 11, 3, 110:
aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:
supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:
repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—
D.
Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):
verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:
voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,
(α).
Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:
tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—
(β).
De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,
(γ).
More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;
not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:
indutus,
Gell. 1, 5, 2:
composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:
composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:
composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:
bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:
compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3.

Lewis & Short latin dictionary > compositum
10 conpono

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).
I.
In gen., of different objects.
A.
To bring into union, gather, collect, put together.
1.
Of things in gen.:
aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:
composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:
uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:
in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:
(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:
amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:
ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—
b.
To bring into contact, fit together, join:
quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:
tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:
conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:
Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.
caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:
ossa,
Cels. 8, 10, 2:
jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—
c.
Esp., to pack up for a journey, etc.:
omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:
i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:
dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—
2.
Of persons:
is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:
et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—
B.
To set in opposition.
1.
To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:
Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:
staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;
and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:
cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:
componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:
hunc fatis,
id. 1, 39:
cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;
and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:
ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:
non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;
and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—
2.
To oppose by way of comparison, to compare, contrast.
(α).
With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):
nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):
si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:
parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:
audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:
divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—
(β).
With acc. and cum:
ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.
II.
In partic.
A.
Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.
1.
To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.
(α).
With ex:
exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:
genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:
liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:
ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —
(β).
With abl.:
mensam gramine,
Sil. 15, 51.—
(γ).
With acc. alone:
medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—
2.
Esp., of buildings, etc., to construct, build:
qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:
urbem,
Verg. A. 3, 387:
illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:
aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:
deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—
3.
Of words, to compound:
vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—
4.
Of writings, speeches, etc.
a.
To compose, write, construct (very freq.):
leges,
Lucr. 4, 966:
compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:
quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:
libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:
libellos,
Quint. 12, 8, 5:
actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:
argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:
edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:
edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §
119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:
artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:
commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:
quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:
quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:
stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:
interdictum,
id. Caecin. 21, 59:
poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:
senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:
testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:
verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:
de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:
aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:
Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:
carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:
epistulas,
id. ib. 2, 70:
litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:
orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:
blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:
meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:
versus,
Hor. S. 1, 4, 8:
mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:
cantus,
Tib. 1, 2, 53:
in morem annalium,
Tac. Or. 22:
orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:
litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:
probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;
14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—
b.
Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:
tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:
res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:
tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:
bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:
Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:
veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:
Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—
B.
From the notion of closing.
1.
To put away, put aside, put in place:
armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:
(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:
vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:
arma,
Hor. C. 4, 14, 52:
tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—
2.
To store up, put away, collect:
nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:
ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;
so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:
pernas,
Cato, R. R. 162, 12:
tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:
caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:
herbas,
id. 12, 13, 2:
poma,
id. 12, 47, 5:
olivas,
Pall. Nov. 22, 5:
herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:
faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:
fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—
3.
Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:
tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):
cinerem,
Ov. F. 3, 547:
cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:
sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:
quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:
omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:
compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:
Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:
componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:
toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:
alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:
aliquem terra,
Sil. 9, 95.—
4.
To lay at rest, compose, quiet.
a.
Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:
cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:
aquas,
id. H. 13, 136:
fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—
b.
Of persons:
nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:
ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:
defessa membra,
id. ib. 4, 438:
si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—
5.
To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.
a.
With personal object:
aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:
ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:
comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:
juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:
barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:
gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:
prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:
argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:
mentem somno,
id. 3, 162:
religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—
b.
Of places, countries, etc.:
C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:
Campaniam,
id. H. 4, 3:
Daciam,
id. ib. 3, 53.—
c.
With abstr. or indef. objects:
si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:
vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:
gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,
bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:
bella,
Tac. A. 3, 56:
cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:
uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:
curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:
lites,
Verg. E. 3, 108:
seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:
statum Orientis,
id. Calig. 1:
Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:
legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:
res Germanicas,
Suet. Vit. 9:
discordias,
Tac. H. 4, 50:
compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:
odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:
pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:
si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:
at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:
pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:
pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—
d.
Absol.:
coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:
posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—
C.
Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.
1.
In gen., to arrange, adjust, order, set in order:
aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:
ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:
diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:
si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:
tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—
2.
Esp., milit. t. t.:
se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:
conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:
cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:
agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:
ordines,
id. H. 4, 33:
vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:
pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:
auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:
equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:
insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—
3.
Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:
ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—
4.
With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:
suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:
composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
comas,
Ov. R. Am. 679:
crines,
Verg. G. 4, 417:
ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:
togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:
nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:
pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.
torum,
id. F. 3, 484:
jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:
vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:
(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:
vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—
5.
In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:
ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:
orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:
utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:
ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:
figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:
nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:
cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:
cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:
voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:
venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:
me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:
Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —
D.
To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.
(α).
With acc.:
ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:
quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:
conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:
necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:
(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:
tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:
ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:
in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:
dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—
(β).
With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:
cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:
omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:
animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:
satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:
cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —
2.
To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.
(α).
In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:
quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:
ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:
societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:
crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:
conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:
ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:
conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;
convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:
sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:
ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:
compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:
crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:
proditionem,
id. ib. 2, 100:
seditionem,
id. ib. 4, 14:
insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—
(β).
With rel.-clause:
cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—
(γ).
With inf.:
ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—
(δ).
Pass. impers.:
ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—
(ε).
With ut and subj.:
compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —
3.
In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):
ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:
nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):
sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:
insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:
compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:
si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:
quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:
vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:
(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:
is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:
in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:
tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.
A.
Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:
quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:
acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:
intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:
composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:
quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:
illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:
si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—
B.
Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:
perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,
equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:
arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:
alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:
aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:
(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:
natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—
C.
Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:
ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:
lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:
actio,
id. 11, 3, 110:
aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:
supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:
repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—
D.
Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):
verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:
voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,
(α).
Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:
tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—
(β).
De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,
(γ).
More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;
not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:
indutus,
Gell. 1, 5, 2:
composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:
composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:
composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:
bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:
compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3.

Lewis & Short latin dictionary > conpono
11 conposite

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).
I.
In gen., of different objects.
A.
To bring into union, gather, collect, put together.
1.
Of things in gen.:
aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:
composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:
uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:
in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:
(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:
amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:
ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—
b.
To bring into contact, fit together, join:
quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:
tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:
conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:
Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.
caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:
ossa,
Cels. 8, 10, 2:
jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—
c.
Esp., to pack up for a journey, etc.:
omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:
i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:
dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—
2.
Of persons:
is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:
et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—
B.
To set in opposition.
1.
To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:
Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:
staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;
and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:
cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:
componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:
hunc fatis,
id. 1, 39:
cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;
and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:
ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:
non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;
and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—
2.
To oppose by way of comparison, to compare, contrast.
(α).
With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):
nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):
si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:
parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:
audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:
divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—
(β).
With acc. and cum:
ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.
II.
In partic.
A.
Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.
1.
To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.
(α).
With ex:
exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:
genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:
liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:
ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —
(β).
With abl.:
mensam gramine,
Sil. 15, 51.—
(γ).
With acc. alone:
medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—
2.
Esp., of buildings, etc., to construct, build:
qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:
urbem,
Verg. A. 3, 387:
illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:
aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:
deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—
3.
Of words, to compound:
vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—
4.
Of writings, speeches, etc.
a.
To compose, write, construct (very freq.):
leges,
Lucr. 4, 966:
compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:
quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:
libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:
libellos,
Quint. 12, 8, 5:
actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:
argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:
edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:
edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §
119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:
artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:
commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:
quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:
quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:
stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:
interdictum,
id. Caecin. 21, 59:
poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:
senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:
testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:
verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:
de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:
aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:
Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:
carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:
epistulas,
id. ib. 2, 70:
litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:
orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:
blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:
meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:
versus,
Hor. S. 1, 4, 8:
mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:
cantus,
Tib. 1, 2, 53:
in morem annalium,
Tac. Or. 22:
orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:
litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:
probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;
14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—
b.
Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:
tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:
res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:
tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:
bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:
Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:
veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:
Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—
B.
From the notion of closing.
1.
To put away, put aside, put in place:
armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:
(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:
vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:
arma,
Hor. C. 4, 14, 52:
tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—
2.
To store up, put away, collect:
nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:
ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;
so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:
pernas,
Cato, R. R. 162, 12:
tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:
caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:
herbas,
id. 12, 13, 2:
poma,
id. 12, 47, 5:
olivas,
Pall. Nov. 22, 5:
herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:
faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:
fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—
3.
Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:
tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):
cinerem,
Ov. F. 3, 547:
cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:
sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:
quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:
omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:
compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:
Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:
componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:
toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:
alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:
aliquem terra,
Sil. 9, 95.—
4.
To lay at rest, compose, quiet.
a.
Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:
cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:
aquas,
id. H. 13, 136:
fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—
b.
Of persons:
nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:
ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:
defessa membra,
id. ib. 4, 438:
si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—
5.
To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.
a.
With personal object:
aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:
ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:
comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:
juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:
barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:
gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:
prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:
argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:
mentem somno,
id. 3, 162:
religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—
b.
Of places, countries, etc.:
C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:
Campaniam,
id. H. 4, 3:
Daciam,
id. ib. 3, 53.—
c.
With abstr. or indef. objects:
si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:
vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:
gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,
bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:
bella,
Tac. A. 3, 56:
cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:
uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:
curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:
lites,
Verg. E. 3, 108:
seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:
statum Orientis,
id. Calig. 1:
Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:
legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:
res Germanicas,
Suet. Vit. 9:
discordias,
Tac. H. 4, 50:
compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:
odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:
pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:
si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:
at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:
pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:
pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—
d.
Absol.:
coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:
posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—
C.
Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.
1.
In gen., to arrange, adjust, order, set in order:
aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:
ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:
diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:
si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:
tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—
2.
Esp., milit. t. t.:
se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:
conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:
cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:
agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:
ordines,
id. H. 4, 33:
vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:
pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:
auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:
equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:
insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—
3.
Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:
ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—
4.
With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:
suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:
composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
comas,
Ov. R. Am. 679:
crines,
Verg. G. 4, 417:
ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:
togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:
nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:
pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.
torum,
id. F. 3, 484:
jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:
vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:
(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:
vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—
5.
In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:
ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:
orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:
utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:
ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:
figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:
nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:
cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:
cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:
voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:
venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:
me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:
Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —
D.
To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.
(α).
With acc.:
ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:
quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:
conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:
necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:
(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:
tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:
ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:
in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:
dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—
(β).
With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:
cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:
omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:
animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:
satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:
cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —
2.
To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.
(α).
In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:
quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:
ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:
societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:
crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:
conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:
ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:
conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;
convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:
sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:
ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:
compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:
crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:
proditionem,
id. ib. 2, 100:
seditionem,
id. ib. 4, 14:
insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—
(β).
With rel.-clause:
cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—
(γ).
With inf.:
ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—
(δ).
Pass. impers.:
ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—
(ε).
With ut and subj.:
compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —
3.
In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):
ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:
nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):
sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:
insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:
compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:
si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:
quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:
vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:
(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:
is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:
in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:
tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.
A.
Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:
quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:
acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:
intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:
composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:
quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:
illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:
si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—
B.
Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:
perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,
equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:
arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:
alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:
aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:
(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:
natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—
C.
Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:
ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:
lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:
actio,
id. 11, 3, 110:
aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:
supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:
repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—
D.
Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):
verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:
voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,
(α).
Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:
tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—
(β).
De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,
(γ).
More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;
not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:
indutus,
Gell. 1, 5, 2:
composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:
composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:
composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:
bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:
compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3.

Lewis & Short latin dictionary > conposite
12 conpositum

com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).
I.
In gen., of different objects.
A.
To bring into union, gather, collect, put together.
1.
Of things in gen.:
aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:
composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:
uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:
in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:
(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:
amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:
ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—
b.
To bring into contact, fit together, join:
quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:
tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:
conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:
Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.
caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:
ossa,
Cels. 8, 10, 2:
jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—
c.
Esp., to pack up for a journey, etc.:
omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:
i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:
dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—
2.
Of persons:
is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:
et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—
B.
To set in opposition.
1.
To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:
Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:
staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;
and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:
cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:
componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:
hunc fatis,
id. 1, 39:
cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;
and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:
ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:
non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;
and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—
2.
To oppose by way of comparison, to compare, contrast.
(α).
With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):
nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):
si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:
parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:
audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:
divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—
(β).
With acc. and cum:
ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.
II.
In partic.
A.
Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.
1.
To bring together, compose, compound, make up, mix, construct.
(α).
With ex:
exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:
genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:
liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:
ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —
(β).
With abl.:
mensam gramine,
Sil. 15, 51.—
(γ).
With acc. alone:
medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—
2.
Esp., of buildings, etc., to construct, build:
qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:
urbem,
Verg. A. 3, 387:
illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:
aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:
deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—
3.
Of words, to compound:
vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—
4.
Of writings, speeches, etc.
a.
To compose, write, construct (very freq.):
leges,
Lucr. 4, 966:
compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:
quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:
libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:
libellos,
Quint. 12, 8, 5:
actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:
argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:
edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:
edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §
119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:
artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:
commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:
quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:
quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:
stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:
interdictum,
id. Caecin. 21, 59:
poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:
senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:
testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:
verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:
de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:
aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:
Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:
carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:
epistulas,
id. ib. 2, 70:
litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:
orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:
blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:
meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:
versus,
Hor. S. 1, 4, 8:
mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:
cantus,
Tib. 1, 2, 53:
in morem annalium,
Tac. Or. 22:
orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:
litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:
probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;
14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—
b.
Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:
tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:
res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:
tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:
bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:
Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:
veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:
Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—
B.
From the notion of closing.
1.
To put away, put aside, put in place:
armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:
(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:
vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:
arma,
Hor. C. 4, 14, 52:
tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—
2.
To store up, put away, collect:
nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:
ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;
so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:
pernas,
Cato, R. R. 162, 12:
tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:
caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:
herbas,
id. 12, 13, 2:
poma,
id. 12, 47, 5:
olivas,
Pall. Nov. 22, 5:
herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:
faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:
fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—
3.
Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:
tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):
cinerem,
Ov. F. 3, 547:
cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:
sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:
quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:
omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:
compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:
Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:
componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:
toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:
alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:
aliquem terra,
Sil. 9, 95.—
4.
To lay at rest, compose, quiet.
a.
Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:
cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:
aquas,
id. H. 13, 136:
fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—
b.
Of persons:
nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:
ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:
defessa membra,
id. ib. 4, 438:
si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—
5.
To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.
a.
With personal object:
aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:
ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:
comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:
juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:
barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:
gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:
prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:
argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:
mentem somno,
id. 3, 162:
religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—
b.
Of places, countries, etc.:
C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:
Campaniam,
id. H. 4, 3:
Daciam,
id. ib. 3, 53.—
c.
With abstr. or indef. objects:
si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:
vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:
gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,
bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:
bella,
Tac. A. 3, 56:
cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:
uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:
curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:
lites,
Verg. E. 3, 108:
seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:
statum Orientis,
id. Calig. 1:
Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:
legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:
res Germanicas,
Suet. Vit. 9:
discordias,
Tac. H. 4, 50:
compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:
odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:
pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:
si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:
at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:
pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:
pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—
d.
Absol.:
coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:
posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—
C.
Hence, to set right, to set in or restore to the proper place or condition, to adjust, etc.
1.
In gen., to arrange, adjust, order, set in order:
aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:
ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:
diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:
si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:
tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—
2.
Esp., milit. t. t.:
se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:
conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:
cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:
agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:
ordines,
id. H. 4, 33:
vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:
pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:
auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:
equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:
insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—
3.
Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:
ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—
4.
With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:
suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:
composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
comas,
Ov. R. Am. 679:
crines,
Verg. G. 4, 417:
ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:
togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:
nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:
pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.
torum,
id. F. 3, 484:
jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:
vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:
(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:
vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—
5.
In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:
ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:
orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:
utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:
ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:
figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:
nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:
cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:
cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:
voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:
venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:
me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:
Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —
D.
To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.
(α).
With acc.:
ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:
quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:
conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:
necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:
(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:
tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:
ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:
in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:
dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—
(β).
With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:
cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:
omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:
animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:
satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:
cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —
2.
To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.
(α).
In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:
quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:
ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:
societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:
crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:
conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:
ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:
conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;
convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:
sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:
ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:
compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:
crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:
proditionem,
id. ib. 2, 100:
seditionem,
id. ib. 4, 14:
insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—
(β).
With rel.-clause:
cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—
(γ).
With inf.:
ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—
(δ).
Pass. impers.:
ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—
(ε).
With ut and subj.:
compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —
3.
In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):
ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:
nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):
sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:
insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:
compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:
si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:
quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:
vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:
(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:
is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:
in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:
tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.
A.
Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:
quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:
acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:
intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:
composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:
quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:
illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:
si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—
B.
Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:
perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,
equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:
arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:
alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:
aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:
(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:
natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—
C.
Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:
ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:
lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:
actio,
id. 11, 3, 110:
aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:
supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:
repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—
D.
Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):
verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:
voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,
(α).
Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:
tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—
(β).
De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,
(γ).
More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;
not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:
indutus,
Gell. 1, 5, 2:
composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:
composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:
composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:
bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:
compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3.

Lewis & Short latin dictionary > conpositum
13 locus

locus ī, m (plur. loci, single places; loca, n, places connected, a region), a place, spot: coacto in unum locum exercitu, Cs.: locorum situm nosse, L.: Romae per omnīs locos, S.: loci communes, public places, parks: de loco superiore dicere, i. e. from the judicial bench: Celsior ipse loco (i. e. celsiore loco), O.: et ex superiore et ex aequo loco sermones habiti, i. e. orations and conversations: ex inferiore loco, i. e. before a judge: primus aedium, a dwelling on the ground-floor, N.—An appointed place, station, post, position: loco movere, drive from a post, T.: loco deicere, H.: loco cedere, give way, S.: legio locum non tenuit, Cs.: loca senatoria secernere a populo, L.: loca iussa tenere, V.—Place, room: ut locus in foro daretur amicis: locum sibi fecit, O.: non erat his locus, right place, H.—A lodging, quarters: locus inde lautiaque legatis praeberi iussa, L.—A place, spot, locality, region, country: non hoc ut oppido praeposui, sed ut loco: est locus, Hesperiam dicunt, V.: locos tenere, L.: occupare, S.: venisse in illa loca: ea loca incolere, that region, Cs.—Fig., place, position, degree, rank, order, office: summo loco natus, Cs.: infimo loco natus: legationis princeps locus, head, Cs.: tua dignitas suum locum obtinebit: voluptatem nullo loco numerat: qui locum tenuit virtute secundum, V.: de locis contendere, i. e. precedence, Cs.: signiferos loco movit, degraded, Cs.: duo consularia loca, L.: omnia loca obtinuere, ne cui plebeio aditus esset, L.—Place, position, situation, condition, relation, state: in eum iam res rediit locum, ut, etc., T.: Peiore res loco non potis est esse, T.: Quo res summa loco? In what state? V.: missis nuntiis, quo loco res essent, L.: primo loco, first in order, Iu.: se (eos) eodem loco quo Helvetios habiturum, would treat as, etc., Cs.: parentis loco esse: reliquos obsidum loco ducere, Cs.: criminis loco esse, quod vivam, serves for: in uxoris loco habere, T.: in liberūm loco esse: se in hostium habiturum loco, qui, etc., Cs.: nescire quo loci esset, in what condition: erat causa in eo iam loci, ut, etc., in such a condition.—A topic, matter, subject, point, head, division: tractat locos ab Aristotele ante tractatos: hic locus, de naturā usuque verborum: ex quattuor locis in quos divisimus, etc.: locos quosdam transferam, shall make some extracts: speciosa locis Fabula, quotable passages, H.: loca iam recitata, H.—In rhet.: loci communes, passages of a general import (see communis).—Of time: interea loci, meanwhile, T.: postea loci, afterwards, S.: ad id locorum, till then, S.—In abl, at the right time, seasonably, appropriately, suitably: posuisti loco versūs: et properare loco et cessare, H.: Dulce est desipere in loco, H.— A fitting place, room, opportunity, cause, occasion, place, time: et cognoscendi et ignoscendi dabitur peccati locus, T.: probandae virtutis, Cs.: aliquid loci rationi dedisses: Interpellandi locus hic erat, H.: nec vero hic locus est, ut, etc., the proper occasion: Est locus in volnus, room for injury, O.: meritis vacat hic tibi locus, opportunity for services, V.: in poëtis non Homero soli locus est aut Archilocho, etc.: vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit, i. e. renders impossible: resecandae libidinis: si est nunc ullus gaudendi locus.
* * *
I
loci N M

place, territory/locality/neighborhood/region; position/point; aim point; site; part of the body; female genitals (pl.); grounds of proof
II
loci N M

seat, rank, position; soldier's post; quarters; category; book passage, topic; part of the body; female genitals (pl.); grounds of proof

Latin-English dictionary > locus
14 ut

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].
I.
As adv. of manner.
A.
Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.
1.
In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:
salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:
ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:
ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:
ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—
2.
In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):
ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:
ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:
ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;
ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:
ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:
ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:
ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:
heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:
fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:
Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:
quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:
qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:
quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:
quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:
ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:
ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:
ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:
o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:
ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—
3.
In dependent questions.
(α).
With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:
hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:
hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:
illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:
vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:
illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:
viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:
viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:
adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:
aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:
nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —
(β).
With subj. (class.):
nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:
oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:
nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:
narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:
tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:
videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:
credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:
videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:
docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:
veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:
aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:
infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:
vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:
nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:
audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:
mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—
B.
Relative adverb of manner = eo modo quo, as.
1.
Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):
ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:
apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:
verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:
ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:
faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:
ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:
faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:
Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:
cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:
ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:
homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:
cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:
non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:
Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:
cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:
(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:
sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:
nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:
servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):
si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:
quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:
quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:
incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:
tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:
satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—
2.
With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;
ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:
sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:
omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:
ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:
haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:
te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:
causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:
sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:
eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:
ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:
cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—
3.
Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):
gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:
age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:
utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:
utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:
non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:
sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:
ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;
v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—
4.
Causal, as, = prout, pro eo ut.
a.
Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:
atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:
ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:
haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:
praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:
atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:
permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:
magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:
Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:
tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:
transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:
mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:
Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,
Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:
ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—
b.
Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:
hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:
ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:
Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:
nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:
(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:
multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:
consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:
florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:
Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:
Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:
Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:
vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:
Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:
ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:
multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —
c.
Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):
non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:
prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:
facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:
inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:
Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:
Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:
Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:
igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:
omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:
in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:
ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:
ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:
gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—
d.
With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:
perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:
in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—
C.
Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):
in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:
flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:
in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.
II.
Conj.
A.
Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.
1.
In gen.
(α).
With sic as correlative:
haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:
quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:
Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:
si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:
sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:
ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—
(β).
With ita as correlative:
ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:
quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:
non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:
ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—
(γ).
With other correlatives:
in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:
encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:
cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:
ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:
fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:
item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;
so with item,
id. Or. 60, 202:
is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:
nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:
si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—
(δ).
Without correlative:
rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:
quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:
apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:
miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:
comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:
ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—
2.
In partic.
a.
Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.
(α).
= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:
ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:
ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:
Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:
fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—
(β).
Concessive, = etsi... tamen, although... yet:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:
Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:
ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:
haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:
in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:
uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:
ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:
ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:
quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:
ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—
b.
Ita... ut;
in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:
ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:
ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:
ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:
sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—
c.
In exemplifications.
(α).
In gen., as for example, for instance:
nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:
sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:
in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:
qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:
est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:
est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;
if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—
(β).
Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:
ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:
ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:
ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:
ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:
ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:
ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:
ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:
ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—
d.
Before an appositive noun, as, the same as, like:
qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:
ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:
suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:
habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:
Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;
ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:
qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:
qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:
Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:
et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:
hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:
id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—
e.
Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:
mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:
Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:
ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:
ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:
qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:
similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—
f.
Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:
ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:
ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:
ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:
nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,
(α).
With ita understood:
facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —
(β).
With virtual superlatives:
ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:
ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—
(γ).
The superlatives omitted in either clause:
ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:
ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:
pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §
68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:
ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:
nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—
(δ).
With a comparative in one of the terms:
major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—
(ε).
Without superlative, as, according as:
de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—
B.
Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.
1.
With perf. indic.
a.
In gen., as soon as:
principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:
ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:
ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:
ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:
qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:
eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:
qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:
ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:
ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—
b.
In oblique discourse:
Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—
c.
With primum, when first, as soon as ever:
atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:
Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—
d.
Rarely of coincidence in time:
nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—
e.
Ut = ex quo tempore. since:
ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—
2.
With imperf. indic.
(α).
In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;
deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:
deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:
Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:
ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:
consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:
ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:
ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—
(β).
Of repeated past actions, whenever:
ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—
3.
With plupf.
(α).
= postquam (rare):
ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:
ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—
(β).
In epistolary style = the Engl. perf.:
litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:
ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—
(γ).
Of repeated past actions, whenever:
ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:
ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:
ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:
ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:
ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:
ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—
4.
With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:
neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:
traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—
C.
Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).
1.
In object clauses.
a.
In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.
(α).
After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:
malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:
equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:
equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:
volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:
precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:
postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:
petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:
tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:
hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:
illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:
cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:
senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:
exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:
Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;
esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:
ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—
(β).
After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:
ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:
quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:
tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:
censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:
dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:
Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:
equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:
M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—
(γ).
After verbs expressing resolution or agreement to do something:
rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:
decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:
constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:
statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:
Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:
illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:
ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:
servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—
(δ).
After verbs of command or prohibition:
imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:
illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:
M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:
consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:
jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:
hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:
iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—
(ε).
Verbs expressing permission:
atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:
concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:
dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:
ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—
b.
In dependent clauses implying an aim or end.
(α).
After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:
ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:
facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:
navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:
ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:
pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:
cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:
equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:
omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:
omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:
omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:
se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—
(β).
Verbs of effecting:
nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:
prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:
caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:
sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:
potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:
non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:
di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:
effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:
quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—
(γ).
Verbs of obtaining:
Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:
quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:
vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—
(δ).
Verbs of inducing and compelling:
nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:
exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:
Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:
ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:
impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:
ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—
(ε).
After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:
cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:
obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:
se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:
mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:
hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:
ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:
respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:
meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:
quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—
c.
After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:
rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:
vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:
verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:
veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:
timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:
o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;
si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:
quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:
ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —
d.
In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):
me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:
te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:
egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:
pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:
egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—
2.
In subject clauses, with impersonal predicates.
a.
With a predicate adjective.
(α).
With the idea of rule, duty, etc.:
id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:
reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:
praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:
ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:
proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:
extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:
ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):
aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:
non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—
(β).
In clauses expressing result and consequence:
magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:
consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —
(γ).
In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):
concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:
concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:
si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:
de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:
non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:
deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,
rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:
quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:
multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—
b.
With predicate nouns.
(α).
Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:
quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:
Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:
vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:
consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:
fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:
tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:
dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:
primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:
ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:
caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,
caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:
fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:
mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,
ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:
est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—
(β).
Expressing result and consequence:
est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—
c.
With impersonal verbs.
(α).
Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:
convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:
mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:
placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:
postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:
ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:
fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:
potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:
sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:
utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—
(β).
Denoting consequence:
ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:
sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:
sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—
(γ).
Est, in the meaning fit, or causa est:
est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:
non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:
quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:
jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:
cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:
jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:
prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:
arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:
futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—
3.
In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.
a.
With the idea of resolve, etc.:
vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:
sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—
b.
Of agreement:
fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —
c.
Of law, rule, etc.:
praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:
senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:
haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:
Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—
d.
Of duty:
jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —
e.
Of purpose, inclination, etc.:
vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:
causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:
confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—
f.
Of effect, result, etc.:
fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:
habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:
damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—
4.
In clauses of manner, that, so that.
a.
With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;
anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—
b.
With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:
ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §
162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:
non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:
haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:
hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—
c.
Without antecedents, so that:
cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:
in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:
mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:
accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:
pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:
fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:
nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—
d.
Idiomat. with non.
(α).
Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:
flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:
non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:
nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:
ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:
nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;
neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—
(β).
Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;
rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:
haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:
benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;
non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.
Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:
quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—
e.
Conditional or concessive.
(α).
Granting that ( for argument's sake):
quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:
sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:
ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:
quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:
quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:
nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—
(β).
Even if, although:
qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:
ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:
ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:
ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:
qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:
neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:
at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:
ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:
cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:
ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:
ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:
ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:
quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:
quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—
(γ).
Provided that:
ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;
succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—
5.
In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.
a.
In gen.:
quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:
haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:
intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:
Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:
id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:
ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—
b.
Esp., after certain antecedents.
(α).
After id, for the purpose (ante-class.):
id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—
(β).
After idcirco:
idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:
legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
After ideo and eo:
non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:
Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—
(δ).
After ad eam rem, ad hoc, in hoc:
ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:
homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—
(ε).
After ea mente, hac mente:
navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:
hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—
(ζ).
After potius quam:
potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:
potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—
c.
Idiomat.
(α).
With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:
ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:
reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:
Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:
ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—
(β).
Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):
satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—
(γ).
Quam ut after comparatives, too much to:
quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:
quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:
clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:
potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:
est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2.

Lewis & Short latin dictionary > ut
15 utei

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].
I.
As adv. of manner.
A.
Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.
1.
In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:
salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:
ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:
ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:
ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—
2.
In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):
ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:
ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:
ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;
ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:
ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:
ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:
ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:
heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:
fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:
Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:
quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:
qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:
quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:
quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:
ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:
ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:
ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:
o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:
ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—
3.
In dependent questions.
(α).
With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:
hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:
hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:
illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:
vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:
illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:
viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:
viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:
adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:
aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:
nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —
(β).
With subj. (class.):
nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:
oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:
nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:
narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:
tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:
videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:
credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:
videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:
docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:
veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:
aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:
infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:
vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:
nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:
audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:
mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—
B.
Relative adverb of manner = eo modo quo, as.
1.
Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):
ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:
apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:
verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:
ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:
faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:
ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:
faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:
Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:
cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:
ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:
homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:
cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:
non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:
Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:
cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:
(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:
sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:
nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:
servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):
si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:
quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:
quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:
incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:
tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:
satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—
2.
With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;
ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:
sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:
omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:
ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:
haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:
te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:
causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:
sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:
eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:
ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:
cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—
3.
Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):
gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:
age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:
utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:
utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:
non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:
sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:
ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;
v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—
4.
Causal, as, = prout, pro eo ut.
a.
Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:
atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:
ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:
haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:
praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:
atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:
permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:
magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:
Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:
tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:
transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:
mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:
Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,
Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:
ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—
b.
Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:
hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:
ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:
Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:
nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:
(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:
multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:
consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:
florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:
Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:
Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:
Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:
vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:
Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:
ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:
multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —
c.
Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):
non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:
prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:
facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:
inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:
Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:
Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:
Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:
igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:
omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:
in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:
ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:
ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:
gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—
d.
With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:
perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:
in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—
C.
Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):
in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:
flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:
in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.
II.
Conj.
A.
Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.
1.
In gen.
(α).
With sic as correlative:
haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:
quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:
Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:
si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:
sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:
ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—
(β).
With ita as correlative:
ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:
quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:
non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:
ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—
(γ).
With other correlatives:
in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:
encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:
cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:
ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:
fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:
item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;
so with item,
id. Or. 60, 202:
is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:
nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:
si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—
(δ).
Without correlative:
rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:
quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:
apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:
miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:
comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:
ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—
2.
In partic.
a.
Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.
(α).
= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:
ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:
ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:
Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:
fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—
(β).
Concessive, = etsi... tamen, although... yet:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:
Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:
ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:
haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:
in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:
uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:
ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:
ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:
quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:
ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—
b.
Ita... ut;
in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:
ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:
ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:
ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:
sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—
c.
In exemplifications.
(α).
In gen., as for example, for instance:
nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:
sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:
in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:
qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:
est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:
est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;
if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—
(β).
Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:
ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:
ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:
ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:
ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:
ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:
ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:
ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:
ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—
d.
Before an appositive noun, as, the same as, like:
qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:
ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:
suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:
habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:
Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;
ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:
qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:
qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:
Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:
et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:
hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:
id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—
e.
Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:
mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:
Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:
ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:
ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:
qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:
similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—
f.
Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:
ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:
ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:
ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:
nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,
(α).
With ita understood:
facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —
(β).
With virtual superlatives:
ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:
ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—
(γ).
The superlatives omitted in either clause:
ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:
ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:
pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §
68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:
ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:
nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—
(δ).
With a comparative in one of the terms:
major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—
(ε).
Without superlative, as, according as:
de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—
B.
Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.
1.
With perf. indic.
a.
In gen., as soon as:
principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:
ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:
ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:
ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:
qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:
eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:
qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:
ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:
ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—
b.
In oblique discourse:
Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—
c.
With primum, when first, as soon as ever:
atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:
Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—
d.
Rarely of coincidence in time:
nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—
e.
Ut = ex quo tempore. since:
ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—
2.
With imperf. indic.
(α).
In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;
deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:
deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:
Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:
ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:
consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:
ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:
ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—
(β).
Of repeated past actions, whenever:
ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—
3.
With plupf.
(α).
= postquam (rare):
ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:
ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—
(β).
In epistolary style = the Engl. perf.:
litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:
ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—
(γ).
Of repeated past actions, whenever:
ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:
ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:
ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:
ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:
ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:
ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—
4.
With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:
neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:
traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—
C.
Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).
1.
In object clauses.
a.
In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.
(α).
After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:
malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:
equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:
equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:
volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:
precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:
postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:
petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:
tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:
hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:
illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:
cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:
senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:
exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:
Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;
esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:
ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—
(β).
After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:
ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:
quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:
tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:
censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:
dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:
Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:
equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:
M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—
(γ).
After verbs expressing resolution or agreement to do something:
rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:
decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:
constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:
statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:
Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:
illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:
ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:
servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—
(δ).
After verbs of command or prohibition:
imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:
illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:
M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:
consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:
jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:
hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:
iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—
(ε).
Verbs expressing permission:
atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:
concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:
dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:
ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—
b.
In dependent clauses implying an aim or end.
(α).
After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:
ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:
facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:
navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:
ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:
pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:
cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:
equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:
omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:
omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:
omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:
se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—
(β).
Verbs of effecting:
nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:
prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:
caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:
sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:
potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:
non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:
di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:
effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:
quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—
(γ).
Verbs of obtaining:
Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:
quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:
vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—
(δ).
Verbs of inducing and compelling:
nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:
exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:
Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:
ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:
impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:
ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—
(ε).
After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:
cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:
obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:
se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:
mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:
hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:
ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:
respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:
meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:
quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—
c.
After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:
rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:
vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:
verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:
veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:
timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:
o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;
si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:
quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:
ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —
d.
In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):
me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:
te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:
egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:
pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:
egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—
2.
In subject clauses, with impersonal predicates.
a.
With a predicate adjective.
(α).
With the idea of rule, duty, etc.:
id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:
reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:
praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:
ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:
proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:
extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:
ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):
aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:
non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—
(β).
In clauses expressing result and consequence:
magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:
consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —
(γ).
In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):
concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:
concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:
si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:
de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:
non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:
deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,
rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:
quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:
multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—
b.
With predicate nouns.
(α).
Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:
quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:
Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:
vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:
consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:
fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:
tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:
dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:
primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:
ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:
caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,
caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:
fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:
mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,
ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:
est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—
(β).
Expressing result and consequence:
est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—
c.
With impersonal verbs.
(α).
Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:
convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:
mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:
placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:
postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:
ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:
fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:
potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:
sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:
utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—
(β).
Denoting consequence:
ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:
sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:
sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—
(γ).
Est, in the meaning fit, or causa est:
est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:
non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:
quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:
jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:
cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:
jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:
prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:
arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:
futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—
3.
In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.
a.
With the idea of resolve, etc.:
vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:
sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—
b.
Of agreement:
fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —
c.
Of law, rule, etc.:
praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:
senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:
haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:
Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—
d.
Of duty:
jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —
e.
Of purpose, inclination, etc.:
vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:
causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:
confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—
f.
Of effect, result, etc.:
fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:
habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:
damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—
4.
In clauses of manner, that, so that.
a.
With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;
anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—
b.
With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:
ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §
162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:
non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:
haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:
hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—
c.
Without antecedents, so that:
cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:
in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:
mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:
accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:
pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:
fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:
nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—
d.
Idiomat. with non.
(α).
Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:
flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:
non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:
nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:
ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:
nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;
neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—
(β).
Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;
rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:
haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:
benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;
non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.
Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:
quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—
e.
Conditional or concessive.
(α).
Granting that ( for argument's sake):
quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:
sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:
ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:
quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:
quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:
nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—
(β).
Even if, although:
qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:
ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:
ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:
ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:
qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:
neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:
at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:
ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:
cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:
ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:
ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:
ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:
quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:
quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—
(γ).
Provided that:
ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;
succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—
5.
In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.
a.
In gen.:
quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:
haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:
intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:
Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:
id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:
ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—
b.
Esp., after certain antecedents.
(α).
After id, for the purpose (ante-class.):
id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—
(β).
After idcirco:
idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:
legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
After ideo and eo:
non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:
Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—
(δ).
After ad eam rem, ad hoc, in hoc:
ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:
homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—
(ε).
After ea mente, hac mente:
navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:
hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—
(ζ).
After potius quam:
potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:
potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—
c.
Idiomat.
(α).
With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:
ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:
reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:
Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:
ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—
(β).
Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):
satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—
(γ).
Quam ut after comparatives, too much to:
quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:
quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:
clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:
potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:
est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2.

Lewis & Short latin dictionary > utei
16 adeo

1.
ăd-ĕo, ĭī, and rarely īvi, ĭtum (arch. adirier for adiri, Enn. Rib. Trag. p. 59), 4, v. n. and a. (acc. to Paul. ex Fest. should be accented a/deo; v. Fest. s. v. adeo, p. 19 Müll.; cf. the foll. word), to go to or approach a person or thing (syn.: accedo, aggredior, advenio, appeto).
I.
Lit.
A.
In gen., constr.
(α).
With ad (very freq.): sed tibi cautim est adeundum ad virum, Att. ap. Non. 512, 10:
neque eum ad me adire neque me magni pendere visu'st,
Plaut. Cur. 2, 2, 12:
adeamne ad eam?
Ter. And. 4, 1, 15; id. Eun. 3, 5, 30: aut ad consules aut ad te aut ad Brutum adissent, Cic. Fragm. ap. Non. 208, 5:
ad M. Bibulum adierunt, id. Fragm. ap. Arus. p. 213 Lind.: ad aedis nostras nusquam adiit,
Plaut. Aul. 1, 1, 24:
adibam ad istum fundum,
Cic. Caec. 29 —
(β).
With in: priusquam Romam atque in horum conventum adiretis, Cic. Verr. 2, 4, 11, § 26 ed. Halm.—Esp.: adire in jus, to go to law:
cum ad praetorem in jus adissemus,
Cic. Verr. 4, § 147; id. Att. 11, 24; Caes. B. C. 1, 87, and in the Plebiscit. de Thermens. lin. 42: QVO DE EA RE IN IOVS ADITVM ERIT, cf. Dirks., Versuche S. p. 193.—
(γ).
Absol.:
adeunt, consistunt, copulantur dexteras,
Plaut. Aul. 1, 2, 38:
eccum video: adibo,
Ter. Eun. 5, 7, 5.—
(δ).
With acc.:
ne Stygeos adeam non libera manes,
Ov. M. 13, 465:
voces aetherias adiere domos,
Sil. 6, 253:
castrorum vias,
Tac. A. 2, 13:
municipia,
id. ib. 39:
provinciam,
Suet. Aug. 47:
non poterant adire eum,
Vulg. Luc. 8, 19:
Graios sales carmine patrio,
to attain to, Verg. Cat. 11, 62; so with latter supine:
planioribus aditu locis,
places easier to approach, Liv. 1, 33.—With local adv.:
quoquam,
Sall. J. 14:
huc,
Plaut. Truc. 2, 7, 60.—
B.
Esp.,
1.
To approach one for the purpose of addressing, asking aid, consulting, and the like, to address, apply to, consult (diff. from aggredior, q. v.). —Constr. with ad or oftener with acc.; hence also pass.:
quanto satius est, adire blandis verbis atque exquaerere, sintne illa, etc.,
Plaut. Ps. 1, 5, 35:
aliquot me adierunt,
Ter. And. 3, 3, 2:
adii te heri de filia,
id. Hec. 2, 2, 9: cum pacem peto, cum placo, cum adeo, et cum appello meam, Lucil. ap. Non. 237, 28:
ad me adire quosdam memini, qui dicerent,
Cic. Fam. 3, 10:
coram adire et alloqui,
Tac. H. 4, 65.— Pass.:
aditus consul idem illud responsum retulit,
when applied to, Liv. 37, 6 fin.:
neque praetores adiri possent,
Cic. Q. Fr. 1, 2, 5.—Hence: adire aliquem per epistulam, to address one in writing, by a letter:
per epistulam, aut per nuntium, quasi regem, adiri eum aiunt,
Plaut. Mil. 4, 6, 9 and 10; cf. Tac. A. 4, 39; id. H. 1, 9.—So also: adire deos, aras, deorum sedes, etc., to approach the gods, their altars, etc., as a suppliant (cf.:
acced. ad aras,
Lucr. 5, 1199): quoi me ostendam? quod templum adeam? Att. ap. Non. 281, 6:
ut essent simulacra, quae venerantes deos ipsos se adire crederent,
Cic. N. D. 1, 27:
adii Dominum et deprecatus sum,
Vulg. Sap. 8, 21:
aras,
Cic. Phil. 14, 1:
sedes deorum,
Tib. 1, 5, 39:
libros Sibyllinos,
to consult the Sibylline Books, Liv. 34, 55; cf. Tac. A. 1, 76:
oracula,
Verg. A. 7, 82.—
2.
To go to a thing in order to examine it, to visit:
oppida castellaque munita,
Sall. J. 94:
hiberna,
Tac. H. 1, 52.—
3.
To come up to one in a hostile manner, to assail, attack:
aliquem: nunc prior adito tu, ego in insidiis hic ero,
Ter. Ph. 1, 4, 52:
nec quisquam ex agmine tanto audet adire virum,
Verg. A. 5, 379:
Servilius obvia adire arma jubetur,
Sil. 9, 272.
II.
Fig.
A.
To go to the performance of any act, to enter upon, to undertake, set about, undergo, submit to (cf.: accedo, aggredior, and adorior).—With ad or the acc. (class.):
nunc eam rem vult, scio, mecum adire ad pactionem,
Plaut. Aul. 2, 2, 25:
tum primum nos ad causas et privatas et publicas adire coepimus,
Cic. Brut. 90:
adii causas oratorum, id. Fragm. Scaur. ap. Arus. p. 213 Lind.: adire ad rem publicam,
id. de Imp. Pomp. 24, 70:
ad extremum periculum,
Caes. B. C. 2, 7.—With acc.:
periculum capitis,
Cic. Rosc. Am. 38:
laboribus susceptis periculisque aditis,
id. Off. 1, 19:
in adeundis periculis,
id. ib. 24; cf.:
adeundae inimicitiae, subeundae saepe pro re publica tempestates,
id. Sest. 66, 139: ut vitae periculum aditurus videretur, Auct. B. G. 8, 48: maximos labores et summa pericula. Nep. Timol. 5:
omnem fortunam,
Liv. 25, 10:
dedecus,
Tac. A. 1, 39:
servitutem voluntariam,
id. G. 24:
invidiam,
id. A. 4, 70:
gaudia,
Tib. 1, 5, 39.—Hence of an inheritance, t. t., to enter on:
cum ipse hereditatem patris non adisses,
Cic. Phil. 2, 16; so id. Arch. 5; Suet. Aug. 8 and Dig.;
hence also: adire nomen,
to assume the name bequeathed by will, Vell. 2, 60.—
B.
Adire manum alicui, prov., to deceive one, to make sport of (the origin of this phrase is unc.; Acidalius conjectures that it arose from some artifice practised in wrestling, Wagner ad Plaut. Aul. 2, 8, 8):
eo pacto avarae Veneri pulcre adii manum,
Plaut. Poen. 2, 11; so id. Aul. 2, 8, 8; id. Cas. 5, 2, 54; id. Pers. 5, 2, 18.
2.
ăd-ĕō̆, adv. [cf. quoad and adhuc] (acc. to Festus, it should be accented adéo, v. the preced. word; but this distinction is merely a later invention of the grammarians; [p. 33] cf. Gell. 7, 7).
I.
In the ante-class. per.,
A.
To designate the limit of space or time, with reference to the distance passed through; hence often accompanied by usque (cf. ad), to this, thus far, so far, as far.
1.
Of space:
surculum artito usque adeo, quo praeacueris,
fit in the scion as far as you have sharpened it, Cato, R. R. 40, 3.— Hence: res adeo rediit, the affair has gone so far (viz., in deterioration, “cum aliquid pejus exspectatione contigit,” Don. ad Ter. Ph. 1, 2, 5):
postremo adeo res rediit: adulescentulus saepe eadem et graviter audiendo victus est,
Ter. Heaut. 1, 1, 61; cf. id. Ph. 1, 2, 5.—
2.
Of time, so long ( as), so long ( till), strengthened by usque, and with dum, donec, following, and in Cic. with quoad:
merces vectatum undique adeo dum, quae tum haberet, peperisset bona,
Plaut. Merc. 1, 1, 76; 3, 4, 72; id. Am. 1, 2, 10 al.:
nusquam destitit instare, suadere, orare, usque adeo donec perpulit,
Ter. And. 4, 1, 36; Cato, R. R. 67; id. ib. 76:
atque hoc scitis omnes usque adeo hominem in periculo fuisse, quoad scitum sit Sestium vivere,
Cic. Sest. 38, 82.—
B.
For the purpose of equalizing two things in comparison, followed by ut: in the same degree or measure or proportion... in which; or so very, so much, so, to such a degree... as (only in comic poets), Plaut. Ep. 4, 1, 38:
adeon hominem esse invenustum aut infelicem quemquam, ut ego sum?
Ter. And. 1, 5, 10.—Also followed by quasi, when the comparison relates to similarity:
gaudere adeo coepit, quasi qui cupiunt nuptias,
in the same manner as those rejoice who desire marriage, Ter. Heaut. 5, 1, 12.—
C.
(Only in the comic poets) = ad haec, praeterea, moreover, besides, too: ibi tibi adeo lectus dabitur, ubi tu haud somnum capias ( beside the other annoyances), a bed, too, shall be given you there, etc., Plaut. Ps. 1, 2, 80.—Hence also with etiam:
adeo etiam argenti faenus creditum audio,
besides too, id. Most. 3, 1, 101.—
D.
(Only in the comic poets.) Adeo ut, for this purpose that, to the end that:
id ego continuo huic dabo, adeo me ut hic emittat manu,
Plaut. Rud. 5, 3, 32:
id adeo te oratum advenio, ut, etc.,
id. Aul. 4, 10, 9:
adeo ut tu meam sententiam jam jam poscere possis, faciam, etc.,
id. ib. 3, 2, 26 (where Wagner now reads at ut):
atque adeo ut scire possis, factum ego tecum hoc divido,
id. Stich. 5, 4, 15. (These passages are so interpreted by Hand, I. p. 138; others regard adeo here = quin immo.)—
E.
In narration, in order to put one person in strong contrast with another. It may be denoted by a stronger emphasis upon the word to be made conspicuous, or by yet, on the contrary, etc.:
jam ille illuc ad erum cum advenerit, narrabit, etc.: ille adeo illum mentiri sibi credet,
Plaut. Am. 1, 2, 4 sq.; so id. Merc. 2, 1, 8 al.
II.
To the Latin of every period belongs the use of this word,
A.
To give emphasis to an idea in comparison, so, so much, so very, with verbs, adjectives, and substantives:
adeo ut spectare postea omnīs oderit,
Plaut. Capt. prol. 65:
neminem quidem adeo infatuare potuit, ut ei nummum ullum crederet,
Cic. Fl. 20, 47:
adeoque inopia est coactus Hannibal, ut, etc.,
Liv. 22, 32, 3 Weiss.:
et voltu adeo modesto, adeo venusto, ut nil supra,
Ter. And. 1, 1, 92:
nemo adeo ferus est, ut, etc.,
Hor. Ep. 1, 1, 39.—With usque:
adeo ego illum cogam usque, ut mendicet meus pater,
Plaut. Bacch. 3, 4, 10:
usque adeo turbatur,
even so much, so continually, Verg. E. 1, 12; Curt. 10, 1, 42; Luc. 1, 366.—In questions:
adeone me fuisse fungum, ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49:
adeone hospes hujus urbis, adeone ignarus es disciplinae consuetudinisque nostrae, ut haec nescias?
Cic. Rab. 10, 28; so id. Phil. 2, 7, 15; id. Fam. 9, 10; Liv. 2, 7, 10; 5, 6, 4.—With a negative in both clauses, also with quin in the last:
non tamen adeo virtutum sterile saeculum, ut non et bona exempla prodiderit,
Tac. H. 1, 3; so Suet. Oth. 9:
verum ego numquam adeo astutus fui, quin, etc.,
Ter. Ad. 2, 2, 13.—
Sometimes the concluding clause is to be supplied from the first: quis genus Aeneadum, quis Trojae nesciat urbem?... non obtusa adeo gestamus pectora Poeni, viz.,
that we know not the Trojans and their history, Verg. A. 1, 565:
adeo senuerunt Juppiter et Mars?
Juv. 6, 59.—Hence (post-Cic.): adeo non ut... adeo nihil ut... so little that, so far from that... (in reference to which, it should be noticed that in Latin the negative is blended with the verb in one idea, which is qualified by adeo) = tantum abest ut: haec dicta adeo nihil moverunt quemquam, ut legati prope violati sint, these words left them all so unmoved that, etc., or had so little effect, etc., Liv. 3, 2, 7: qui adeo non tenuit iram, ut gladio cinctum in senatum venturum se esse palam diceret, who restrained his anger so little that, etc. (for, qui non—tenuit iram adeo, ut), id. 8, 7, 5; so 5, 45, 4; Vell. 2, 66, 4: Curt. 3, 12, 22.—Also with contra in the concluding clause:
apud hostes Afri et Carthaginienses adeo non sustinebant, ut contra etiam pedem referrent,
Liv. 30, 34, 5. —
B.
Adeo is placed enclitically after its word, like quidem, certe, and the Gr. ge, even, indeed, just, precisely. So,
1.
Most freq. with pronouns, in order to render prominent something before said, or foll., or otherwise known (cf. in Gr. egôge, suge, autos ge, etc., Viger. ed. Herm. 489, vi. and Zeun.): argentariis male credi qui aiunt, nugas praedicant: nam et bene et male credi dico; id adeo hodie ego expertus sum, just this (touto ge), Plaut. Curc. 5, 3, 1; so id. Aul. 2, 4, 10; 4, 2, 15; id. Am. 1, 1, 98; 1, 2, 6; id. Ep. 1, 1, 51; 2, 2, 31; 5, 2, 40; id. Poen. 1, 2, 57: plerique homines, quos, cum nihil refert, pudet;
ubi pudendum'st ibi eos deserit pudor, is adeo tu es,
you are just such a one, id. Ep. 2, 1, 2:
cui tu obsecutus, facis huic adeo injuriam,
Ter. Hec. 4, 4, 68: tute adeo jam ejus verba audies, you yourself shall hear what he has to say (suge akousêi), Ter. And. 3, 3, 27: Dolabella tuo nihil scito mihi esse jucundius: hanc adeo habebo gratiam illi, i. e. hanc, quae maxima est, gratiam (tautên ge tên charin), Caes. ap. Cic. Att. 9, 16:
haec adeo ex illo mihi jam speranda fuerunt,
even this, Verg. A. 11, 275.—It is often to be translated by the intensive and, and just, etc. (so esp. in Cic. and the histt.): id adeo, si placet, considerate, just that (touto ge skopeite), Cic. Caec. 30, 87:
id adeo ex ipso senatus consulto cognoscite,
id. Verr. 2, 4, 64, 143; cf. id. Clu. 30, 80:
ad hoc quicumque aliarum atque senatus partium erant, conturbari remp., quam minus valere ipsi malebant. Id adeo malum multos post annos in civitatem reverterat,
And just this evil, Sall. C. 37, 11; so 37, 2; id. J. 68, 3; Liv. 2, 29, 9; 4, 2, 2: id adeo manifestum erit, si cognoverimus, etc., and this, precisely this, will be evident, if, etc., Quint. 2, 16, 18 Spald.—It is rarely used with ille:
ille adeo illum mentiri sibi credet,
Plaut. Am. 1, 2, 6.—Sometimes with the rel. pron.: quas adeo haud quisquam liber umquam tetigit, Plaut: Poen. 1, 2, 57; Cic. Fin. 2, 12, 37. —With interrog. pron.:
Quis adeo tam Latinae linguae ignarus est, quin, etc.,
Gell. 7, 17.—Adeo is joined with the pers. pron. when the discourse passes from one person to another, and attention is to be particularly directed to the latter: Juppiter, tuque adeo summe Sol, qui res omnes inspicis, and thou especially, and chiefly thou, Enn. ap. Prob.:
teque adeo decus hoc aevi inibit,
Verg. E. 4, 11; id. G. 1, 24: teque, Neptune, invoco, vosque adeo venti, Poët. ap. Cic. Tusc. 4, 34, 73;
and without the copulative: vos adeo... item ego vos virgis circumvinciam,
Plaut. Rud. 3, 4, 25.— Ego adeo often stands for ego quidem, equidem (egôge):
tum libertatem Chrysalo largibere: ego adeo numquam accipiam,
Plaut. Bacch. 4, 7, 30; so id. Mil. 4, 4, 55; id. Truc. 4, 3, 73:
ego adeo hanc primus inveni viam,
Ter. Eun. 2, 2, 16:
nec me adeo fallit,
Verg. A. 4, 96.—Ipse adeo (autos ge), for the sake of emphasis:
atque hercle ipsum adeo contuor,
Plaut. As. 2, 3, 24:
ipsum adeo praesto video cum Davo,
Ter. And. 2, 5, 4:
ipse adeo senis ductor Rhoeteus ibat pulsibus,
Sil. 14, 487.—
2.
With the conditional conjj. si, nisi, etc. (Gr. ei ge), if indeed, if truly:
nihili est autem suum qui officium facere immemor est, nisi adeo monitus,
unless, indeed, he is reminded of it, Plaut. Ps. 4, 7, 2: Si. Num illi molestae quippiam hae sunt nuptiae? Da. Nihil Hercle: aut si adeo, bidui est aut tridui haec sollicitudo, and if, indeed, etc. (not if also, for also is implied in aut), Ter. And. 2, 6, 7.—
3.
With adverbs: nunc adeo (nun ge), Plaut. As. 3, 1, 29; id. Mil. 2, 2, 4; id. Merc. 2, 2, 57; id. Men. 1, 2, 11; id. Ps. 1, 2, 52; id. Rud. 3, 4, 23; Ter. And. 4, 5, 26; Verg. A. 9, 156: jam adeo (dê ge), id. ib. 5, 268; Sil. 1, 20; 12, 534; Val. Fl. 3, 70. umquam adeo, Plaut. Cas. 5, 4, 23:
inde adeo,
Ter. Heaut. 1, 1, 1:
hinc adeo,
Verg. E. 9, 59: sic adeo (houtôs ge), id. A. 4, 533; Sil. 12, 646:
vix adeo,
Verg. A. 6, 498:
non adeo,
Ter. Heaut. 1, 1, 57; Verg. A. 11, 436. —
4.
With adjectives = vel, indeed, even, very, fully:
quot adeo cenae, quas deflevi, mortuae!
how very many suppers, Plaut. Stich. 1, 3, 59: quotque adeo fuerint, qui temnere superbum... Lucil. ap. Non. 180, 2: nullumne malorum finem adeo poenaeque dabis (adeo separated from nullum by poet. license)? wilt thou make no end at all to calamity and punishment? Val. Fl. 4, 63:
trīs adeo incertos caeca caligine soles erramus,
three whole days we wander about, Verg. A. 3, 203; 7, 629.—And with comp. or the adv. magis, multo, etc.:
quae futura et quae facta, eloquar: multo adeo melius quam illi, cum sim Juppiter,
very much better, Plaut. Am. 5, 2, 3; so id. Truc. 2, 1, 5:
magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā, contigit,
Cic. de Or. 2, 4, 15.—
5.
With the conjj. sive, aut, vel, in order to annex a more important thought, or to make a correction, or indeed, or rather, or even only:
sive qui ipsi ambīssent, seu per internuntium, sive adeo aediles perfidiose quoi duint,
Plaut. Am. prol. 71:
si hercle scivissem, sive adeo joculo dixisset mihi, se illam amare,
id. Merc. 5, 4, 33; so id. Truc. 4, 3, 1; id. Men. 5, 2, 74; Ter. Hec. 4, 1, 9: nam si te tegeret pudor, sive adeo cor sapientia imbutum foret, Pacuv. ap. Non. 521, 10:
mihi adeunda est ratio, quā ad Apronii quaestum, sive adeo, quā ad istius ingentem immanemque praedam possim pervenire,
or rather, Cic. Verr 2, 3, 46, 110; Verg. A. 11, 369; so, atque adeo:
ego princeps in adjutoribus atque adeo secundus,
Cic. Att. 1, 17, 9.—
6.
With the imperative, for emphasis, like tandem, modo, dum, the Germ. so, and the Gr. ge (cf. L. and S.), now, I pray:
propera adeo puerum tollere hinc ab janua,
Ter. And. 4, 4, 20 (cf. xullabete g auton, Soph. Phil. 1003).—
C.
Like admodum or nimis, to give emphasis to an idea (for the most part only in comic poets, and never except with the positive of the adj.; cf. Consent. 2023 P.), indeed, truly, so very, so entirely:
nam me ejus spero fratrem propemodum jam repperisse adulescentem adeo nobilem,
so very noble, Ter. Eun. 1, 2, 123:
nec sum adeo informis,
nor am I so very ugly, Verg. E. 2, 25:
nam Caii Luciique casu non adeo fractus,
Suet. Aug. 65:
et merito adeo,
and with perfect right, Ter. Hec. 2, 1, 42:
etiam num credis te ignorarier aut tua facta adeo,
do you, then, think that they are ignorant of you or your conduct entirely? id. Ph. 5, 8, 38.—
D.
To denote what exceeds expectation, even: quam omnium Thebis vir unam esse optimam dijudicat, quamque adeo cives Thebani rumificant probam, and whom even the Thebans (who are always ready to speak evil of others) declare to be an honest woman, Plaut. Am. 2, 2, 44.— Hence also it denotes something added to the rest of the sentence, besides, too, over and above, usually in the connection: -que adeo (rare, and never in prose; cf.
adhuc, I.): quin te Di omnes perdant qui me hodie oculis vidisti tuis, meque adeo scelestum,
and me too, Plaut. Rud. 4, 4, 122; cf. id. 4, 2, 32:
haec adeo tibi me, ipsa palam fari omnipotens Saturnia jussit,
Verg. A. 7, 427.
III.
After Caesar and Cicero (the only instance of this use adduced from Cicero's works, Off. 1, 11, 36, being found in a passage rejected by the best critics, as B. and K.).
A.
For adding an important and satisfactory reason to an assertion, and then it always stands at the beginning of the clause, indeed, for:
cum Hanno perorāsset, nemini omnium cum eo certare necesse fuit: adeo prope omnis senatus Hannibalis erat: the idea is,
Hanno's speech, though so powerful, was ineffectual, and did not need a reply; for all the senators belonged to the party of Hannibal, Liv. 21, 11, 1; so id. 2, 27, 3; 2, 28, 2; 8, 37, 2; Tac. Ann. 1, 50, 81; Juv. 3, 274; 14, 233.—Also for introducing a parenthesis: sed ne illi quidem ipsi satis mitem gentem fore (adeo ferocia atque indomita [p. 34] ingenia esse) ni subinde auro... principum animi concilientur, Liv. 21, 20, 8; so id. 9, 26, 17; 3, 4, 2; Tac. A. 2, 28.—
B.
When to a specific fact a general consideration is added as a reason for it, so, thus (in Livy very often):
haud dubius, facilem in aequo campi victoriam fore: adeo non fortuna modo, sed ratio etiam cum barbaris stabat,
thus not only fortune, but sagacity, was on the side of the barbarians, Liv. 5, 38, 4:
adeo ex parvis saepe magnarum momenta rerum pendent,
id. 27, 9, 1; so id. 4, 31, 5; 21, 33, 6; 28, 19; Quint. 1, 12, 7; Curt. 10, 2, 11; Tac. Agr. 1:
adeo in teneris consuescere multum est,
Verg. G. 2, 272.—
C.
In advancing from one thought to another more important = immo, rather, indeed, nay: nulla umquam res publica ubi tantus paupertati ac parsimoniae honos fuerit: adeo, quanto rerum minus, tanto minus cupiditatis erat, Liv. praef. 11; so Gell. 11, 7; Symm. Ep. 1, 30, 37.—
D.
With a negative after ne—quidem or quoque, so much the more or less, much less than, still less (post-Aug.):
hujus totius temporis fortunam ne deflere quidem satis quisquam digne potuit: adeo nemo exprimere verbis potest,
still less can one describe: it by words, Vell. 2, 67, 1:
ne tecta quidem urbis, adeo publicum consilium numquam adiit,
still less, Tac. A. 6, 15; so id. H. 3, 64; Curt. 7, 5, 35:
favore militum anxius et superbia viri aequalium quoque, adeo superiorum intolerantis,
who could not endure his equals even, much less his superiors, Tac. H. 4, 80.—So in gen., after any negative: quaelibet enim ex iis artibus in paucos libros contrahi solet: adeo infinito spatio ac traditione opus non est, so much the less is there need, etc., Quint. 12, 11, 16; Plin. 17, 12, 35, § 179; Tac. H. 3, 39.—(The assumption of a causal signif. of adeo = ideo, propterea, rests upon false readings. For in Cael. Cic. Fam. 8, 15 we should read ideo, B. and K., and in Liv. 24, 32, 6, ad ea, Weiss.).—See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 135-155.

Lewis & Short latin dictionary > adeo
17 ante

antĕ (old form anti, whence antidea, antideo, antidhac; v. antea, anteeo, and antehac) [Gr. anti, over against, facing, anta, antên; Sanscr. anti = over against; Germ. ant- in Ant-wort = Goth. anda-vaurdi, an answer, anda-nahti, the night before], prep. and adv. (acc. to Max. Victor. p. 1953, as prep. with the grave accent; as adv. with the acute on the last syl.).
I.
Prep. with acc., before (syn.: prae, pro).
A.
In space, or trop. in regard to estimation, judgment, or rank (usu. only of objects at rest. while prae is used of those in motion; cf. Herz. ad Caes. B. G. 1, 21; v. exceptions infra).
1.
In space:
quem ante aedīs video,
Plaut. Am. 1, 1, 136:
ante ostium Me audivit stare,
Ter. And. 3, 1, 16; so Vulg. Lev. 1, 5:
Ornatas paulo ante fores,
Juv. 6, 227; so Vulg. Num. 3, 26:
ante meum limen,
Juv. 11, 190:
ante suum fundum,
Cic. Mil. 10:
ut ante suos hortulos postridie piscarentur,
id. Off. 3, 14, 58:
ante sepulcrales infelix adstitit aras,
Ov. M. 8, 480; so Verg. A. 1, 344; 3, 545; Juv. 10, 268:
ante altaria,
id. 8, 155; so Vulg. Deut. 26, 4; ib. Matt. 5, 24. —Of persons:
ante hosce deos erant arulae,
Cic. Verr. 2, 4, 3:
quīs ante ora patrum contigit oppetere,
Verg. A. 1, 95; id. G. 4, 477:
ipsius unam (navem) ante oculos pontus in puppim ferit,
id. A. 1, 114; 2, 531; 2, 773:
ante se statuit funditores,
Liv. 42, 58:
Flos Asiae ante ipsum,
Juv. 5, 56; Vulg. Matt. 17, 2:
si luditur alea pernox Ante Numantinos,
Juv. 8, 11.— Trop.:
ante oculos collocata,
Cic. de Or. 1, 43, 192:
ante oculos errat domus,
Ov. Tr. 3, 4, 57: [p. 128] causam ante eum diceret, before him as judge, Cic. Verr. 1, 3, 9:
donec stet ante judicium,
Vulg. Josh. 20, 6; ib. Marc. 13, 9.—And in eccl. Lat., after the Heb. and Hel. Gr., before, in the sight of, in the judgment of:
ante Dominum vilior fiam,
Vulg. 2 Reg. 6, 21 sq.:
non te justifices ante Deum,
ib. Eccli. 7, 5:
justi ambo ante Deum,
ib. Luc. 1, 6;
and fully: fecit Asa rectum ante conspectum Domini,
ib. 3 Reg. 15, 11; ib. Apoc. 12, 10.—Hence, homines ante pedes (in later Lat.), servants; cf. the annotators upon Juv. 7, 143.—With verbs of motion:
ante me ito,
Plaut. As. 3, 3, 70:
equitatum omnem ante se mittit,
Caes. B. G. 1, 21:
ante ceteras cohortes extra aciem procurrere,
id. B. C. 1, 55:
praecurrit ante omnes,
id. ib. 2, 34; so Nep. Dat. 3, 2; Liv. 7, 41; 45, 40 al.; Vulg. Lev. 27, 11; ib. 1 Reg. 12, 2.—
2.
Trop. of preference in judgment, or regulations in respect to rank, before (this is properly the signification of prae, q. v.; hence more rare than that, and never used by Cic.): quem ante me diligo, before myself, more than myself, Balbus ap. Cic. Att. 8, 15.—So ante aliquem esse, to surpass, excel any one:
facundiā Graecos, gloriā belli Gallos ante Romanos fuisse,
Sall. C. 53, 3, ubi v. Corte and Kritz:
tum me vero et ante Alexandrum et ante Pyrrhum et ante omnes alios imperatores esse,
superior to, Liv. 35, 14:
necessitas ante rationem est,
necessity knows no law, Curt. 7, 7, 10.—Hence very freq. (but mostly poet. and post-class.),
a.
Ante alios, ante omnes, ante ceteros, etc., before others, before all, etc., to designate a comparative relation;
also sometimes, for the sake of emphasis, with comparatives and superlatives: tibi, Neptune, ante alios deos gratias ago,
Plaut. Trin. 4, 1, 5; so Ov. M. 10, 120:
scito illum ante omnīs minumi mortalem preti,
Plaut. As. 5, 2, 8:
tua ante omnes experientia,
Tac. A. 2, 76; 1, 27; Liv. 1, 9:
Junoni ante omnīs candentis vaccae media inter cornua (pateram) fundit,
Verg. A. 4, 59:
Ipse est ante omnes,
Vulg. Col. 1, 17:
O felix una ante alias Priameïa virgo,
Verg. A. 3, 321:
ante omnes furor est insignis equarum,
id. G. 3, 266:
scelere ante alios immanior omnīs,
id. A. 1, 347; Liv. 5, 42:
ante alios pulcherrimus omnīs Turnus,
Verg. A. 7, 55; so Nep. Att. 3, 3; Liv. 1, 15; cf. Rudd. II. p. 82; II. p. 101; II. p. 305.—
b.
Ante omnia.
(α).
Before all things, first of all:
alvus ante omnia ducitur,
Cels. 7, 30:
oportet autem ante omnia os nudare,
id. 8, 2:
Ante omnia instituit, ut etc.,
Suet. Ner. 32; id. Calig. 21:
Ante omnia autem, fratres, etc.,
Vulg. Jac. 5, 12; ib. 1 Petr. 4, 8.—
(β).
Comparatively, above all, especially, chiefty:
publica maestitia eo ante omnia insignis, quia matronae annum, ut parentem, eum luxerunt,
Liv. 2, 7; 7, 4:
quae natura multis et ante omnia ursis,
Plin. 8, 35, 53, § 125:
dulces ante omnia Musae,
the Muses pleasing above all things, Verg. G. 2, 475; id. E. 2, 72:
deformem et taetrum ante omnia vultum,
Juv. 10, 191.—
(γ).
In entering upon the discussion of several particulars, or in adducing arguments, first of all, in the first place (similar to ac primum quidem, kai prôton men oun; cf. Spald. ad Quint. 4, 2, 4):
ante omnia quid sit rhetorice,
Quint. 2, 15, 1:
ante omnia igitur imitatio per se ipsa non sufficit,
id. 10, 2, 4; so id. 1, 2, 9; 4, 2, 40; 4, 2, 52; 5, 13, 6; 9, 1, 23.—
B.
Of time.
1.
Before: ANTE MERIDIEM CAVSAM CONICITO, Fragm. XII. Tab. ap. Auct. ad Her. 2, 13; cf.
Dirks. Transl. 177 sq.: ante lucem a portu me praemisisti domum,
Plaut. Am. 2, 1, 55; so Cic. de Or. 2, 64, 259; id. Inv. 2, 4, 15; Suet. Galb. 22; Vulg. Luc. 24, 22:
ante diem caupo sciet,
Juv. 9, 108:
ante brumam,
Ter. Phorm. 4, 4, 28:
ante noctem,
Hor. S. 1, 4, 51:
pereundum erit ante lucernas,
Juv. 10, 339:
ante haec omnia,
Vulg. Luc. 21, 12.— The designation of time is often expressed paraphrastically.
a.
By a person who lived at the time:
jam ante Socratem,
before the time of, Cic. Ac. 1, 12, 44:
qui honos togato habitus ante me est nemini,
before me, before my time, id. Cat. 4, 3:
ante Jovem nulli subigebant arva coloni,
Verg. G. 1, 125:
vixere fortes ante Agamemnona Multi,
Hor. C. 4, 9, 25:
ante Helenam,
id. S. 1, 3, 107:
ante se,
Tac. H. 1, 50:
quod ante eum nemo,
Suet. Caes. 26 al. —
b.
By other objects pertaining to a particular time: ante hoc factum, Plaut. Mil. 4, 8, 64:
ante has meas litteras,
i. e. before the receipt of this letter, Cic. Fam. 13, 17:
per hunc castissimum ante regiam injuriam sanguinem juro,
Liv. 1, 59:
ante mare et terras, et quod tegit omnia, caelum,
Ov. M. 1, 5:
ante sidus fervidum,
Hor. Epod. 1, 27:
ante cibum,
id. S. 1, 10, 61, and Juv. 6, 428:
Hoc discunt omnes ante alpha et beta,
before their A B C, id. 14, 209:
cur ante tubam tremor occupat artus?
Verg. A. 11, 424:
Tecum prius ergo voluta Haec ante tubas,
Juv. 1, 169.—Also by the designation of the office of a person:
ante aedilitatem meam,
Cic. Att. 12, 17:
ante sceptrum Dictaei regis,
Verg. G. 2, 536:
ante imperium ducis,
Flor. 4, 2, 66:
relictis multis filiis et in regno et ante regnum susceptis,
Just. 2, 10.—And by the designation of office in app. to the person:
mortuus est ante istum praetorem,
Cic. Verr. 1, 45, 115:
docuerant fabulas ante hos consules,
id. Brut. 18, 73:
cum ante illum imperatorem clipeis uterentur,
Nep. Iphicr. 1, 3:
quos ante se imperatorem nemo ausus sit aspicere,
id. Epam. 8, 3.—A part. perf. or fut. pass. is freq. added to such substantives for the sake of explanation:
ante hanc urbem conditam,
before the founding of this city, Cic. Tusc. 5, 3, 7 (opp. post urbem conditam):
non multo ante urbem captam,
id. Div. 1, 45:
ante Epaminondam natum,
Nep. Epam. 10, 4:
ante te cognitum multis orantibus opem tuli,
Sall. J. 110, 2:
ante decemviros creatos,
Liv. 3, 53 al. —
2.
Hence particular phrases.
a.
Ante tempus,
(α).
Before the right time:
ante tempus excitatis suis,
Liv. 31, 36.—
(β).
Before the appointed, proper, or lawful time:
factus est consul bis, primum ante tempus,
Cic. Lael. 3:
honores et ante tempus et quosdam novi generis cepit,
Suet. Aug. 26:
venisti ante tempus torquere nos?
Vulg. Matt. 8, 29 (cf. annus, II. D.).—
b.
Ante diem, poet.,
(α).
Before the time:
Caesaribus virtus contigit ante diem,
Ov. A. A. 1, 184:
ante diem vultu gressuque superbo Vicerat aequales,
Stat. S. 2, 1, 108.—
(β).
Before the time destined by fate:
filius ante diem patrios inquirit in annos,
Ov. M. 1, 148:
hic dolor ante diem Pandiona misit ad umbras,
id. ib. 6, 675; id. A. A. 3, 739:
sed misera ante diem subitoque accensa furore, etc.,
Verg. A. 4, 697 (cf. Soph. Antig. 461: ei de tou chronou prosthen thanoumai). —
c.
Ante hunc diem, with a negative:
istunc hominem numquam audivi ante hunc diem,
never before this day, never until now, Plaut. Ep. 3, 4, 60; 4, 2, 7:
neque umquam ante hunc diem,
Ter. Hec. 4, 4, 19; 5, 4, 23:
Novum crimen et ante hunc diem inauditum ad te Q. Tubero detulit,
Cic. Lig. 1, 1 (cf. Plaut. Trin. 5, 2, 17: neque eum ante usquam conspexi prius). —
3.
Ante diem (abbrev. a. d.) with an ordinal number gives the date, not of the foregoing, but of the present day; e. g. ante diem quintum (a. d. V.) Kalendas Apriles, the fifth day before the calends of April. Orig. the ante belonged to Kalendas, and they said either, ante die quinto Kalendas (i. e. die quinto ante Kalendas), or ante diem quintum Kalendas; the latter phraseology became the prevailing one, and ante diem, being considered as one word, the prepp. in and ex could be prefixed; cf. Manut. ad Cic. Fam. 3, 12; Duker ad Liv. 27, 23; Rudd. II. p. 291; Madv. Gr. Suppl. I.; Drak. ad Liv. 45, 2, 12: me ante diem XIII. Kalendas Januarias principem revocandae libertatis fuisse, the thirteenth before the calends of January, i. e. the 20 th of Dec., Cic. Phil. 14, 7, 20: ante diem XII. Kalendas Novembres, the 21 st of Oct.: ante diem VI. Kalendas Novembres, the 27 th of Oct., id. Cat. 1, 3: ante diem VIII. Kalendas Decembres, the 24 th of Nov., id. Phil. 3, 8: a. d. IV. Id. Mart. (ante diem quartum Idus Martias), i. e. the 12 th of March, Liv. 40, 59: ante diem III. Non. Jan. M. Cicero natus est, i. e. on the 3 d of Jan., Gell. 15, 28 al.:
in ante diem quartum Kal. Dec. distulit,
Cic. Phil. 3, 8: caedem te optimatium contulisse in ante diem V. Kal. Nov., to the 28 th of Oct., id. Cat. 1, 3:
ex ante diem VII. Id. Febr.,
Varr. R. R. 1, 28, 1: nuntii venerant ex ante diem Non. Jun. usque ad prid. Kal. Sept., from the 3 d of June, Cic. Att. 3, 17:
supplicatio indicta est ante diem V. Id. Oct. cum eo die in quinque dies,
Liv. 45, 2, 12.—
4.
Sometimes to designate the whole time until the passing moment:
ante id tempus et mari et terrā duces erant Lace daemonii,
Nep. Arist. 2, 3:
qui honos huic uni ante id tempus contigit,
id. Timoth. 2, 3:
invictus ante eam diem fuerat,
Curt. 5, 3, 22.—
5.
Ante annos, before the destined time:
Ante suos annos occidit,
Ov. Am. 2, 2, 46:
Ante annos animumque gerens curamque virilem,
beyond his years, Verg. A. 9, 311 (cf.:
suos annos praeterire,
Sil. 4, 428; and:
annos transcendere factis,
id. 2, 348). —
6.
Ante hoc, for antea, antehac, belongs to the later Latin:
ante hoc incognita,
Luc. 6, 116:
ante hoc domūs pars videntur,
Tac. G. 13.
II.
Adv., of space and time (the latter most freq.).
A.
Of space, before, in front, forwards: post me erat Aegina, ante Megara, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 9:
fluvius ab tergo, ante circaque velut ripa praeceps oram ejus omnem cingebat,
Liv. 27, 18; 22, 5:
coronatus stabit et ante calix,
Tib. 2, 5, 98:
plena oculis et ante et retro,
Vulg. Apoc. 4, 6.—Of motion (cf. supra, I. A. 1.):
si aut manibus ingrediatur quis aut non ante, sed retro,
Cic. Fin. 5, 12, 35:
pallida Tisiphone morbos agit ante metumque,
Verg. G. 3, 552.—
B.
1.. Of time, before, previously (always in reference to another past time, while ante as prep. is used in reference to the present).
a.
With verbs:
nonne oportuit Praescīsse me ante,
Ter. And. 1, 5, 4:
id te oro, ut ante eamus,
id. ib. 3, 3, 24;
very freq. in Cic.: quod utinam illi ante accidisset,
Cic. Phil. 11, 14:
quae ante acta sunt,
id. Verr. 1, 109:
sicut ante fecimus,
Vulg. Jos. 8, 5; ib. Jud. 16, 20:
fructus omnis ante actae vitae,
Cic. Marcell. 3; so Ov. M. 12, 115, and Tac. A. 6, 16:
apud vos ante feci mentionem,
Cic. Agr. 3, 4:
faciam hoc non novum, sed ab eis ante factum,
id. Verr. 1, 55; Verg. E. 9, 63; Juv. 3, 243; 15, 320:
illud de quo ante dixi,
Cic. Sex. Rosc. 116:
quos ante dixi,
id. Off. 2, 14, 50:
ut ante dixi,
id. Imp. Pomp. 16; id. Mil. 45:
quem ad modum ante dixi,
id. Sex. Rosc. 91:
additis, quae ante deliquerant,
Tac. A. 6, 9:
filium ante sublatum brevi amisit,
id. Agr. 6; id. G. 10; id. A. 11, 7; id. H. 2, 43.—And often accomp. by jam:
acceperam jam ante Caesaris litteras, ut etc.,
Cic. Phil. 2, 49; id. Marcell. 12; id. Verr. 2, 23.—Rarely accomp. by saepe.:
ut saepe ante fecerant,
Cic. Balb. 40; id. Rab. Post. 13.—
b.
Rarely with adjj.:
non filius ante pudicus,
Juv. 3, 111:
quos acciverat, incertum, experiens an et ante gnavos,
Tac. A. 14, 7.—
c.
Often with substt. in the abl. or acc. for a more accurate designation of time (cf. also abhinc with the abl. and acc.; in these cases ante was considered by the ancient critics as a prep., which could also govern the abl.; cf. Charis. p. 209 P.; Serv. ad Verg. E. 1, 30. The position of ante is sometimes before and sometimes after the subst., and sometimes between the numeral and the subst.):
illos septem et multis ante saeculis Lycurgum accepimus fuisse sapientes,
Cic. Tusc. 5, 3, 7:
etsi perpaucis ante diebus (i. e. before the departure of Theophilus, of whom mention is afterwards made) dederam Q. Mucio litteras ad te,
id. Fam. 4, 9:
paucis diebus ante,
id. Phil. 2, 40:
viginti annis ante,
id. Lael. 12, 42:
voverat eam annis undecim ante,
Liv. 40, 52, 4 (cf. id. 40, 51:
quae bello Ligustico ante annis octo vovisset): optimum erit ante annum scrobes facere,
a year before, Col. 4, 2; Plin. Ep. 8, 23, 7:
Tyron urbem ante annum Trojanae cladis condiderunt,
a year before the fall of Troy, Just. 18, 3, 5:
ante quadriennium amissus es,
four years previously, Tac. Agr. 45:
aliquot ante annos,
Suet. Caes. 12; v. id. ib. 81 al.—
d.
With the advv. multo, paulo, aliquanto, tanto, quanto, and rarely permultum:
multo ante prospexi tempestatem futuram,
Cic. Fam. 4, 3, 3:
haud multo ante adventum,
Tac. Agr. 18.—And in the order ante multo:
ante multo a te didicerimus,
Cic. Sen. 2, 6:
Venisti paulo ante in senatum,
id. Cat. 1, 7, 16; id. Marcell. 7; id. Mil. 7; Tac. G. 41; id. H. 3, 68; Suet. Caes. 21; Vulg. Sap. 15, 8; ib. 2 Macc. 3, 30;
6, 29 et saep.—And in the order ante paulo: quae ante paulo perbreviter attigi,
Cic. Rep. 2, 4:
profectus est aliquanto ante furorem Catilinae,
id. Sull. 20, 56 bis; id. Verr. 1, 149.—And in the order ante aliquanto: ante aliquanto quam tu natus es, Cic. Fam. [p. 129] 10, 4; id. Vatin. 25; id. Verr. 2, 46:
tanto ante praedixeras,
id. Phil. 2, 33:
quod si Cleomenes non tanto ante fugisset,
id. Verr. 2, 5, 34; 5, 78, 89; id. Cat. 3, 17; id. de Or. 1, 7, 26; so Quint. 2, 4, 28:
quanto ante providerit,
Cic. Sest. 8:
permultum ante certior factus eram litteris,
id. Fam. 3, 11; cf. Prisc. p. 1191 P.—
2.
Followed by quam (written also as one word, antequam; the form prius quam was more freq. in archaic Latin), sooner than; before.
a.
With ind. pres.:
ante quam doceo id factum non esse, libet mihi,
Cic. Quinct. 48:
ante quam ad sententiam redeo, de me pauca dicam,
id. Cat. 4, 20; id. Mil. 7; id. Deiot. 7; id. Clu. 6.—
b.
With ind. perf.:
memini Catonem anno ante quam est mortuus mecum disserere,
Cic. Lael. 3, 11:
anno ipso ante quam natus est Ennius,
id. Brut. 18, 72:
ante aliquanto quam tu natus es,
id. Fam. 10, 3:
neque ante dimisit eum quam fidem dedit,
Liv. 39, 10:
ante quam ille est factus inimicus,
Cic. Phil. 12, 9.—
c.
Rarely with fut. perf.:
ante provinciam sibi decretam audiet quam potuerit tempus ei rei datum suspicari,
Cic. Phil. 11, 24:
neque defatigabor ante quam... percepero,
id. de Or. 3, 36, 145.—
d.
With subj. pres.:
ante quam veniat in Pontum, litteras ad Cn. Pompeium mittet,
Cic. Agr. 2, 53:
hac lege ante omnia veniunt, quam gleba una ematur,
id. ib. 2, 71; id. Sest. 15; id. Phil. 1, 1; Verg. E. 1, 60 sqq.; Vulg. Gen. 11, 4; ib. 4 Reg. 2, 9; ib. Matt. 6, 8.—
e.
With subj. imperf.:
Romae et ad urbem, ante quam proficisceretur, quaerere coepit,
Cic. Verr. 2, 167:
qui (sol) ante quam se abderet, fugientem vidit Antonium,
id. Phil. 14, 27; 8, 1; id. Verr. 4, 147; Vulg. Gen. 2, 5; 13, 10; ib. Matt. 1, 18; ib. Joan. 8, 58.—
f.
With subj. perf.:
ante vero quam sit ea res adlata, laetitiā frui satis est,
Cic. Phil. 14, 1:
domesticum malum opprimit ante quam prospicere potueris,
id. Verr. 1, 39; id. Sull. 44; id. Planc. 40:
nec ante vincere desierint quam Rubro mari inclusis quod vincerent defuerit,
Liv. 42, 52:
nec ante (barbam capillumque) dempserit quam vindicāsset,
Suet. Caes. 67.—
g.
With subj. pluperf.:
se ante quam eam uxorem duxisset domum, sperāsse etc.,
Ter. Hec. 1, 2, 71:
qui ante quam de meo adventu audire potuissent, in Macedoniam perrexi,
Cic. Planc. 98:
ut consul ante fieret, quam ullum alium magistratum capere licuisset,
id. Imp. Pomp. 62; id. Quinct. 9; id. Verr. 2, 55; 2, 171.—
h.
With inf.:
dici vix potest quam multa sint quae respondeatis ante fieri oportere, quam ad hanc rationem devenire,
Cic. Quinct. 54.—
i.
With part.:
armati nullum ante finem pugnae quam morientes fecerunt,
Liv. 21, 15, 4 (on the use of these different constructions, v. Roby, §§ 1671, 1462, 1672 etc.; Draeger, Hist. Synt. II. pp. 589 sqq.;
and esp. Fischer, Gr. § 621). —In the poets sometimes with quam before ante: Respice item quam nil ad nos anteacta vetustas Temporis aeterni fuerit, quam nascimur ante,
Lucr. 3, 972:
Non ego signatis quicquam mandare tabellis, Ne legat id nemo quam meus ante, velim,
Tib. 4, 7, 8; Mart. 9, 36, 6.—Also in the poets sometimes pleon. ante—prius—quam:
sed mihi vel tellus optem prius ima dehiscat Ante, pudor, quam te violo aut tua jura resolvo,
Verg. A. 4, 24; so,
prius—quam— ante: Aut prius infecto deposcit praemia cursu, Septima quam metam triverit ante rota?
Prop. 3, 20, 25.—
3.
For the designation of order, foll. by tum, deinde, etc., first, in the first place (only in later Lat. for the class. primum):
ut ante caput, deinde reliqua pars auferatur,
Cels. 7, 29:
et ante dicam de his, quae, etc.: tum, etc.,
id. 5, 26:
ante tonderi... deinde... tum, etc.,
id. 6, 6, 8; so Plin. 34, 13, 34, § 131 dub.—
4.
Very rarely used as adj. (in imitation of the Greek):
neque enim ignari sumus ante malorum,
earlier, previous ills, Verg. A. 1, 198 (cf. tôn paros kakôn, Soph. O. T. 1423):
ille elegit, qui recipit ante meliorem,
Quint. Decl. 1, 14; cf. Liv. 24, 82, 5 (on this use of the adv., v. Kritz ad Sall. J. 76, 5).
III.
In composition.
A.
Of space, before, in front of, forwards: antepono, antefigo, antefero, antemitto.—
B.
Fig. of preference, before, above: antepono.—
C.
Of degree, before, above, more: antepotens, antepollens—
D.
In designations of time only with adjj. and advv.: antelucanus, antemeridianus, antehac, antelucio.With verbs, ante is more correctly written separately: ante actus, ante factus, ante gestus, ante paro, etc., although editions differ in this respect. V. more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 361-390, and pp. 394-402.

Lewis & Short latin dictionary > ante
18 anti

antĕ (old form anti, whence antidea, antideo, antidhac; v. antea, anteeo, and antehac) [Gr. anti, over against, facing, anta, antên; Sanscr. anti = over against; Germ. ant- in Ant-wort = Goth. anda-vaurdi, an answer, anda-nahti, the night before], prep. and adv. (acc. to Max. Victor. p. 1953, as prep. with the grave accent; as adv. with the acute on the last syl.).
I.
Prep. with acc., before (syn.: prae, pro).
A.
In space, or trop. in regard to estimation, judgment, or rank (usu. only of objects at rest. while prae is used of those in motion; cf. Herz. ad Caes. B. G. 1, 21; v. exceptions infra).
1.
In space:
quem ante aedīs video,
Plaut. Am. 1, 1, 136:
ante ostium Me audivit stare,
Ter. And. 3, 1, 16; so Vulg. Lev. 1, 5:
Ornatas paulo ante fores,
Juv. 6, 227; so Vulg. Num. 3, 26:
ante meum limen,
Juv. 11, 190:
ante suum fundum,
Cic. Mil. 10:
ut ante suos hortulos postridie piscarentur,
id. Off. 3, 14, 58:
ante sepulcrales infelix adstitit aras,
Ov. M. 8, 480; so Verg. A. 1, 344; 3, 545; Juv. 10, 268:
ante altaria,
id. 8, 155; so Vulg. Deut. 26, 4; ib. Matt. 5, 24. —Of persons:
ante hosce deos erant arulae,
Cic. Verr. 2, 4, 3:
quīs ante ora patrum contigit oppetere,
Verg. A. 1, 95; id. G. 4, 477:
ipsius unam (navem) ante oculos pontus in puppim ferit,
id. A. 1, 114; 2, 531; 2, 773:
ante se statuit funditores,
Liv. 42, 58:
Flos Asiae ante ipsum,
Juv. 5, 56; Vulg. Matt. 17, 2:
si luditur alea pernox Ante Numantinos,
Juv. 8, 11.— Trop.:
ante oculos collocata,
Cic. de Or. 1, 43, 192:
ante oculos errat domus,
Ov. Tr. 3, 4, 57: [p. 128] causam ante eum diceret, before him as judge, Cic. Verr. 1, 3, 9:
donec stet ante judicium,
Vulg. Josh. 20, 6; ib. Marc. 13, 9.—And in eccl. Lat., after the Heb. and Hel. Gr., before, in the sight of, in the judgment of:
ante Dominum vilior fiam,
Vulg. 2 Reg. 6, 21 sq.:
non te justifices ante Deum,
ib. Eccli. 7, 5:
justi ambo ante Deum,
ib. Luc. 1, 6;
and fully: fecit Asa rectum ante conspectum Domini,
ib. 3 Reg. 15, 11; ib. Apoc. 12, 10.—Hence, homines ante pedes (in later Lat.), servants; cf. the annotators upon Juv. 7, 143.—With verbs of motion:
ante me ito,
Plaut. As. 3, 3, 70:
equitatum omnem ante se mittit,
Caes. B. G. 1, 21:
ante ceteras cohortes extra aciem procurrere,
id. B. C. 1, 55:
praecurrit ante omnes,
id. ib. 2, 34; so Nep. Dat. 3, 2; Liv. 7, 41; 45, 40 al.; Vulg. Lev. 27, 11; ib. 1 Reg. 12, 2.—
2.
Trop. of preference in judgment, or regulations in respect to rank, before (this is properly the signification of prae, q. v.; hence more rare than that, and never used by Cic.): quem ante me diligo, before myself, more than myself, Balbus ap. Cic. Att. 8, 15.—So ante aliquem esse, to surpass, excel any one:
facundiā Graecos, gloriā belli Gallos ante Romanos fuisse,
Sall. C. 53, 3, ubi v. Corte and Kritz:
tum me vero et ante Alexandrum et ante Pyrrhum et ante omnes alios imperatores esse,
superior to, Liv. 35, 14:
necessitas ante rationem est,
necessity knows no law, Curt. 7, 7, 10.—Hence very freq. (but mostly poet. and post-class.),
a.
Ante alios, ante omnes, ante ceteros, etc., before others, before all, etc., to designate a comparative relation;
also sometimes, for the sake of emphasis, with comparatives and superlatives: tibi, Neptune, ante alios deos gratias ago,
Plaut. Trin. 4, 1, 5; so Ov. M. 10, 120:
scito illum ante omnīs minumi mortalem preti,
Plaut. As. 5, 2, 8:
tua ante omnes experientia,
Tac. A. 2, 76; 1, 27; Liv. 1, 9:
Junoni ante omnīs candentis vaccae media inter cornua (pateram) fundit,
Verg. A. 4, 59:
Ipse est ante omnes,
Vulg. Col. 1, 17:
O felix una ante alias Priameïa virgo,
Verg. A. 3, 321:
ante omnes furor est insignis equarum,
id. G. 3, 266:
scelere ante alios immanior omnīs,
id. A. 1, 347; Liv. 5, 42:
ante alios pulcherrimus omnīs Turnus,
Verg. A. 7, 55; so Nep. Att. 3, 3; Liv. 1, 15; cf. Rudd. II. p. 82; II. p. 101; II. p. 305.—
b.
Ante omnia.
(α).
Before all things, first of all:
alvus ante omnia ducitur,
Cels. 7, 30:
oportet autem ante omnia os nudare,
id. 8, 2:
Ante omnia instituit, ut etc.,
Suet. Ner. 32; id. Calig. 21:
Ante omnia autem, fratres, etc.,
Vulg. Jac. 5, 12; ib. 1 Petr. 4, 8.—
(β).
Comparatively, above all, especially, chiefty:
publica maestitia eo ante omnia insignis, quia matronae annum, ut parentem, eum luxerunt,
Liv. 2, 7; 7, 4:
quae natura multis et ante omnia ursis,
Plin. 8, 35, 53, § 125:
dulces ante omnia Musae,
the Muses pleasing above all things, Verg. G. 2, 475; id. E. 2, 72:
deformem et taetrum ante omnia vultum,
Juv. 10, 191.—
(γ).
In entering upon the discussion of several particulars, or in adducing arguments, first of all, in the first place (similar to ac primum quidem, kai prôton men oun; cf. Spald. ad Quint. 4, 2, 4):
ante omnia quid sit rhetorice,
Quint. 2, 15, 1:
ante omnia igitur imitatio per se ipsa non sufficit,
id. 10, 2, 4; so id. 1, 2, 9; 4, 2, 40; 4, 2, 52; 5, 13, 6; 9, 1, 23.—
B.
Of time.
1.
Before: ANTE MERIDIEM CAVSAM CONICITO, Fragm. XII. Tab. ap. Auct. ad Her. 2, 13; cf.
Dirks. Transl. 177 sq.: ante lucem a portu me praemisisti domum,
Plaut. Am. 2, 1, 55; so Cic. de Or. 2, 64, 259; id. Inv. 2, 4, 15; Suet. Galb. 22; Vulg. Luc. 24, 22:
ante diem caupo sciet,
Juv. 9, 108:
ante brumam,
Ter. Phorm. 4, 4, 28:
ante noctem,
Hor. S. 1, 4, 51:
pereundum erit ante lucernas,
Juv. 10, 339:
ante haec omnia,
Vulg. Luc. 21, 12.— The designation of time is often expressed paraphrastically.
a.
By a person who lived at the time:
jam ante Socratem,
before the time of, Cic. Ac. 1, 12, 44:
qui honos togato habitus ante me est nemini,
before me, before my time, id. Cat. 4, 3:
ante Jovem nulli subigebant arva coloni,
Verg. G. 1, 125:
vixere fortes ante Agamemnona Multi,
Hor. C. 4, 9, 25:
ante Helenam,
id. S. 1, 3, 107:
ante se,
Tac. H. 1, 50:
quod ante eum nemo,
Suet. Caes. 26 al. —
b.
By other objects pertaining to a particular time: ante hoc factum, Plaut. Mil. 4, 8, 64:
ante has meas litteras,
i. e. before the receipt of this letter, Cic. Fam. 13, 17:
per hunc castissimum ante regiam injuriam sanguinem juro,
Liv. 1, 59:
ante mare et terras, et quod tegit omnia, caelum,
Ov. M. 1, 5:
ante sidus fervidum,
Hor. Epod. 1, 27:
ante cibum,
id. S. 1, 10, 61, and Juv. 6, 428:
Hoc discunt omnes ante alpha et beta,
before their A B C, id. 14, 209:
cur ante tubam tremor occupat artus?
Verg. A. 11, 424:
Tecum prius ergo voluta Haec ante tubas,
Juv. 1, 169.—Also by the designation of the office of a person:
ante aedilitatem meam,
Cic. Att. 12, 17:
ante sceptrum Dictaei regis,
Verg. G. 2, 536:
ante imperium ducis,
Flor. 4, 2, 66:
relictis multis filiis et in regno et ante regnum susceptis,
Just. 2, 10.—And by the designation of office in app. to the person:
mortuus est ante istum praetorem,
Cic. Verr. 1, 45, 115:
docuerant fabulas ante hos consules,
id. Brut. 18, 73:
cum ante illum imperatorem clipeis uterentur,
Nep. Iphicr. 1, 3:
quos ante se imperatorem nemo ausus sit aspicere,
id. Epam. 8, 3.—A part. perf. or fut. pass. is freq. added to such substantives for the sake of explanation:
ante hanc urbem conditam,
before the founding of this city, Cic. Tusc. 5, 3, 7 (opp. post urbem conditam):
non multo ante urbem captam,
id. Div. 1, 45:
ante Epaminondam natum,
Nep. Epam. 10, 4:
ante te cognitum multis orantibus opem tuli,
Sall. J. 110, 2:
ante decemviros creatos,
Liv. 3, 53 al. —
2.
Hence particular phrases.
a.
Ante tempus,
(α).
Before the right time:
ante tempus excitatis suis,
Liv. 31, 36.—
(β).
Before the appointed, proper, or lawful time:
factus est consul bis, primum ante tempus,
Cic. Lael. 3:
honores et ante tempus et quosdam novi generis cepit,
Suet. Aug. 26:
venisti ante tempus torquere nos?
Vulg. Matt. 8, 29 (cf. annus, II. D.).—
b.
Ante diem, poet.,
(α).
Before the time:
Caesaribus virtus contigit ante diem,
Ov. A. A. 1, 184:
ante diem vultu gressuque superbo Vicerat aequales,
Stat. S. 2, 1, 108.—
(β).
Before the time destined by fate:
filius ante diem patrios inquirit in annos,
Ov. M. 1, 148:
hic dolor ante diem Pandiona misit ad umbras,
id. ib. 6, 675; id. A. A. 3, 739:
sed misera ante diem subitoque accensa furore, etc.,
Verg. A. 4, 697 (cf. Soph. Antig. 461: ei de tou chronou prosthen thanoumai). —
c.
Ante hunc diem, with a negative:
istunc hominem numquam audivi ante hunc diem,
never before this day, never until now, Plaut. Ep. 3, 4, 60; 4, 2, 7:
neque umquam ante hunc diem,
Ter. Hec. 4, 4, 19; 5, 4, 23:
Novum crimen et ante hunc diem inauditum ad te Q. Tubero detulit,
Cic. Lig. 1, 1 (cf. Plaut. Trin. 5, 2, 17: neque eum ante usquam conspexi prius). —
3.
Ante diem (abbrev. a. d.) with an ordinal number gives the date, not of the foregoing, but of the present day; e. g. ante diem quintum (a. d. V.) Kalendas Apriles, the fifth day before the calends of April. Orig. the ante belonged to Kalendas, and they said either, ante die quinto Kalendas (i. e. die quinto ante Kalendas), or ante diem quintum Kalendas; the latter phraseology became the prevailing one, and ante diem, being considered as one word, the prepp. in and ex could be prefixed; cf. Manut. ad Cic. Fam. 3, 12; Duker ad Liv. 27, 23; Rudd. II. p. 291; Madv. Gr. Suppl. I.; Drak. ad Liv. 45, 2, 12: me ante diem XIII. Kalendas Januarias principem revocandae libertatis fuisse, the thirteenth before the calends of January, i. e. the 20 th of Dec., Cic. Phil. 14, 7, 20: ante diem XII. Kalendas Novembres, the 21 st of Oct.: ante diem VI. Kalendas Novembres, the 27 th of Oct., id. Cat. 1, 3: ante diem VIII. Kalendas Decembres, the 24 th of Nov., id. Phil. 3, 8: a. d. IV. Id. Mart. (ante diem quartum Idus Martias), i. e. the 12 th of March, Liv. 40, 59: ante diem III. Non. Jan. M. Cicero natus est, i. e. on the 3 d of Jan., Gell. 15, 28 al.:
in ante diem quartum Kal. Dec. distulit,
Cic. Phil. 3, 8: caedem te optimatium contulisse in ante diem V. Kal. Nov., to the 28 th of Oct., id. Cat. 1, 3:
ex ante diem VII. Id. Febr.,
Varr. R. R. 1, 28, 1: nuntii venerant ex ante diem Non. Jun. usque ad prid. Kal. Sept., from the 3 d of June, Cic. Att. 3, 17:
supplicatio indicta est ante diem V. Id. Oct. cum eo die in quinque dies,
Liv. 45, 2, 12.—
4.
Sometimes to designate the whole time until the passing moment:
ante id tempus et mari et terrā duces erant Lace daemonii,
Nep. Arist. 2, 3:
qui honos huic uni ante id tempus contigit,
id. Timoth. 2, 3:
invictus ante eam diem fuerat,
Curt. 5, 3, 22.—
5.
Ante annos, before the destined time:
Ante suos annos occidit,
Ov. Am. 2, 2, 46:
Ante annos animumque gerens curamque virilem,
beyond his years, Verg. A. 9, 311 (cf.:
suos annos praeterire,
Sil. 4, 428; and:
annos transcendere factis,
id. 2, 348). —
6.
Ante hoc, for antea, antehac, belongs to the later Latin:
ante hoc incognita,
Luc. 6, 116:
ante hoc domūs pars videntur,
Tac. G. 13.
II.
Adv., of space and time (the latter most freq.).
A.
Of space, before, in front, forwards: post me erat Aegina, ante Megara, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 9:
fluvius ab tergo, ante circaque velut ripa praeceps oram ejus omnem cingebat,
Liv. 27, 18; 22, 5:
coronatus stabit et ante calix,
Tib. 2, 5, 98:
plena oculis et ante et retro,
Vulg. Apoc. 4, 6.—Of motion (cf. supra, I. A. 1.):
si aut manibus ingrediatur quis aut non ante, sed retro,
Cic. Fin. 5, 12, 35:
pallida Tisiphone morbos agit ante metumque,
Verg. G. 3, 552.—
B.
1.. Of time, before, previously (always in reference to another past time, while ante as prep. is used in reference to the present).
a.
With verbs:
nonne oportuit Praescīsse me ante,
Ter. And. 1, 5, 4:
id te oro, ut ante eamus,
id. ib. 3, 3, 24;
very freq. in Cic.: quod utinam illi ante accidisset,
Cic. Phil. 11, 14:
quae ante acta sunt,
id. Verr. 1, 109:
sicut ante fecimus,
Vulg. Jos. 8, 5; ib. Jud. 16, 20:
fructus omnis ante actae vitae,
Cic. Marcell. 3; so Ov. M. 12, 115, and Tac. A. 6, 16:
apud vos ante feci mentionem,
Cic. Agr. 3, 4:
faciam hoc non novum, sed ab eis ante factum,
id. Verr. 1, 55; Verg. E. 9, 63; Juv. 3, 243; 15, 320:
illud de quo ante dixi,
Cic. Sex. Rosc. 116:
quos ante dixi,
id. Off. 2, 14, 50:
ut ante dixi,
id. Imp. Pomp. 16; id. Mil. 45:
quem ad modum ante dixi,
id. Sex. Rosc. 91:
additis, quae ante deliquerant,
Tac. A. 6, 9:
filium ante sublatum brevi amisit,
id. Agr. 6; id. G. 10; id. A. 11, 7; id. H. 2, 43.—And often accomp. by jam:
acceperam jam ante Caesaris litteras, ut etc.,
Cic. Phil. 2, 49; id. Marcell. 12; id. Verr. 2, 23.—Rarely accomp. by saepe.:
ut saepe ante fecerant,
Cic. Balb. 40; id. Rab. Post. 13.—
b.
Rarely with adjj.:
non filius ante pudicus,
Juv. 3, 111:
quos acciverat, incertum, experiens an et ante gnavos,
Tac. A. 14, 7.—
c.
Often with substt. in the abl. or acc. for a more accurate designation of time (cf. also abhinc with the abl. and acc.; in these cases ante was considered by the ancient critics as a prep., which could also govern the abl.; cf. Charis. p. 209 P.; Serv. ad Verg. E. 1, 30. The position of ante is sometimes before and sometimes after the subst., and sometimes between the numeral and the subst.):
illos septem et multis ante saeculis Lycurgum accepimus fuisse sapientes,
Cic. Tusc. 5, 3, 7:
etsi perpaucis ante diebus (i. e. before the departure of Theophilus, of whom mention is afterwards made) dederam Q. Mucio litteras ad te,
id. Fam. 4, 9:
paucis diebus ante,
id. Phil. 2, 40:
viginti annis ante,
id. Lael. 12, 42:
voverat eam annis undecim ante,
Liv. 40, 52, 4 (cf. id. 40, 51:
quae bello Ligustico ante annis octo vovisset): optimum erit ante annum scrobes facere,
a year before, Col. 4, 2; Plin. Ep. 8, 23, 7:
Tyron urbem ante annum Trojanae cladis condiderunt,
a year before the fall of Troy, Just. 18, 3, 5:
ante quadriennium amissus es,
four years previously, Tac. Agr. 45:
aliquot ante annos,
Suet. Caes. 12; v. id. ib. 81 al.—
d.
With the advv. multo, paulo, aliquanto, tanto, quanto, and rarely permultum:
multo ante prospexi tempestatem futuram,
Cic. Fam. 4, 3, 3:
haud multo ante adventum,
Tac. Agr. 18.—And in the order ante multo:
ante multo a te didicerimus,
Cic. Sen. 2, 6:
Venisti paulo ante in senatum,
id. Cat. 1, 7, 16; id. Marcell. 7; id. Mil. 7; Tac. G. 41; id. H. 3, 68; Suet. Caes. 21; Vulg. Sap. 15, 8; ib. 2 Macc. 3, 30;
6, 29 et saep.—And in the order ante paulo: quae ante paulo perbreviter attigi,
Cic. Rep. 2, 4:
profectus est aliquanto ante furorem Catilinae,
id. Sull. 20, 56 bis; id. Verr. 1, 149.—And in the order ante aliquanto: ante aliquanto quam tu natus es, Cic. Fam. [p. 129] 10, 4; id. Vatin. 25; id. Verr. 2, 46:
tanto ante praedixeras,
id. Phil. 2, 33:
quod si Cleomenes non tanto ante fugisset,
id. Verr. 2, 5, 34; 5, 78, 89; id. Cat. 3, 17; id. de Or. 1, 7, 26; so Quint. 2, 4, 28:
quanto ante providerit,
Cic. Sest. 8:
permultum ante certior factus eram litteris,
id. Fam. 3, 11; cf. Prisc. p. 1191 P.—
2.
Followed by quam (written also as one word, antequam; the form prius quam was more freq. in archaic Latin), sooner than; before.
a.
With ind. pres.:
ante quam doceo id factum non esse, libet mihi,
Cic. Quinct. 48:
ante quam ad sententiam redeo, de me pauca dicam,
id. Cat. 4, 20; id. Mil. 7; id. Deiot. 7; id. Clu. 6.—
b.
With ind. perf.:
memini Catonem anno ante quam est mortuus mecum disserere,
Cic. Lael. 3, 11:
anno ipso ante quam natus est Ennius,
id. Brut. 18, 72:
ante aliquanto quam tu natus es,
id. Fam. 10, 3:
neque ante dimisit eum quam fidem dedit,
Liv. 39, 10:
ante quam ille est factus inimicus,
Cic. Phil. 12, 9.—
c.
Rarely with fut. perf.:
ante provinciam sibi decretam audiet quam potuerit tempus ei rei datum suspicari,
Cic. Phil. 11, 24:
neque defatigabor ante quam... percepero,
id. de Or. 3, 36, 145.—
d.
With subj. pres.:
ante quam veniat in Pontum, litteras ad Cn. Pompeium mittet,
Cic. Agr. 2, 53:
hac lege ante omnia veniunt, quam gleba una ematur,
id. ib. 2, 71; id. Sest. 15; id. Phil. 1, 1; Verg. E. 1, 60 sqq.; Vulg. Gen. 11, 4; ib. 4 Reg. 2, 9; ib. Matt. 6, 8.—
e.
With subj. imperf.:
Romae et ad urbem, ante quam proficisceretur, quaerere coepit,
Cic. Verr. 2, 167:
qui (sol) ante quam se abderet, fugientem vidit Antonium,
id. Phil. 14, 27; 8, 1; id. Verr. 4, 147; Vulg. Gen. 2, 5; 13, 10; ib. Matt. 1, 18; ib. Joan. 8, 58.—
f.
With subj. perf.:
ante vero quam sit ea res adlata, laetitiā frui satis est,
Cic. Phil. 14, 1:
domesticum malum opprimit ante quam prospicere potueris,
id. Verr. 1, 39; id. Sull. 44; id. Planc. 40:
nec ante vincere desierint quam Rubro mari inclusis quod vincerent defuerit,
Liv. 42, 52:
nec ante (barbam capillumque) dempserit quam vindicāsset,
Suet. Caes. 67.—
g.
With subj. pluperf.:
se ante quam eam uxorem duxisset domum, sperāsse etc.,
Ter. Hec. 1, 2, 71:
qui ante quam de meo adventu audire potuissent, in Macedoniam perrexi,
Cic. Planc. 98:
ut consul ante fieret, quam ullum alium magistratum capere licuisset,
id. Imp. Pomp. 62; id. Quinct. 9; id. Verr. 2, 55; 2, 171.—
h.
With inf.:
dici vix potest quam multa sint quae respondeatis ante fieri oportere, quam ad hanc rationem devenire,
Cic. Quinct. 54.—
i.
With part.:
armati nullum ante finem pugnae quam morientes fecerunt,
Liv. 21, 15, 4 (on the use of these different constructions, v. Roby, §§ 1671, 1462, 1672 etc.; Draeger, Hist. Synt. II. pp. 589 sqq.;
and esp. Fischer, Gr. § 621). —In the poets sometimes with quam before ante: Respice item quam nil ad nos anteacta vetustas Temporis aeterni fuerit, quam nascimur ante,
Lucr. 3, 972:
Non ego signatis quicquam mandare tabellis, Ne legat id nemo quam meus ante, velim,
Tib. 4, 7, 8; Mart. 9, 36, 6.—Also in the poets sometimes pleon. ante—prius—quam:
sed mihi vel tellus optem prius ima dehiscat Ante, pudor, quam te violo aut tua jura resolvo,
Verg. A. 4, 24; so,
prius—quam— ante: Aut prius infecto deposcit praemia cursu, Septima quam metam triverit ante rota?
Prop. 3, 20, 25.—
3.
For the designation of order, foll. by tum, deinde, etc., first, in the first place (only in later Lat. for the class. primum):
ut ante caput, deinde reliqua pars auferatur,
Cels. 7, 29:
et ante dicam de his, quae, etc.: tum, etc.,
id. 5, 26:
ante tonderi... deinde... tum, etc.,
id. 6, 6, 8; so Plin. 34, 13, 34, § 131 dub.—
4.
Very rarely used as adj. (in imitation of the Greek):
neque enim ignari sumus ante malorum,
earlier, previous ills, Verg. A. 1, 198 (cf. tôn paros kakôn, Soph. O. T. 1423):
ille elegit, qui recipit ante meliorem,
Quint. Decl. 1, 14; cf. Liv. 24, 82, 5 (on this use of the adv., v. Kritz ad Sall. J. 76, 5).
III.
In composition.
A.
Of space, before, in front of, forwards: antepono, antefigo, antefero, antemitto.—
B.
Fig. of preference, before, above: antepono.—
C.
Of degree, before, above, more: antepotens, antepollens—
D.
In designations of time only with adjj. and advv.: antelucanus, antemeridianus, antehac, antelucio.With verbs, ante is more correctly written separately: ante actus, ante factus, ante gestus, ante paro, etc., although editions differ in this respect. V. more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 361-390, and pp. 394-402.

Lewis & Short latin dictionary > anti
19 contra

contrā, adv. and prep. [stem con, i. e. cum, through a comparative form conter; cf.: alter, uter, inter, praeter, etc.; in abl. fem. form like the locative adverbs ea, qua, etc.; cf.: ultra, intra, extra, citra], orig., in comparison with; hence, over against, fronting, in front, opposite, in opposition to, against, contrary to, opposed to, etc.
I.
Adv. (referring to an opposed object often with the force of a preposition with ellipsis of a pronoun, = against it, against him, etc.).
A.
Local.
1.
Lit., of position in front of a person, place, or thing.
a.
With verb of being or position expressed or understood.
(α).
Referring to living beings, opposite, in face of, face to face, facing, in front of, fronting, confronting (not in Cic., Caes., or Sall.):
feminam scelestam te, adstans contra, contuor,
Plaut. Pers. 2, 2, 26:
ut confidenter mihi contra adstitit,
id. Capt. 3, 5, 6; Lucr. 4, 223; 6, 929:
signum contra, quoad longissume oculi ferebant, animo finivit,
Liv. 1, 18, 8:
stat contra starique jubet,
Juv. 3, 290:
stat contra dicitque tibi tua pagina Fures!
Mart. 1, 55, 12:
ulmus erat contra,
in front of her, Ov. M. 14, 661:
templa vides contra,
in front (of us), id. ib. 7, 587.—Of position in front of the enemy:
contra conserta manu,
Plaut. Mil. 1, 1, 3: contra consistere, to make front against them, Caes. B. G. 2, 17.—
(β).
Referring to things and places, over against (it), opposite (to it), on the opposite side (mostly post-Aug.):
contra jacet Cancer patulam distentus in alvum,
Manil. 2, 253:
posita contra Hispania,
Tac. Agr. 11:
promuntorium quod contra procedit,
Plin. 4, 2, 3, § 6: relinquendae autem contra erunt vacuae tabellae, on the opposite side, i. e. of the leaf, Quint. 10, 3, 32: illo quaerente cur non decidant contra siti, the antipodes (cf. Cic. Ac. 2, 39, 123; v. II. A. 1. c. a), Plin. 2, 65, 65, § 161.—With the governing verb understood:
arguam hanc vidisse apud te contra conservum meum,
face to face, Plaut. Mil. 2, 2, 91:
jam omnia contra circaque hostium plena erant, Liv 5, 37, 8: eadem verba contra (i. e. ponuntur),
side by side, Quint. 9, 3, 36; Verg. A. 6, 23.—
b.
With verbs of motion, so as to be opposite to an object or face to face with a person, variously rendered.
(α).
Referring to persons:
accede ad me atque adi contra,
come right up to me, Plaut. Rud. 1, 4, 23; id. Bacch. 3, 6, 6: hostes crebri cadunt; nostri contra ingruunt, advance to their front (in Plaut. hostility is not implied in contra), id. Am. 1, 1, 84: quis nos pater aut cognatu' volet contra tueri, face to face, eye to eye, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 12 Mull. (Trag. Rel. v. 444 Rib.); Att. ap. Macr. S. 6, 1, 55 (Trag. Rel. v. 538 ib.):
adspicedum contra me = contra adspice me,
Plaut. Most. 5, 1, 56 Lorenz ad lec.:
contra adspicere,
id. Mil. 2, 1, 45:
contra intueri,
Liv. 1, 16, 6; 9, 6, 8; Sen. Q. N. 1, 3, 6:
cum veniret contra Marcianus,
Quint. 6, 3, 95; Plin. 9, 46, 70, § 152.—
(β).
Of things:
hic ubi sol radiis... Adversa fulsit nimborum aspergine contra,
Lucr. 6, 525; Cels. 8, 8, 1:
quam (turrim) promoti contra validi asseres... perfregere,
Tac. H. 4, 30.—Reciprocally: oscula non pervenientia contra, not coming through (the wall) so as to meet, Ov. M. 4, 80.—
2.
Transf. to equivalents of weight, value, and price; so,
(α).
In Plaut. only in the colloq. phrases auro contra, aurichalco contra, and contra auro (sc. posito); lit., for gold placed against; cf.:
aes contrarium, s. v. contrarius: (servus) non carus'st auro contra,
at his weight in gold, Plaut. Ep. 3, 3, 30: jam auro contra constat filius, id. Truc. 2, 6, 57 (Speng. aurichalco): auro contra cedo modestum amatorem! A me aurum accipe. Pa. Cedo mihi contra aurichalco quoi ego sano serviam, id. Curc. 1, 3, 45 sq.; id. Mil. 3, 1, 63; 4, 2, 85; id. Ps. 2, 3, 23.—
(β).
In post-Aug. prose (very rare):
at si aquae et ejus rei quam contra pensabis par pondus erit, nec pessum ibit, nec exstabit, etc.,
Sen. Q. N. 3, 25, 5.—
3.
Of reciprocal actions, = vicissim, in turn, in return, back, on my, his, etc., part, likewise, counter-.
(α).
In gen.:
te ut deludam contra, lusorem meum,
Plaut. Am. 2, 2, 71:
quae me amat, quam ego contra amo,
id. Merc. 5. 2, 77; id. Cist. 1, 1, 96; id. Trin. 4, 2, 55; id. As. 2, 2, 110:
qui arguat se, eum contra vincat jurejurando suo,
make a victorious counter-charge, id. Mil. 2, 2, 37:
si laudabit haec Illius formam, tu hujus contra (i. e. lauda),
Ter. Eun. 3, 1, 54:
audi nunc contra jam,
listen in turn, id. Phorm. 4, 4, 18; id. Ad. 5, 4, 23:
at tu mihi contra nunc videre fortunatus, Phaedria, Cui, etc.,
you likewise seem fortunate to me, id. Phorm. 1, 3, 21:
Mettius Tullo gratulatur, contra Tullus Mettium benigne alloquitur,
Liv. 1, 28, 1:
contra ut me diligat illa,
Cat. 76. 23; Hor. S. 1, 3, 27 Orell. ad loc.—Hence, with ellipsis of inquit, = respondit:
cui latrans contra senex,
Phaedr. 5, 10, 7:
scietis, inquam, etc., contra Nigrinus: ad quem missi sunt? ego, etc.,
Plin. Ep. 7, 6, 4.—
Rarely with inquit, etc., expressed: at ille contra, renidens, Audi, inquit, discipule, etc.,
Gell. 15, 9, 9; cf.:
contra talia reddit,
Claud. B. Gild. 379.—
(β).
With dat. pers.:
consulo quem dolum doloso contra conservo parem,
Plaut. Mil. 2, 2, 45:
facere contra huic aegre,
Ter. Eun. 4, 1, 10:
hiscine contra insidiabere?
id. Hec. 1. 1, 13:
tibi contra gratiam Referre,
id. ib. 4, 2, 7.—
(γ).
With item:
item a me contra factum est,
Plaut. Aul. prol. 20:
puellam senex Amat et item contra filius,
id. Cas. prol. 49; id. Pers. 5, 2, 36; id. Am. 1, 1, 67; Ter. Ad. 1, 1, 25.—
(δ).
Combining a reciprocal with a local relation (A. 1. a. a, and b. a): contra carinantes verba, exchanging abusive words ( face to face), Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 8, 361 (Ann. v. 181 Vahl.): tubae utrimque contra canunt;
Consonat terra,
Plaut. Am. 1, 1, 73; 1, 1, 86:
confer gradum Contra pariter,
id. Ps. 2, 4, 18; id. Truc. 1, 2, 28:
video amicam... Ubi contra adspexit me, etc.,
id. Mil. 2, 1, 45; Verg. E. 7, 8; cf. Lucr. 4, 243:
vesper adest, juvenes consurgite!... Cernitis, innuptae, juvenes? consurgite contra!
Cat. 62, 6.—
(ε).
Implying also opposition: Pe. Conpellabo. Ph. Orationis aciem contra conferam, Plaut. Ep. 4, 1, 20:
si scias quod donum huic dono contra comparet,
what counter gift, Ter. Eun. 2, 3, 63: quod Scipio postulavit... ut, etc. Et quod contra collega postulavit ne, etc., Annal. Trib. Pleb. ap. Gell. 7 (6), 19, 5:
si vobis aequa et honesta postulatio videtur, ego contra brevem postulationem adfero,
Cic. Rosc. Am. 2, 7; Nep. Epam. 6, 1;
Auct. B. Alex. 24: illo licente contra liceri audeat nemo,
to bid in opposition, Caes. B. G. 1, 18; Liv. 4, 53, 6:
agedum pauca accipe contra,
Hor. S. 1, 4, 38.—So in battle:
Numidae... Romanorum ordines conturbare... neque contra feriundi copia erat,
Sall. J. 50, 4; and in law: et ab eo is qui adoptat vindicat... et illo contra non vindicante, etc., Gai Inst. 1, 134; 2, 24.—Esp. in replies:
oratio contra a Demosthene pro Ctesiphonte edita,
Cic. de Or. 3, 56, 213:
dicit accusator haec: primum, etc.... quid contra reus?
id. Clu. 30, 81; id. Fin. 5, 22, 63; Curt. 4, 1, 10; 7, 9, 1.
B.
Of opposition, strife, etc., against; constr. absol., with dat., and ne, quominus or quin.
1.
Of physical exertion.
(α).
Lit.:
concurrunt... aetheriae nubes contra pugnantibu' ventis,
struggling against each other, Lucr. 6. 98:
nec nos obniti contra... Sufficimus,
bear up, battle against, Verg. A. 5, 21; Ov. M. 9, 50; 2, 434:
at ille contra nititur,
resists, Plin. 2, 38, 38, § 103; 7, 20, 19, § 82:
pars remigum, tamquam imperitia... officia nautarum impediebant. Mox contra tendere,
rowed in an opposite direction, Tac. H. 4, 16.—
(β).
Trop.:
te rogo ne contrahas ac demittas animum, neque te obrui tamquam fluctu... sinas, contraque erigas ac resistas,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4:
et torrens judicem vel nitentem contra feret, cogatque ire qua rapiet,
Quint. 12, 10, 61.— With ne: vi contra niti, ne advorsus eum fiat, Cato ap. Gell. 7 (6), 3, 16.—With quominus, Lucr. 1, 780.—
2.
Of mental exertion:
si tibi vera videntur, Dede manus, aut, si falsum est, accingere contra,
arm yourself against them, Lucr. 2, 1043; 2, 280. —With dat.:
siti contra... pugnandum,
Cels. 4, 2 fin. —
3.
Of hostile opposition in gen.
(α).
Lit.:
quod animadversum est in eo qui contra omni ratione pugnarunt, non debeo reprehendere,
who made opposition in every way, Cic. Rosc. Am. 47, 137; id. Verr. 2, 2, 43, § 107:
contra etiam aliquid abs te profectum ex multis audivi,
something inimical, id. Fam. 5, 5, 2.—
(β).
Trop.:
aut alio quovis (sc. colore) qui contra pugnet et obstet,
Lucr. 2, 794; 2, 868.—
4.
Of warfare.
(α).
Lit.:
ut eos adversarios existimemus qui arma contra ferant,
Cic. Off. 1, 25, 87; 1, 12, 37; Vell. 2, 28, 4; cf.:
quid quod exercitum contra duxit?
Auct. Her. 4, 16, 23:
ut si qua ex parte obviam contra veniretur, acie instructa depugnarent,
if they should be attacked by an open charge, Caes. B. G. 7, 28:
issentque confestim ad urbem ni venire contra exercitum... audissent,
Liv. 7, 39, 17:
cum Romanae legiones contra direxerint,
would oppose their march, Tac. H. 4, 58; id. A. 6, 44.—With dat.:
et huic contra itum ad amnem Erinden,
Tac. A. 11, 10.—
(β).
Trop.:
quod ubi viderunt corvi, contra auxiliantur, velut adversus communem hostem,
Plin. 10, 74, 95, § 205.—
5.
Of legal contests.
(α).
With verbs of saying; v. 9. a.—
(β).
Venire contra, of any legal act with the intention to hurt the adversary:
quid? si omnium mortalium Sthenio nemo inimicior quam hic C. Claudius... fuit? si de litteris corruptis contra venit, etc.?
if he made a charge of forgery against him? Cic. Verr. 2, 2, 43, § 107; cf. II. B. c. b.—
(γ).
On the part of the adversary:
inveniendum contra est, quo distet haec causa a ceteris,
Quint. 5, 10, 114; 9, 2, 35; 12, 8, 10.—
(δ).
Of judgments against the parties or against opinions:
ne spoliaret fama probatum hominem si contra judicasset,
given an adverse decision, Cic. Off. 3, 19, 77; cf. Val. Max. 7, 2, 4; Cic. Caecin. 24, 69.—
6.
Of literary opposition.
(α).
Mostly with verbs of saying; v. 9. a. g.—
(β).
With other verbs:
astrologorum artem contra convincere tendit,
Lucr. 5, 728:
contra nunc illud pone, etc.,
Sen. Ben. 7, 14, 6:
habeat (liber meus) etiam quosdam qui contra sentiant et adversentur,
some dissentients and opponents, Quint. 3, 1, 5; 2, 17, 40; 3, 8, 69.—
7.
Of public and political opposition.
(α).
With verbs of saying; v. 9. a. d.—
(β).
With petere, to be a candidate for office in opposition to another:
nihil enim supererat de quo certarent, nihil quod contra peterent,
no office was left for which to canvass against each other, Cic. Agr. 2, 33, 91:
honores contra petere,
Quint. 6, 1, 17.—With ire, with dat., of an opposing vote in the senate (cf.:
pedibus ire): sententia Cassii ut nemo unus contra ire ausus est, ita dissonae voces respondebant,
Tac. A. 14, 45.—
8.
Of violation of law, contracts, etc.: contra facere, or contra committere, to violate, transgress a law, etc.: leges esse non ex ejus qui contra commiserit utilitate, spectari oportere, not in the interest of the transgressor, Cic. Inv. 2, 48, 153:
si quis sub hoc pacto vendiderit ancillam ne prostitueretur, et si contra factum esset,
and if the contract was violated, Dig. 18, 1, 56.—
9.
With verbs of saying, etc., contra dicere; less freq. disputare, disserere, pugnare, in the sense of dicere, and contra scribere (often contradico, in one word, in post-Aug. writers; esp. with dat.).
a.
Absol.
(α).
Contra dicere, to speak as counsel of the adversary, to plead his cause, in legal proceedings:
cum contra dicturus Hortensius esset,
would speak on the other side, Cic. Quint. 24, 77:
hoc... contra dicente Cotta judicatum est,
id. Caecin. 33, 97:
dixisse ut contra nemo videretur,
id. Brut. 53, 198: ut contra Crassus... exorsus est, began on the other side, id. ib. § 197.—Hence: qui contra dicit, the adversary or counsel of the adversary:
contra autem qui dicet, similitudinem infirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 50, 151; id. Part. Or. 21, 108.—In the same sense: agens contra: si nos... impares agentium contra ingeniis dixerimus, that we are unequal to the talents of our adversary's counsel, [p. 453] Quint. 4, 1, 8.—
(β).
To make charges against (rare):
si qui contra vellet dicere, usurum esse eum suo testimonio,
Cic. Clu. 48, 134:
qua ratione nemo neque tum item fecerit, neque nunc contra dicat,
id. Quint. 29, 88; so,
contra disputare, of objections to or against a witness: nihil contra disputabo priusquam dixerit,
id. Fl. 21, 51.—
(γ).
In gen., to speak on the other side of a question:
fiebat autem ita, ut cum is qui audire vellet dixisset quid sibi videretur, tum ego contra dicerem,
Cic. Tusc. 1, 4, 8; id. Fin. 2, 1, 2; so,
contra disputare and contra scribere,
id. Or. 1, 19, 85; Vitr. 3, 1, 6; Quint. 2, 17, 13; Dig. 9, 2, 21, § 1.—Hence: qui contra dicunt or disputant, the opponents:
nec qui contra dicunt causam difficilem repellunt,
Cic. Fin. 3, 1, 2:
ad coarguendos qui contra disputant,
to refule his opponents, Quint. 2, 15, 26.—
(δ).
To oppose or object to a proposition, motion, or petition:
quam palam principes dixerunt contra!
protested against it, Cic. Verr. 2, 5, 16, § 41; Caes. B. C. 1, 32; Cic. Clu. 47, 130.—With pugnare:
cum decerneretur frequenti senatu, contra pugnante Pisone, etc.,
Cic. Att. 1, 14, 5:
filius ejus incolumitatem optat: contradicit pater,
the father objects, Quint. 9, 2, 85; 9, 2, 83; Plin. ap. Gell. 9, 16, 5; Cic. Dom. 33, 87:
contradicente nullo,
Suet. Caes. 20; Dig. 3, 3, 15.—
(ε).
To reply:
contradixit edicto,
answered by an edict, Suet. Aug. 56. —
(ζ).
Abl. absol. impers.:
explorandum videtur an etiam contradicto aliquando judicio consuetudo firmata sit,
whether the custom has been confirmed by judgment upon a judicial contest, Dig. 1, 3, 34.—
b.
With acc. neutr. pron., to object, to make or raise an objection, to reply; esp. in legal proceedings:
ego enim, te disputante, quid contra dicerem meditabar,
Cic. N. D. 3, 1, 1:
ut contra si quid dicere velit non audiatur,
id. Fin. 5, 10, 27:
aiebat illum primo sane diu multa contra (i. e. dixisse), ad extremum autem, etc.,
id. Att. 2, 22, 2.— Hence: quod contra dicitur, or quae contra dicuntur, the objections:
ut et id quod intenderemus confirmare, et id quod contra diceretur refellere (possemus),
refute the objections, Cic. de Or. 1, 20, 90:
quia neque reprehendi quae contra dicuntur possunt, etc.,
id. ib. 2, 81, 331; id. Inv. 2, 44, 127; Quint. 1, 2, 17.—In the same sense, as subst.: contrā dicta, orum, n. plur.:
seu proposita confirmamus, sive contra dicta dissolvimus,
or refute the objections, Quint. 4, prooem. 6.—With acc. and inf.:
dicitur contra, nullum esse testamentum,
the objection is made that there is no testament, Cic. Agr. 2, 6, 42.—
c.
With dat., written in one word (post-Aug.).
(α).
To oppose a person by speaking against his views:
solitum se etiam Thraseae contradicere,
to oppose even Thrasea, Tac. H. 2, 91:
tibi,
Suet. Aug. 54:
Curioni...,
id. Rhet. 1. —Hence of answers and replies in law: quid si filium testatoris heres ejus prohibuit? Huic contradici potest: ergo pietatis, etc., he may be answered by this plea, etc., Dig. 11, 7, 14, § 13.—And of advisory answers opposed to one's legal views:
volenti mihi ream adulterii postulare eam, etc., contradictum est,
my views were disapproved, rejected, Dig. 48, 5, 11, § 10.—
(β).
To oppose an opinion, with dat. of the thing:
cum plures tantum sententiis aliorum contradicerent,
opposed the opinions, Tac. H. 1, 39.—
(γ).
To object to a motion or petition, with dat. of the petitioner:
patrem qui damnavit optat ne is torqueatur: pater ei contradicit,
the father objects, Quint. 9, 2, 81:
cum ambienti ut legibus solveretur multi contradicerent,
Suet. Caes. 18; Dig. 40, 5, 14; 40, 12, 33.—
(δ).
With dat. of the petition:
preces erant, sed quibus contradici non posset,
which could not be denied, Tac. H. 4, 46 fin.; Dig. 3, 1, 1, § 2.—
(ε).
To contest the validity of a law (rare):
quibus (legibus) contradici potest,
Quint. 7, 7, 4.—
(ζ).
To contradict an assertion (very rare):
pro certis autem habemus... cuicunque adversarius non contradicit,
Quint. 5, 10, 13.—
d.
With quin, to object:
praetor Samnitibus respondit... nec contra dici quin amicitia de integro reconcilietur,
there was no objection to a reconciliation, Liv. 8, 2, 2.
C.
To one's disadvantage; mostly predic. with esse, unfavorable, adverse, damaging (post-Aug.;
but cf. II. B. 2.): ut eum qui responsurus est vel tacere, vel etiam invitum id quod sit contra cogat fateri,
Quint. 7, 3, 14:
cum verba (legis) contra sint,
id. 7, 1, 49:
sed experimentum contra fuit,
unsuccessful, Tac. H. 2, 97 fin.:
ubi fortuna contra fuit,
id. ib. 3, 18:
si fortuna contra daret,
should be unfavorable, id. ib. 1, 65 fin.; id. A. 15, 13.
D.
Of logical opposition, with negative force.
1.
Of a direct contrast.
a.
Predicatively, with esse, fieri, etc., the contrary, the opposite:
quod fieri totum contra manifesta docet res,
but experience teaches that just the contrary is true, Lucr. 3, 686; 4, 1088:
in stultitia contra est,
with fools the reverse is true, Cic. Clu. 31, 84:
in hac quidem re vereor ne etiam contra (i. e. sit),
id. Att. 12, 46; id. Off. 1, 15, 49:
quod contra est,
Sall. J. 85, 21:
quis non credat, etc.? Contra autem est,
Sen. Q. N. 3, 25, 12; id. Ep. 7, 3; Dig. 37, 4, 4:
contra fore si, etc.,
ib. 34, 2, 39, § 2:
immo forsitan et contra (i. e. erit),
ib. 41, 3, 49:
ego contra puto (i. e. esse),
Plin. Ep. 1, 20, 7; Lampr. Alex. Sev. 25.—
b.
With evenire, accidere, sentire, scribere, habere, etc.:
utrumque contra accidit: istic enim bellum est exortum, hic pax consecuta,
of both the contrary has happened, Cic. Fam. 12, 18, 2; so Dig. 38, 2, 51:
id ego contra puto (sc.: faciendum esse),
id. Att. 10, 8, 2:
contra evenit in iis morbis,
Sen. Ep. 52, 7; Plin. 2, 65, 65, § 163:
ego contra sentio,
Sen. Clem. 1, 15, 5; Sedig. ap. Gell. 15, 24, 4; Dig. 40, 2, 25:
Proculus contra (sc. sentit),
ib. 35, 2, 1, § 14; 33, 7, 25:
licet Celsus contra scribat,
ib. 9, 2, 21, § 1: contra probatur, Gai Inst. 2, 78; Dig. 33, 7, 12, § 34.—Very rarely referring to a term in the same clause:
cujus disparem mitioremque naturam contra interpretabatur,
interpreted in an opposite sense, misinterpreted, misunderstood, Tac. H. 4, 86 fin. —
c.
Referring to a word or phrase in the same predicate.
(α).
To an adverb, in an opposite manner, otherwise, differently, not, etc.:
nam ad summam totius rei pertinet, caute an contra demonstrata res sit,
Cic. de Or. 2, 81, 330: quod viriliter animoque fit, id, etc.;
quod contra, id turpe,
id. Off. 1, 27, 94:
sit sapienter usus aut contra,
Quint. 2, 5, 15:
lactuca locis apricis optume autumno ponitur, mediterraneis aut frigidis contra ( = pessime),
Col. 11, 3, 25.—
(β).
To a predicative adjective, not, the opposite, the reverse, etc.:
ut aliae (res) probabiles videantur aliae contra,
improbable, Cic. Ac. 2, 32, 103; id. Off. 2, 2, 7:
quid est quod me impediat ea quae probabilia mihi videantur sequi, quae contra, improbare,
id. ib. 2, 2, 8; id. Or. 2, 31, 135; Quint. 4, 2, 52.—
(γ).
To a verbal predicate:
an frater fratri exsistat heres, an contra ( = annon),
Dig. 34, 5, 19.—
(δ).
To a subject infinitive:
laudare testem vel contra pertinet ad momentum judiciorum,
praising or censuring a witness, Quint. 3, 7, 2.—
(ε).
To a clause, translated by not or by a repetition of the clause with a negative:
quae secundum naturam essent, ea sumenda et quadam aestimatione dignanda docebat, contraque contraria,
those that were not, not, Cic. Ac. 1, 10, 36: quod cuidam aut sapiens videor quod una non jerim, aut felix fuisse;
mihi contra,
id. Att. 9, 12, 4: an credibile est, incestum cum filia commissum? Et contra, veneficum in noverca, adulterum in luxurioso? and incredible, etc., Quint. 5, 10, 19; so Dig. 9, 1, 2, § 1.—
(ζ).
To an attributive genitive:
Marius cognoscere quid boni utrisque or contra esset (i. e. mali),
Sall. J. 88, 2:
verum de origine laudis contraque perspiciemus suo tempore (i. e. vituperationis),
Quint. 2, 4, 21:
alii a propositione accusatoris contraque loci oriuntur,
the accuser and the accused, id. 7, 2, 31;
so in several titles of the Digests, as Depositi vel contra, = actio depositi, vel contraria actio depositarii,
Dig. 16, 3 tit.; so ib. 16, 17, 1; 16, 13, 6; 16, 13, 7.—
2.
Reversing the relation of terms in the preceding sentence, the reverse, conversely, vice versa, etc.
a.
With its own predicate: saepe... corpus aegret, Cum tamen ex alia laetamur parte latenti;
Et retro fit uti contra sit saepe vicissim, Cum miser ex animo laetatur corpore toto,
Lucr. 3, 108: illa altera argumentatio, quasi retro et contra, prius sumit, etc., ( proceeding), so to speak, backward and in inverted order, Cic. Part. Or. 13, 46: neque illud ignoro, etc.; sed non idem accidit contra, but the converse is not true, Quint. 8, 6, 3; Gell. 4, 2, 5: ut vocabula verbis, verba rursus adverbiis, nomina appositis et pronominibus essent priora. Nam fit contra quoque frequenter non indecore. for often, not inelegantly, the order is reversed, Quint. 9, 4, 24:
quae etiam contra valent,
i. e. if the terms are reversed, id. 3, 7, 25; 9, 2, 49; 8, 6, 25; 9, 4, 72.—
b.
Belonging to the same predicate:
ut quidque erit dicendum ita dicet, nec satura jejune, nec grandia minute, nec item contra,
Cic. Or. 36, 123:
cum emtor venditori, vel contra, heres exstitit,
Dig. 35, 2, 48:
in quibus patrium pro possessivo dicitur, vel contra,
Quint. 1, 5, 45; 5, 10, 71:
junguntur autem aut ex nostro et peregrino, ut biclinium, aut contra, ut epitogium et Anticato,
id. 1, 5, 68:
ut capras in montosis potius locis quam in herbidis (pascar), equas contra,
but with mares the reverse is the case, Varr. R. R. 2, 1, 16:
itaque ille dicere melius quam praecipere, nos contra fortasse possumus,
Cic. Or. 42, 143:
qua collegi solent ex his quae faciunt ea quae faciuntur, aut contra,
or vice versa, Quint. 5, 10, 80; Dig. 14, 1, 1, § 12; 48, 5, 23, § 4.
E.
In logical antithesis of clauses with a merely rhet. force, on the contrary, on the other hand, vice versa; sometimes almost = sed or autem (freq.).
1.
In independent clauses.
a.
Opposing persons or parties: fortunam insanam esse... perhibent philosophi... Sunt autem alii philosophi qui contra Fortunam negant ullam exstare, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Rel. v. 372 Rib.); Caecil. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 68; Varr. R. R. 1, 8, 1:
ego etiam quae tu sine Verre commisisti Verri crimini daturus sum... Tu, contra, ne quae ille quidem fecit, obicies,
Cic. Div. in Caecil. 11, 35:
ego contra ostendo, non modo nihil fecisse Sex. Roscium, sed, etc.,
id. Rosc. Am. 29, 79; id. Phil. 8, 3, 8; id. Off. 1, 30, 108; id. Fin. 5, 22, 62:
in Italia bellum gerimus, in sede ac solo nostro... Hannibal contra in aliena, in hostili est terra,
Liv. 22, 39, 13; 21, 50, 2; 3, 15, 2; 6, 7, 4; 9, 35, 4 et saep.; Nep. Alcib. 8, 1; Vell. 2, 31, 4; Sen. Ep. 9, 14; id. Ira, 2, 33, 6; Plin. 35, 10, 37, § 113; Tac. H. 3, 84; 3, 57; Suet. Tib. 2; id. Vit. 2; Just. 2, 1, 10; 8, 4, 11:
contra mercator, navim jactantibus austris Militia est potior?
Hor. S. 1, 1, 6; 1, 2, 30; 1, 3, 27; Prop. 2, 1, 45; 2, 23, 13 (3, 17, 3); Sen. Hippol. 214;
so with versa vice: barbarae gentes (Alexandrum) non ut hostem, sed ut parentem luxerunt... Contra Macedones versa vice non ut civem, sed ut hostem amissum gaudebant,
Just. 13, 1, 7.—
b.
Introducing a secondary or parallel opposition of thought: in loco umidiore far potius serunt quam triticum;
contra in aridiore hordeum potius quam far,
Varr. R. R. 1, 9, 4; 1, 1, 47: si nihil esset quod inane vocaret, Omne foret solidum;
nisi contra corpora certe Essent, etc., Omne quod est spatium vacuum constaret inane,
Lucr. 1, 521; 4, 348; cf.:
justa omnia decora sunt, injusta contra, ut turpia, sic indecora,
Cic. Off. 1, 27, 94; id. N. D. 2, 15, 41; id. de Or. 3, 33, 136; id. Quint. 30, 93: id. Off. 3, 21, 84; id. Leg. 2, 1, 2: facilem esse rem... si modo unum omnes sentiant; contra in dissensione nullam se salutem perspicere, Caes. B. G, 5, 31; Liv. 25, 30, 3; Sen. Ben. 1, 5, 2; Plin. 12, 19, 42, § 92; 11, 14, 14, § 35; Suet. Caes. 73; Gell. 1, 4, 5:
si male rem gerere insani est, contra bene, sani,
Hor. S. 2, 3, 74.—
2.
In opposition to a dependent clause:
ut hi miseri, sic contra illi beati quos, etc.,
Cic. Tusc. 5, 6, 16; so id. de Or. 1, 45, 198; Quint. 9, 3, 39:
cui ego rei tantum abest ut impedimento sim, ut contra te M. Manli adhorter, etc.,
Liv. 6, 15, 5; 6, 31, 4:
cum virtus adeo neminem spe ac pollicitatione corrumpat, ut contra in se inpendere jubeat, ac, etc.,
Sen. Ben. 4, 1, 2: aut igitur negemus quidquam ratione confici, cum contra nihil sine ratione recte fieri possit, aut, etc., whereas on the contrary, etc., Cic. Tusc. 4, 38, 84; cf.:
at contra,
Lucr. 2, 392.—
3.
With co-ordinate conjunctions.
a.
Copulative, et contra or contraque (never with ac or atque); also nec contra (rare), and on the other hand.
(α).
With reference to a reason or conclusion, after nam, enim, cum, or itaque: nam et ratione uti... omnique in re quid sit veri videre et tueri decet, contraque falli [p. 454]... tam dedecet quam, etc., Cic. Off. 1, 27, 94:
malus est enim custos... metus, contraque benevolentia fidelis,
id. ib. 2, 7, 23:
cum reficiat animos varietas ipsa, contraque sit aliquanto difficilius in labore uno perseverare,
Quint. 1, 12, 4; 3, 8, 32; 8, 6, 20:
itaque in probris maxime in promptu est, si quid tale dici potest, etc. Contraque in laudibus, etc.,
Cic. Off. 1, 18, 61; cf. Suet. Calig. 51; so with nec:
nam nec comoedia cothurnis assurgit, nec contra tragoedia socculo ingreditur,
Quint. 10, 2, 22.—
(β).
With contrasted examples or illustrations, often after ut or sic:
audivi ex majoribus natu, hoc idem fuisse in P. Scipione Nasica, contraque patrem ejus... nullam comitatem habuisse sermonis,
Cic. Off. 1, 30, 109:
ut suspitionibus credi oportere, et contra suspitionibus credi non oportere,
id. Inv. 2, 15, 48; Quint. 8, 4, 1; 5, 10, 48; 9, 3, 7; 9, 4, 52; 11, 1, 14; Sen. Ep. 82, 14; Dig. 17, 1, 22, § 4.—
(γ).
With contrasted actions, assumptions, etc.:
atque utinam qui ubique sunt propugnatores hujus imperii possent in hanc civitatem venire, et contra oppugnatores rei publicae de civitate exterminari!
Cic. Balb. 22, 51:
domo pignori data, et area ejus tenebitur... et contra jus soli sequitur aedificium,
Dig. 13, 7, 21:
equo et asina genitos mares, hinnos antiqui vocabant: contraque mulos quos asini et equae generassent,
Plin. 8, 44, 69, § 17: ceterum potest ex lege quidem esse judicium, sed legitimum non esse, et contra ex lege non esse, sed legitimum esse, Gai Inst. 4, 109; Plin. 2, 65, 65, § 161; 35, 15, 5, § 183.—
(δ).
After a negative clause, affirming the opposite idea, et contra or contraque, but on the contrary:
in quo (consulatu) ego imperavi nihil, et contra patribus conscriptis et bonis omnibus parui,
Cic. Sull. 7, 21:
nunc vero cum ne pulsus quidem ita sim ut superare non possim, contraque a populo Romano semper sim defensus, etc.,
id. Dom. 33, 88; id. Fin. 2, 17, 55; id. Marcell. 6, 20; so,
et contra,
Suet. Tit. 7.—
b.
With adversative conjunctions, at contra, sed contra, contra autem, contra vero (not verum contra, nor contra tamen).
(α).
At contra (freq.), merely a strengthened contra (v. 1. supra): huc accedit uti mellis lactisque liquores Jucundo sensu linguae tractentur in ore;
At contra taetri absinthi natura... foedo pertorqueat ora sapore,
Lucr. 2, 400:
cogunt,
id. 2, 74; 1, 366; 2, 235 et saep.: nos qui domi sumus, tibi beati videmur;
at contra nobis tu quidem... prae nobis beatus,
Cic. Fam. 4, 4, 2; id. Tusc. 1, 3, 5; id. Rosc. Am. 45, 131; id. Verr. 2, 5, 26, § 66; Sall. J. 36, 2; 4, 7; 15, 3; id. C. 12, 5:
ideo siccas aiunt Aethiopiae solitudines... At contra constat Germaniam abundare rivis,
Sen. Q. N. 3, 6, 2; 1, 3, 1; id. Ep. 100, 7; Plin. 7, 53, 54, § 186; Suet. Galb. 15; Tac. A. 4, 28.—
(β).
Sed contra, after a negative sentence (class.):
non quo acui ingenia adulescentium nollem, sed contra ingenia obtundi nolui,
Cic. de Or. 3, 24, 93; id. Att. 9, 15, 3; id. Ac. 1, 10, 35; id. Fl. 11, 26:
arma populi Romani non liberis servitutem, sed contra servientibus libertatem adferre,
Liv. 45, 18, 1:
tu ne cede malis, sed contra audentior ito,
Verg. A. 6, 95; Plin. Ep. 1, 10, 12.—PostAug. also without a preceding negation:
obiisse nostro Laium scelere autumant superi inferique: sed animus contra innocens... negat,
Sen. Oedip. 765; Symm. Ep. 6, 81.—
(γ).
Contra autem (rare;
in Cic. only where different subjects have contrasted predicates in dependent clauses): quia pacis est insigne toga, contra autem arma tumultus atque belli,
Cic. Pis. 30, 73.—In later writers = contra alone:
sub septemtrione aedificia... conversa ad calidas partes oportere fieri videntur. Contra autem sub impetu solis meridiani regionibus conversa ad septemtrionem... sunt facienda,
Vitr. 6, 1, 2; Gell. 14, 2, 19; Dig. 7, 1, 25, § 3; 34, 3, 25.—
(δ).
Contra vero (very rare;
not in Cic.), used for contra: contra vero quercus infinitam habet aeternitatem,
Vitr. 2, 9, 8; 6, 1, 3; Cels. 3, 6 fin. —
(ε).
Atqui contra, App. Mag. p. 287, 24.—
c.
With disjunctive conjunctions, aut contra, vel contra, seu contra, or on the contrary, or conversely (always without change of subject).
(α).
Aut contra:
num aut scriptum neget, aut contra factum infitietur?
Cic. Part. Or. 38, 133: quae (mens) aut languescit... aut contra tumescit, etc., Quint. 1, 2, 18:
si imbres defuere, aut contra abundavere,
Plin. 17, 24, 37, § 228.—
(β).
Vel contra:
hinc enim quaestiones oriuntur: Injuriam fecisti, sed quia magistratus, majestatis actio est? Vel contra: Licuit... quia magistratus?
Quint. 5, 10, 40; 9, 4, 96; Suet. Galb. 3; Dig. 35, 2, 56, § 4; 8, 4, 6.—
(γ).
Seu contra:
seu tristis veniam, seu contra laetus amicis,
Prop. 1, 11, 25.—
d.
With causal conjunctions, nam contra (very rare;
never contra enim): falso queritur de natura sua genus humanum quod, etc. Nam contra, reputando, neque majus aliud, neque praestabilius invenies,
Sall. J. 1, 1; Quint. 1, 1, 1; 9, 2, 23. —
4.
In late Lat., e contra (also one word, ēcontrā) = contra,
(α).
In the meaning, the contrary (D. 1.):
aliis vero econtra videtur,
Hier. Ep. 12.—
(β).
Et econtra = et contra (E. 3. a.):
honestiorum provectu et econtra suppliciis,
Aur. Vict. Caes. 39, 45.—For quod contra, v. II. E. 1. c.—
5.
With emphatic particles.
a.
Quin contra, nay on the contrary, opposing an affirmative sentence to a preceding negative statement (quin etiam amplifies without opposition; sed contra opposes without amplification; quin contra both opposes and amplifies);
not before Livy: num qui enim socordius rempublicam administrari post Calvi tribunatum... quam? etc. Quin contra patricios aliquot damnatos... neminem plebeium,
Liv. 6, 37, 8; 31, 31, 9; 35, 26, 10; 37, 15, 3.—
b.
Immo contra (post-Aug.).
(α).
= no, on the contrary, refuting opinions, after questions and in the form of a dialogue:
existimas nunc me detrahere tibi multas voluptates?... Immo contra, nolo tibi umquam deesse laetitiam,
Sen. Ep. 23, 3; Dig. 33, 7, 5; 33, 7, 29.—
(β).
= sed contra, but on the contrary:
proinde ne submiseris te, immo contra fige stabilem gradum,
Sen. Cons. Marc. 5, 6; id. Cons. Polyb. 15, 2; cf. prep.:
immo contra ea,
Liv. 41, 24, 8; cf. II. E. 1. b. infra.—
c.
Item contra = an emphatic et contra (very rare):
quoniam... beate vivere alii in alio, vos in voluptate ponitis, item contra miseriam in dolore, etc.,
Cic. Fin. 2, 27, 86; cf. I. A. 3. g supra.
F.
With a comparative clause introduced by ac, atque, or quam, representing a logical or moral opposition (contra atque debuit = non ita ut debuit; cf. Cic. Or. 3, 19, 70); cf. prep., II. C. 3. g, and II. E. 2. infra.
1.
Of logical opposition, contrary to, different from, otherwise than; in the best prose only with atque or ac.
(α).
With atque:
item, contra atque apud nos, fieri ad Elephantinem ut neque ficus neque vites amittant folia,
Varr. R. R. 1, 7, 6:
simulacrum Jovis, contra atque ante fuerat, ad orientem convertere,
Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Sull. 24, 69:
judicium suscepturos contra atque omnis Italia populusque Romanus judicavisset,
Caes. B. C. 3, 12; id. B. G. 4, 13; Plin. 12, 19, 43, § 95.—
(β).
With ac:
itaque contra est ac dicitis,
Cic. Fin. 4, 15, 41:
vides, omnia fere contra ac dicta sint evenisse,
id. Div. 2, 24, 53; so id. Verr. 2, 4, 6, § 11; id. Or. 40, 137:
cum contra ac Deiotarus sensit victoria belli judicaret,
id. Phil. 11, 13, 34:
Petreius ubi videt, Catilinam, contra ac ratus erat, magna vi tendere, etc.,
Sall. C. 60, 5.—
(γ).
With ac and atque:
si denique aliquid non contra ac liceret factum diceretur, sed contra atque oporteret,
Cic. Balb. 3, 7.—
(δ).
With quam (post-Aug.):
cui contra quam proposuerat aliqua cesserunt,
Sen. Ira, 3, 6, 5; Plin. 10, 53, 74, § 149; 11, 21, 24, § 72; Gell. 6 (7), 8, 6:
contra quam licet,
id. 1, 3, 19; Sil. 15, 107.—
2.
Of moral opposition of acts contrary to rules and principles (cf. II. 3. g infra); so always with quam:
mater Aviti, generi sui, contra quam fas erat, amore capta,
contrary to the divine law, Cic. Clu. 5, 12:
ut senatus, contra quam ipse censuisset, ad vestitum rediret,
contrary to its own resolution, id. Pis. 8, 18:
contra quam ista causa postulasset,
id. Caecin. 24, 67:
contra quam sanctum legibus est,
Liv. 30, 19, 9; Cic. Leg. 2, 5, 11; id. Q. Fr. 1, 1, 1, § 2; id. Dom. 46, 122:
contraque faciunt quam polliceri videntur,
Auct. Her. 4, 3, 6; Cic. de Or. 2, 20, 86.
II.
Prep. with acc., before, against, facing, towards, opposite to, contrary to (acc. to many scholars not ante-class.; cf. Hand, Turs. II. p. 108; but found Plaut. Ps. 1, 2, 24 Fleck., a line omitted by Lorenz as a gloss; id. Pers. 1, 1, 13 Ritschl; Att. ap. Non. p. 469, 15, or Trag. Rel. v. 476 Rib.; cf. also Plaut. Poen. 5, 6, 18; Cato, R. R. 18, 1, and v. I. A. 1. a. b, and I. A. 1. b. a supra).
A.
Local uses.
1.
Opposite, over against, facing.
a.
Of countries and places (mostly of those separated by water;
adversus and e regione mostly of places opposite by land): insulae natura triquetra, cujus unum latus est contra Galliam,
Caes. B. G. 5, 13; 3, 9; 4, 20:
ad insulam quae est contra Massiliam,
id. B. C. 1, 56; 3, 23:
Rhodios, pacatis contra insulam suam terris, etc.,
Liv. 37, 15, 7; 3, 26, 8:
Carthago Italiam contra,
Verg. A. 1, 13; 5, 124; Ov. M. 14, 17:
insulae quae contra Tauri promuntorium inopportune navigantibus objacent, Chelidoniae nominantur,
Mel. 2, 7; Plin. 3, 26, 30, § 151; 6, 28, 32, § 152; 5, 7, 7, § 41; Tac. A. 3, 1; id. H. 2, 17.—
b.
Of the heavenly bodies:
donique (luna) eum (sc. solem) contra pleno bene lumine fulsit,
Lucr. 5, 708:
contra Volucris rostrum posita est Lyra,
Vitr. 9, 4, 5; Sen. Q. N. 1, 5, 9; 1, 8, 3; Plin. 2, 31, 31, § 99; 5, 10, 10, § 56.—So, tertium (latus Britanniae) est contra septem triones, opposite ( facing); hence, contra meridiem and contra ortus (instead of ad or adversus meridiem, etc.), facing the south and east, Plin. 6, 24, 24, § 85; 17, 2, 2, § 22. —So of a person standing in the sunlight:
cum minima umbra (i. e. a sole) contra medium fiet hominem,
Plin. 18, 33, 76, § 327; cf.:
contra mediam faciem meridies erit,
id. 18, 33, 76, § 326.—
c.
Of opposite ends of a line.
(α).
Of the diameter of the earth: esse e regione nobis e contraria parte terrae qui adversis vestigiis stent contra nostra vestigia, quos antipodas vocatis, Cic. Ac. 2, 39, 123.—
(β).
Of a line drawn:
contra autem E littera I erit ubi secat circinationem linea,
opposite the point E will be the letter I, Vitr. 9, 7, 4.—
d.
Of buildings, etc.:
contra hoc aviarium est aliud minus in quo quae mortuae sunt aves curator servare solet,
Varr. R. R. 3, 5, 5; Vitr. 5, 6, 3; 3, 5, 15:
(statuam) quae fuerit contra Jovis Statoris aedem in vestibulo Superbi domus,
Plin. 34, 6, 13, § 29:
contra medium fere porticum diaeta paulum recedit,
Plin. Ep. 5, 6, 20; 2, 17, 5; Suet. Aug. 44.—
e.
Of places on the human body:
id quod contra stomachum est,
Cels. 4, 5 (4, 12 med.); 7, 7;
4, 20 (13).—Of the direction of the intestines, etc.: ea... contra medium alvum orsa,
Cels. 4, 1 fin. —
2.
Of actions, opposite, towards, against, facing (syn.:
adversus, ad, e regione,
Caes. B. G. 7, 61).
a.
In gen.:
quamvis subito... quamque Rem contra speculum ponas, apparet imago,
Lucr. 4, 156: Democritus... clipeum constituit contra exortum Hyperionis, Laber. ap. Gell. 10, 17, 4:
et contra magnum potes hos (i.e. oculos) attollere solem, Nec tremis...?
Prop. 1, 15, 37; Col. 7, 3, 8:
rex constiterat contra pedites,
Curt. 10, 9, 13; 9, 5, 1:
ne contra septentrionem paveris,
Plin. 18, 33, 76, § 330; 28, 6, 19, § 69:
contra solem varie refulgens,
placed in the sun, id. 37, 10, 63, § 173; 10, 54, 75, § 151; 37, 6, 22, § 83;
37, 7, 25, § 95: cum terrestres volucres contra aquam clangores dabunt,
id. 18, 35, 87, § 363; 19, 8, 39, § 131.—
b.
Dependent on verbs of motion (very rare without the idea of hostility):
(Dinocrates) incessit contra tribunal regis jus dicentis,
towards, Vitr. 2, praef. 1.—So trop., of actions done for a purpose:
lege Cornelia de sicariis tenetur qui, cum in magistratu esset, eorum quid fecerit contra hominis necem quod legibus permissum non sit,
Dig. 48, 8, 4.—
c.
Appositively, with the predicate: (elephanti) tanta narratur clementia contra minus validos, ut, etc., if fronting weaker animals, if brought in contact with them (not to be connected with clementia), Plin. 8, 7, 7, § 23.—Similarly: dum... fidens non est contra feram, if fronting the animal (not dependent on fidens), Plin. 8, 16, 21, § 57.—
d.
Against an opposing action, etc.:
contra vim atque impetum fluminis conversa,
Caes. B. G. 4, 17, 5:
cum plateae contra directos ventos erunt conformatae,
Vitr. 1, 6, 8:
ut contra ventum gregem pascamus,
Col. 7, 3, 12; Sen. Q. N. 2, 31, 2; Plin. 29, 3, 12, § 52; 17, 2, 2, § 21; 8, 16, 21, § 54:
contra fluminum impetus aggeribus,
id. 35, 14, 48, § 169:
capite in sole contra pilum peruncto,
id. 27, 4, 5, § 17; 18, 35, 88, § 364; Varr. ap. Plin. 7, 20, 19, § 83; Sil. 14, 352; Dig. 9, 2, 29, § 4. [p. 455] — Trop.:
contra fortunam tenendus est cursus,
Sen. Prov. 5, 9.—Prov.:
contra stimulum calces,
kick against the pricks, Isid. Orig. 1, 36, 28 (al. calcitres); cf. Amm. 18, 5, 1.—
e.
Of local actions with hostile intent.
(α).
Lit.:
quae vis Coclitem contra omnes hostium copias tenuit?
Cic. Par. 1, 2, 12:
Pompeium Cartejae receptum scribis: jam igitur contra hunc exercitum (sc. constitit),
id. Att. 15, 20, 3:
pertimescam, credo, ne mihi non liceat contra vos in contione consistere,
to face you, id. Agr. 1, 8, 25; Lepidus ap. Cic. Fam. 10, 34, 1; Caes. B. C. 1, 26:
a fronte contra hostem pedum quindecim fossam fieri jussit,
id. ib. 1, 41; 1, 42; id. B. G. 7, 62:
Tullus adversus Veientem hostem derigit suos: Albanos contra legionem Fidenatium collocat,
Liv. 1, 27, 5; 24, 41, 5; 38, 4, 5; Verg. A. 12, 279; Front. Strat. 2, 2, 13; 2, 3, 17.—Appositively, with a local verb understood:
terribilis haec contra fugientes belua est, fugax contra insequentes,
i. e. if fronting, if placed opposite, Plin. 8, 25, 38, § 92.—
(β).
Trop.:
castra sunt in Italia contra populum Romanum in Etruriae faucibus collocata,
Cic. Cat. 1, 2, 5; id. Mil. 1, 2; Quint. 7, 7, 5:
tum contra hanc Romam illa altera Roma quaeretur,
will be as a rival against this Rome, Cic. Agr. 2, 22, 86:
cui rationi contra homines barbaros atque imperitos locus fuisset, hac ne ipsum quidem sperare, etc.,
Caes. B. G. 1, 40:
(Cicero) plerumque contra inimicos atque obtrectatores plus vindicat sibi,
when fronting adversaries, Quint. 11, 1, 23.—
f.
In partic.
(α).
Stare contra aliquem (opp. stare ab aliquo); usu. implying hostility; mostly trop., to stand against, to be arrayed against, to face, oppose:
quod contra hoc exemplum nulla staret eorum ratio,
Auct. Her. 4, 5, 7:
contra populi studium,
Cic. Brut. 34, 126:
contra civium perditorum... dementiam a senatu et a bonorum causa,
id. ib. 79, 273; so,
a mendacio contra veritatem,
id. Inv. 1, 3, 4:
contra cives in acie,
id. Att. 16, 11, 2:
et adversi contra stetit ora juvenci,
opposite, Verg. A. 5, 477; 5, 414:
haec enim (ratio) sola... stat contra fortunam,
Sen. Ep. 14, 4, 2: contra leonem etiam stetit, fronted, i. e. hunted, Spart. Carac. 5 fin. —
(β).
Contra aliquem ire:
aut saevos Libyae contra ire leones,
Stat. Th. 9, 16.— Trop.:
uti contra injurias armati eatis,
Sall. J. 31, 6:
interritus (sapiens) et contra illa (mala) ibit et inter illa,
Sen. Ep. 59, 8; cf.: contra venire, II. B. 1. c. b infra, and v. also II. B. 2. b. and II. B. 1. b. infra.—
3.
Transf.,
a.
To persons placed together for comparison:
C. vero Caesar, si foro tantum vacasset, non alius ex nostris contra Ciceronem nominaretur,
Quint. 10, 1, 114:
CORONATO CONTRA OMNES SCAENICOS,
Inscr. Grut. p. 331, n. 4.—
b.
To things compared, as if weighed against each other as to their value, strength, etc.
(α).
Lit. (very rare):
quamcunque vis rem expende, et contra aquam statue... Si gravior est, leviorem rem... feret, etc.,
Sen. Q. N. 3, 25, 5.—
(β).
Prop.:
cujus (i. e. generis humani) causa videtur cuncta alia genuisse natura, magna saeva mercede contra tanta sua munera,
Plin. 7, 1, 1, § 1:
qui amicus esse coepit quia expedit, placebit ei aliquod pretium contra amicitiam,
Sen. Ep. 9, 9:
numquam ulli fortiores cives fuerunt quam qui ausi sunt eum contra tantas opes ejus... condemnare,
Cic. Fam. 7, 2, 3:
tantum studium bonorum in me exstitisse, contra incredibilem contentionem clarissimi et potentissimi viri,
id. ib. 7, 2, 2; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9, 3:
nomen prorogans nostrum et memoriam extendens contra brevitatem aevi,
as a compensation for, Plin. 2, 63, 63, § 154.—So esp., valere contra, to weigh against, counterbalance, avail or prevail against: non vereor ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:
(illa facta) pro periculo potius quam contra salutem valere debere,
Cic. Part. Or. 35, 120; id. Off. 3, 29, 104:
contrane lucrum nil valere Pauperis ingenium?
Hor. Epod. 11, 11; Sen. Ben. 4, 15, 1; id. Cons. Helv. 5, 5; so,
robur habere contra: si contra unamquamlibet partem fortunae satis tibi roboris est,
id. ib. 13, 2;
so of counterchecks: in Creta decem qui cosmoe vocantur, ut contra consulare imperium tribuni plebis, sic illi contra vim regiam constituti,
Cic. Rep. 2, 33, 58.—Of antidotes: cimicum natura contra serpentium morsus valere dicitur, item contra venena omnia, Plin. 29, 4, 17, § 61.—Hence,
c.
Colloq., aliquid contra aurum est, something is worth gold, is superb, both predicatively and attributively (cf.: auro contra, I. A. 2. supra): hujusce pomaria in summa Sacra Via ubi poma veneunt, contra aurum imago, a spectacle for gold, i. e. a magnificent sight, Varr. R. R. 1, 2, 10 MSS. (al. aliter):
numcubi hic vides citrum... num quod emblema aut lithostratum? quae illic omnia contra aurum,
superb, id. ib. 3, 2, 4 MSS. (Schneid. omits aurum, ex conj.):
oneravi vinum, et tunc erat contra aurum,
Petr. 7, 6.—
d.
Transf., of replies, with aiebat, inquit, etc.; both in friendly and inimical sense; esp., contra ea, contra haec, = the adv. contra:
contra ea Titurius sero facturos clamitabat, etc.,
Caes. B. G. 5, 29:
contra ea Verginius unum Ap. Claudium et legum expertem et, etc., aiebat,
Liv. 3, 57, 1; 24, 45, 4:
quae contra breviter fata est vates,
Verg. A. 6, 398:
contra quod disertus Tu impie fecisti inquit, etc.,
Quint. 7, 1, 53 (cf.: contra ea, II. E. 1. infra).
B.
Denoting hostility or disadvantage.
1.
With verbs of hostile action.
a.
Of physical exertion:
pugnavere et tertio consulatu ejus viginti (elephanti) contra pedites quingentos,
Plin. 8, 7, 7, § 22:
proelium Afri contra Aegyptios primi fecere fustibus,
id. 7, 56, 57, § 200; 8, 40, 61, § 142. —
b.
Referring to warfare (usu. adversus), bellum gerere (rarely for cum or adversus; but contra patriam, contra aras, etc., not cum patria, etc.; cf.
bellum, II. A. 1. e.): a quo prohibitos esse vos contra Caesarem gerere bellum (opp. pro),
Cic. Lig. 8, 25; id. Phil. 5, 10, 27; Liv. Ep. 129.—With bellum suscipere:
contra Antonium,
Cic. Phil. 8, 2, 5; so,
contra patriam,
id. Sull. 20, 58:
pugnare contra patriam,
id. ib. 25, 70:
contra conjuges et liberos,
Sen. Ben. 5, 15, 5:
armatum esse contra populum Romanum,
Cic. Prov. Cons. 13, 32.—With arma ferre (freq.), Cic. Phil. 2, 29, 72; 13, 21, 47; Liv. 28, 28, 15; Nep. Att. 4, 2; Tib. 1, 6, 30; Ov. M. 4, 609; 13, 269; id. P. 1, 1, 26.—With arma sumere or capere, Cic. Rab. Perd. 6, 19; id. Phil. 4, 1, 2; 4, 3, 7:
armis contendere contra,
Caes. B. G. 2, 13:
arma alicui dare (trop.),
Cic. Phil. 2, 21, 53:
aciem instruere (trop.),
Liv. 25, 4, 4:
exercitum comparare,
Cic. Phil. 3, 6, 14; 4, 1, 2:
exercitum instruere,
id. Cat. 2, 11, 24:
exercitum ducere and adducere,
id. Phil. 4, 2, 5; 3, 4, 11:
exercitum contra Philippum mittere,
id. Inv. 1, 12, 17:
naves ducere contra,
Hor. Epod. 4, 19:
ducere contra hostes,
Liv. 1, 27, 4:
florem Italiae educere contra,
Cic. Cat. 2, 11, 24:
proficisci contra,
to march against, Liv. 1, 11, 3; 8, 2, 5:
auxilium ferre Rutulis contra Latinos,
Plin. 14, 12, 14, § 88:
juvare aliquem contra,
Caes. B. C. 1, 35:
consilium inire contra Sequanos,
to take hostile measures against, id. B. G. 6, 12.—
c.
Of legal contention (more freq. adversus, except with verbs of saying).
(α).
In gen., with agere or causam agere, to act as counsel against a party or his attorney:
cum agerem contra hominem disertissimum nostrae civitatis,
Cic. Caecin. 33, 97; id. Brut. 63, 226; Sen. Ben. 4, 15, 3; Quint. 11, 1, 59.—Causam recipere or suscipere contra, to accept a retainer against:
(causam) quam receperam contra pueros Octavios,
Cic. Att. 13, 49, 1; Quint. 6, 1, 12; Plin. Ep. 4, 17, 1.—Adesse alicui contra, to appear, act as one's counsel against:
rogavit me Caecilius ut adessem contra Satrium,
Cic. Att. 1, 1, 3; Plin. Ep. 1, 7, 5 al.; cf.:
esse contra,
id. ib. 1, 18, 3.— Trop.: conquesturus venit;
at contra se adfuit et satisfacienti satisfecit,
Sen. Fragm. Amic. 14, 1, 89:
causam defendere contra,
against the accuser, Cic. de Or. 1, 39, 178:
statuere contra aliquem (sc. causam),
to establish a case against an adversary, id. Or. 10, 34:
actio competit contra,
Dig. 49, 14, 41:
querelam instituere contra,
ib. 5, 2, 21, § 1:
bonorum possessionem petere contra,
ib. 5, 2, 23:
jus obtinere contra,
Cic. Quint. 9, 34:
pugnare contra,
to struggle against the accuser, id. Sull. 17, 49; id. Verr. 1, 11, 33:
id quod mihi contra illos datum est,
i. e. a local advantage over, id. Tull. 14, 33:
judicare contra aliquem,
id. Fl. 20, 48; Dig. 21, 2, 55; 5, 2, 14; Just. Inst. 4, 17, 2:
pronuntiare contra,
Paul. Sent. 5, 34, 2: dare sententiam contra, Dig. 21, 2, 56, § 1:
decernere contra,
Cic. Fl. 31, 76:
appellare contra aliquem,
Dig. 49, 1, 3; 49, 5, 6; cf.:
contra sententiam,
Cod. Just. 7, 62, 32, § 2.—Sentire contra aliquem, to have an opinion unfavorable to:
cur vos (cum) aliquid contra me sentire dicatis, etc.,
Cic. Caecin. 27, 79.—
(β).
Venire contra aliquem, to appear as counsel for one's adversary:
quid tu, Saturi, qui contra hunc venis, existimas aliter?
Cic. Rosc. Com. 6, 18; id. Mur. 4, 9; id. Phil. 8, 6, 18.—Venire contra rem alicujus, to give advice damaging one's interests:
contra rem suam me venisse questus est,
Cic. Phil. 2, 2, 3.—
(γ).
With dicere and other verbs of saying. (aa) Of a lawyer pleading against a lawyer:
ipse ille Mucius, quid in illa causa cum contra te diceret, attulit quod? etc.,
Cic. de Or. 1, 57, 244:
cum ille contra me pro Sex. Naevio diceret,
id. Brut. 60, 2, 7; id. de Or. 2, 7, 30; id. Rosc. Am. 15, 45; id. Div. in Caecil. 14, 44; id. Planc. 2, 5; id. Brut. 26, 102; so,
causam dicere,
id. Or. 2, 23, 98:
causam perorare,
id. Quint. 24, 77.—(bb) Of a lawyer's pleading against the parties: dic mihi, M. Pinari, num si contra te dixero mihi male dicturus es? Servil. ap. Cic. de Or. 2, 65, 261; 3, 34, 138; 1, 14, 60; id. Or. 35, 123; Quint. 11, 1, 57; cf. with ellipsis of acc.:
quorum alter pro Aufldia, contra dixit alter,
id. 10, 1, 22.—(ng) Of a party against a lawyer:
si Gaditani contra me dicerent,
if the Gaditani were my adversaries, Cic. Balb. 17, 38.—(dd) Of witnesses and experts, and the pleadings against them:
si decressent legationem quae contra istum diceret,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12: contra testes dicere (opp. a testibus or pro testibus). Auct. Her. 2, 6, 9; Cic. de Or. 2, 27, 118 (cf.:
testimonium in aliquem dicere,
id. Sull. 17, 48; Quint. 7, 4, 36):
contra juris consultos dicere,
against their legal opinions, Cic. Caecin. 24, 69.—So of witnesses in scientific questions:
contra testes dicendum est,
Sen. Q. N. 7, 16, 1.—(ee) Dicere or contendere aliquid contra aliquem, to maintain a point against:
cum interrogamus adversarios... quid contra nos dici possit,
Auct. Her. 4, 23, 33:
tamenne vereris ut possis hoc contra Hortensium contendere?
Cic. Quint. 25, 78. —
d.
Of literary adversaries, mostly with verbs of saying and writing:
cum scriberem contra Epicurios,
Cic. Att. 13, 38, 1:
contra Epicurum satis superque dictum est,
id. N. D. 2, 1, 2:
contra Brutum,
id. Tusc. 5, 8, 21:
contra Academiam,
id. Ac. 2, 19, 63; id. Fin. 1, 1, 2; 5, 8, 22; id. Tusc. 5, 11, 32; 5, 30, 84; id. Ac. 2, 4, 17:
contra autem omnia disputatur a nostris,
id. Off. 2, 2, 8.—
e.
Of public and political adversaries (syn. adversus and in).
(α).
In gen.:
sentire contra,
Cic. Mil. 2, 5:
pugnare contra bonos,
id. Sull. 25, 71:
contra eos summa ope nitebatur nobilitas,
Sall. C. 38, 2; Cic. Sest. 19, 42; 52, 112:
(tribuni) qui aut contra consulem, aut pro studio ejus pugnabant,
Liv. 39, 32, 12.—
(β).
Of political speaking:
cum (Cato) eo ipso anno contra Serv. Galbam ad populum summa contentione dixisset,
Cic. Brut. 20, 80; so id. Imp. Pomp. 17, 53; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1.—
f.
Of hostile or criminal acts in gen. (syn.:
adversus, in): inire consilia contra,
Cic. Rosc. Am. 38, 110; id. Cat. 1, 7, 18:
manum comparare contra aliquem,
id. Sull. 24, 68:
conjurationem facere,
id. ib. 4, 12:
congredi,
id. Lig. 3, 9; Sall. J. 64, 4:
aliquid contra imperatorem moliri,
Just. Inst. 4, 18, 3:
nec dolor armasset contra sua viscera matrem,
against her own offspring Ov. R. Am. 59.—Facere contra (more freq. with abstr. objects; cf. II. C. 1. f. b infra): nunc te contra Caesarem facere summae stultitiae est, to take parts against, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 2:
eae (res) contra nos ambae faciunt,
operate against us, id. Quint. 1, 1.—With verbs of saying, etc.:
homo disertus non intellegit, eum quem contra dicit laudari a se?
Cic. Phil. 2, 8, 18; 2, 1, 2; 2, 21, 51; Sen. Ep. 15, 3, 70:
epigramma quod contra quamdam Gelliam scripsit,
Lampr. Alex. Sev. 38:
disputare contra deos, in two signif.: contra deum licet disputare liberius,
to accuse, reproach a god, Cic. N. D. 3, 31, 76; but: mala et impia consuetudo est contra deos disputandi, to reason against the gods, i. e. against their existence, id. ib. 2, 67, 168.—
2.
Predicatively, with esse (videri, etc.), against, injurious to, unfavorable, prejudicial, to one's disadvantage: ut [p. 456] ex senatusconsulto neque cujus intersit, neque contra quem sit intellegi possit, Cic. Mur. 32, 68; id. de Or. 3, 20, 75; 2, 74, 299; 2, 81, 330; id. Sull. 13, 39; Sen. Ben. 6, 31, 6:
licentiam malis dare certe contra bonos est,
injurious to, Quint. 4, 2, 75:
res contra nos est, of unfavorable chances in a lawsuit,
id. 4, 66, 1; 4, 2, 75; 5, 13, 32.—Often, contra aliquem = quod est contra aliquem, referring to indef. pronouns or adjectives:
nihil contra me fecit odio mei = nihil quod esset contra me,
Cic. Har. Resp. 3, 5; id. Off. 3, 31, 112:
quibus (temporibus) aliquid contra Caesarem Pompeio suaserim,
id. Phil. 2, 10, 24.—
3.
Added adverb. to the predicate, mostly referring to purpose, with hostile intent, for the purpose of some hostile act, in order to oppose, in opposition:
Caesarine eam (provinciam) tradituri fuistis, an contra Caesarem retenturi?
or keep it against Caesar, Cic. Lig. 7, 23:
sero enim resistimus ei quem per annos decem aluimus contra nos,
id. Att. 7, 5, 5:
judicium illud pecunia esse temptatum non pro Cluentio, sed contra Cluentium,
id. Clu. 4, 9; id. Imp. Pomp. 17, 52; id. Ac. 2, 28, 92:
cum quae facitis ejusmodi sint ut ea contra vosmet ipsos facere videamini,
id. Rosc. Am. 36, 104; Sen. Ep. 3, 7, 3: Curio se contra eum totum parat, i. e. to speak against him, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 10; Caes. B. C. 1, 85 ter; Sen. Q. N. 1, 7, 1; Plin. 16, 39, 74, § 192; Plin. Pan. 41.—So with the force of a temporal clause:
fidem meam quam essent contra Massam Baebium experti,
in the suit against, Plin. Ep. 3, 4, 4.—
4.
Dependent on adjectives (rare):
contra se ipse misericors,
to his own injury, Phaedr. 4, 18, 3:
severissimus judex contra fures,
Lampr. Alex. Sev. 28.—
5.
With nouns.
a.
Acc. to 1. b.:
ut quam maximae contra Hannibalem copiae sint,
Cic. Inv. 1, 12, 17; cf. Vell. 2, 76, 3.—
b.
Acc. to 1. c. and 1. e.; so esp., oratio contra (cf.: oratio in).
(α).
Oratio contra (never in), of an address against the counsel of a party or against the prosecutor:
quid in omni oratione Crassus vel apud centumviros contra Scaevolam, vel contra accusatorem Brutum, cum pro Cn. Plancio diceret?
Cic. de Or. 2, 54, 220; cf.:
Cato pro se contra Cassium = in oratione contra,
Gell. 10, 15, 3; so,
haec perpetua defensio contra Scaevolam,
Cic. de Or. 2, 54, 221:
orationem illam egregiam quam (Aeschines) in Ctesiphontem contra Demosthenem dixerat,
id. ib. 3, 56, 213.—
(β).
Of an address against the party, either in judicial or political affairs:
unam orationem contra Gracchum reliquit,
Cic. Brut. 26, 99:
(Demosthenis) oratio contra Leptinem... contra Aeschinem falsae legationis,
id. Or. 31, 111; Gell. 10, 24, 10; 10, 18, 91; Cic. Brut. 46, 169; Quint. 12, 10, 61; Cic. de Or. 2, 11, 45; id. Brut. 44, 164; Gell. 13, 25 (24), 15; cf. Quint. 4, 3, 13; 11, 2, 25.—
c.
Acc. to 1. f.:
contra patres concitatio et seditio,
Cic. Brut. 14, 56.—Of animals:
contra volpium genus communibus inimicitiis,
Plin. 10, 76, 96, § 207.
C.
With inanimate and abstract objects.
1.
Directly dependent on verbs (cf. B. 1.).
a.
Of physical or moral exertion:
cum fulmina contra Tot paribus streperet clipeis,
Verg. A. 10, 567:
pugnandum tamquam contra morbum, sic contra senectutem,
Cic. Sen. 11, 35:
contra verum niti,
Sall. J. 35, 8:
contra fortunam luctari,
Sen. Ben. 7, 15, 2; id. Brev. Vit. 10, 1; id. Ep. 78, 15; 99, 32; cf. Cic. Off. 1, 31, 110.—
b.
Of warfare (lit. and trop.):
bellum contra aras, focos, vitam fortunasque gerere,
Cic. Phil. 3, 1, 1:
bellum gerimus... contra arma verbis,
id. Fam. 12, 22, 1.—So of logical contradictions:
artificis autem est invenire in actione adversarii quae semet ipsa pugnent,
Quint. 5, 13, 30.—
c.
Of legal contention.
(α).
Of the actions of the counsel or prosecutor: dicere, or perorare, agere contra aliquid, to plead against, contest something:
contra argumenta, rumores, tabulas, quaestiones (opp. ab argumentis, etc.),
Auct. Her. 2, 6, 9 sqq.; Cic. de Or. 2, 27, 118:
contra ratiocinationem,
id. Inv. 2, 50, 153: contra scriptum dicere, to contest, controvert a written law or a document, id. ib. 2, 47, 138; 2, 48, 143; id. Brut. 39, 145; Quint. 7, 7, 1:
contra caput dicere,
to plead against life, Cic. Quint. 13, 44 (cf.:
servum in caput domini interrogare,
Paul. Sent. 1, 1, 34; 5, 16, 5 and 8; 5, 46, 3): contra libertatem agere, Dig. 40, 12, 26.—Pregn.:
contra rerum naturam, contraque consuetudinem hominum dicere (opp. contra nos dicere),
Cic. Rosc. Am. 15, 45.—
(β).
Of judicial decisions contradicting documents, etc.:
contra tabulas judicare,
Cic. de Or. 2, 70, 281:
contra testamentum,
Dig. 2, 17, § 1:
contra sententiam dicere,
ib. 49, 8, 1, § 2.—
(γ).
Admittere aliquem contra bona, to admit a petition for bonorum possessio (cf.:
inmittere in bona),
Dig. 38, 2, 3, § 6.—
d.
Of antagonism in literary and ethical questions.
(α).
To contend that something is false:
dicere, disputare, disserere contra opinionem or sententiam,
Cic. Tusc. 1, 4, 8; 5, 19, 55; id. de Or. 3, 18, 67; id. Fin. 5, 4, 10; id. Ac. 2, 18, 60; Sen. Ira, 1, 3, 3; id. Ep. 87, 5; 102, 5 (cf.:
in sententiam dicere,
in support of an opinion, Caes. B. G. 1, 45):
contra sensus dicere,
Cic. Ac. 2, 31, 101:
contra rhetoricen dicere,
Quint. 2, 17, 40.—
(β).
Of criticism, hostility to principles, etc.:
contra Iliadem et Odysseam scribere,
Vitr. 7, praef. 8:
contra quorum disciplinam ingenium ejus exarserat,
Cic. Tusc. 5, 29, 83.—
(γ).
Ethically:
contra voluptatem dicere,
that pleasure is a moral evil, Cic. Fin. 5, 8, 21:
contra mortem loqui,
that death is no evil, Sen. Ep. 82, 7;
in both senses: contra vitia, pericula, fortunam, ambitionem,
id. ib. 100, 10:
contra fortunam gloriari,
that fortune has no power over him, Cic. Tusc. 5, 9, 26; Sen. Ep. 26, 5.—
e.
Of public and political acts and speeches:
contra potentiam accusatorum dicere,
Cic. Brut. 44, 164:
contra legem dicere or verba facere,
id. Imp. Pomp. 15, 53; Liv. 34, 8, 1:
rogationem ferre contra coloniam ( = contra legem de colonia deducenda),
Cic. Clu. 51, 140; Auct. Her. 1, 17, 21; Plin. 8, 17, 24, § 64.—
f.
Of hostility, injury, wrongs, etc.
(α).
In gen.:
senatusconsulto quod contra dignitatem tuam fieret,
directed against, Cic. Fam. 12, 29, 2:
contra rem publicam se commovere,
id. Cat. 1, 26; 1, 3, 7:
incitari,
id. Sest. 47, 100:
consilia inire,
id. Agr. 2, 3, 8:
conjurationem facere,
Sall. C. 30, 6:
contra salutem urbis incitari,
Cic. Cat. 3, 8, 20:
cogitare aliquid contra salutem,
id. ib. 3, 9, 21: contra voluntatem or studium dicere, to oppose one's will in a speech:
esse aliquem in civitate qui contra ejus (Chrysogoni) voluntatem dicere auderet,
id. Rosc. Am. 22, 60; id. Phil. 1, 11, 28; id. de Or. 3, 34, 138; id. Mur. 4, 10; Tac. H. 2, 91:
ne quid contra aequitatem contendas, ne quid pro injuria,
do not array yourself against equity, Cic. Off. 2, 20, 71.— Trop.:
quis non contra Marii arma, contra Suliae proscriptionem irascitur? ( = Mario propter arma, Sullae propter proscriptionem),
Sen. Ira, 2, 2, 3.—
(β).
In partic.: facere contra aliquid (syn. adversus), to commit an offence against, to transgress, etc.:
si quis ad Antonium profectus esset... senatus existimaturum eum contra rem publicam fecisse,
Cic. Phil. 8, 11, 33; id. Mil. 5, 13; 6, 14; id. Off. 3, 10, 43; 3, 25, 95; S. C. ap. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 6; Liv. 25, 4, 7; so,
contra salutem rei publicae facere,
Cic. Dom. 38, 102:
contra majestatem,
against the emperor, Dig. 48, 4, 5:
contra leges,
Cic. Dom. 18, 48; id. Vatin. 7, 18; id. Fin. 2, 17, 55; id. Mur. 32, 67; id. de Or. 3, 19, 70; cf. id. Clu. 34, 92; id. Mur. 32, 68; id. Dom. 14, 38; id. Phil. 10, 6, 13; Gai Inst. 4, 121:
contra edictum (praetoris),
Cic. Verr 2, 3, 10, § 25; Dig. 39, 1, 20, § 1:
contra foedus,
Cic. Balb. 6, 16:
contra jusjurandum ac fidem,
id. Off. 3, 10, 43; id. Lael. 3, 30, 74; id. Verr. 2, 3, 3, § 7; Prop. 3, 30, 44 (2, 32, 44).—And ironically:
tune contra Caesaris nutum (sc. facies)?
Cic. Att. 14, 10, 1.—Rarely contra ea facere = contra facere, adverb. (cf. I. B. 8. and II. E. 1. b.):
corpus in civitatem inferri non licet... et qui contra ea fecerit, extra ordinem punitur,
Paul. Sent. 1, 21, 2; 1, 21, 12.—
2.
Predicatively with esse (usu. impers.), in violation of, in conflict with, contrary to (cf. 3. g).
(α).
With esse expressed as the predicate:
hominem hominis incommodo suum augere commodum magis est contra naturam quam mors,
Cic. Off. 3, 5, 21; id. Fin. 3, 9, 31; id. N. D. 3, 13, 33; Sen. Ep. 5, 4; Plin. 7, 8, 6, § 45:
contra leges or legem est,
Cic. Pis. 13, 30; id. Mur. 32, 67:
contra officium est,
id. Off. 3, 10, 43; 1, 10, 32; 1, 6, 19; cf. id. Lael. 11, 39; id. Off. 3, 15, 63; Liv. 6, 40, 5; Sen. Q. N. 2, 37, 2; Gai Inst. 3, 157; Dig. 30, 1, 112, § 3; 16, 3, 1, § 7.—With ellipsis of object (naturam), Cic. Fin. 5, 29, 89; cf.:
adeo res ista non habet ullam moram quae contra causas ignium sit,
unfavorable to the formation of fire, Sen. Q. N. 2, 26, 7.—
(β).
With verbal predicate, referring to an indef. pron. or adj., with esse understood:
scis hunc... nihil umquam contra rem tuam cogitasse ( = nihil quod contra rem tuam esset),
Cic. Rosc. Am. 50, 147; id. Mil. 5, 13:
aliquid contra animum audiendi,
something against our liking, Sen. Const. 19, 2.—So mostly with facere:
si quid Socrates aut Aristippus contra morem consuetudinemque fecerint,
Cic. Off. 1, 41, 148; id. Att. 3, 23, 2; 2, 22, 2; id. Off. 3, 15, 63; Sall. C. 15, 1; Dig. 8, 2, 11; 8, 2, 17; 35, 1, 79, § 2. —
(γ).
Contra officium, substantively, = id quod contra officium est:
Sic inter recte factum atque peccatum, officium et contra officium, media locabat quaedam,
Cic. Ac. 1, 10, 37.—
3.
Adverbially with the predicate.
(α).
In order to oppose, in opposition to, with hostile intent (cf. B. 3.):
eidem illam proscriptionem capitis mei contra salutem rei publicae rogatam esse dicebant,
that the proposal of the law was an attack on the republic, Cic. Prov. Cons. 19, 45; id. Rab. Perd. 12, 35; id. Phil. 10, 10, 22:
imperator contra postulata Bocchi nuntios mittit,
to reply to the demands, Sall. J. 83, 3; 25, 6; so,
advocare contra,
Sen. Cons. Polyb. 12, 4; id. Ep. 15, 2, 52:
si contra mortem te praeparaveris,
to meet death, id. ib. 11, 3, 8.—
(β).
With the force of a clause of manner, injuriously to, etc.:
quibus contra valetudinis commodum laborandum est,
Cic. Mur. 23, 47; Suet. Aug. 78:
contra hominis salutem,
with danger to a man's life, Cod. Just. 7, 62, 29.—
(γ).
In gen., of conflict with some rule or principle, contrary to, in violation of, without regard to ( = ita ut contra sit; cf. 2. supra; very freq. from the class. period;
syn. adversus): ceperitne pecunias contra leges P. Decius,
Cic. de Or. 2, 31, 136; id. Verr. 2, 1, 4, § 10; id. Fl. 34, 86:
pecuniam contra leges auferre,
id. Verr. 1, 18, 56; 2, 1, 10, § 27; 2, 5, 18, § 46; id. Har. Resp. 26, 56:
contra legem,
id. Rab. Perd. 3, 8; id. Dom. 16, 41:
contra jus fasque,
id. Har. Resp. 16, 34; id. Quint. 6, 28:
contra jus,
Liv. 5, 4, 14; id. Dom. 13, 55; id. Verr. 2, 5, 13, § 34:
contra jus gentium,
Liv. 4, 32, 5; 9, 10, 10; 21, 25, 7; 5, 36, 6;
6, 1, 6: contra juris rigorem,
Dig. 40, 5, 24, § 10 et saep.:
contra testimonium aliquid judicare,
without regard to, Cic. Brut. 31, 117:
aliquid contra verecundiam disputare,
contrary to the rules of decency, id. Off. 1, 35, 128:
aliquid contra fidem constituere,
Quint. 5, 13, 34:
quae majores nostri contra lubidinem animi sui recte atque ordine fecere,
contrary to the dictates of passion, Sall. C. 51, 4; id. J. 33, 1; cf. of logical opposition, II. E. 2. infra.—
4.
Dependent on substt.
a.
Of physical strife:
scit ille imparem sibi luctatum contra nexus (draconis),
Plin. 8, 12, 12, § 33. —
b.
Of warfare:
imperatorum copia contra tuum furorem,
Cic. Mur. 39, 83:
Parthorum gloria contra nomen Romanum,
Liv. 9, 18, 6: in castris perditorum contra patriam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 6.—
c.
Of legal contention:
causa contra scriptum,
Cic. Inv. 2, 46, 135.—
d.
Of political speaking:
divina M. Tullii eloquentia contra leges agrarias,
Quint. 2, 16, 7; 9, 3, 50; Gell. 18, 7, 7.—
e.
Of literary opposition:
Caesaris vituperatio contra laudationem meam,
Cic. Att. 12, 40, 1.—
f.
Of hostility, etc.:
cujus factum, inceptum, conatumve contra patriam,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
ullum factum dictumve nostrum contra utilitatem vestram,
Liv. 6, 40, 5.—
g.
Of injury:
vitae cupiditas contra rem publicam,
Cic. Planc. 37, 90: contra serpentes venenum, fatal to serpents, or as a defence against serpents, Plin. 7, 2, 2, § 15.—
h.
Of violation, disregard, etc. (cf. 3. g):
iter contra senatus auctoritatem,
Cic. Phil. 2, 19, 48:
contra consuetudinem somnium,
Plin. 10, 77, 98, § 211:
bonorum possessio contra tabulas,
Dig. 37, 4, 3, § 13; Gai Inst. 3, 41.—
5.
Dependent on adjectives (very rare; cf.
II. D. 2. c. infra): contraque patris impii regnum impotens, avum resolvam,
Sen. Herc. Fur. 966.
D.
Of defence, protection, and resistance (syn.: adversus, ab).
1.
Against persons.
a.
Dependent on verbs:
cum populus Romanus suam auctoritatem vel contra omnes qui dissentiunt possit defendere,
Cic. Imp. Pomp. 22, 63: si ego consul rem publicam [p. 457] contra te et gregales tuos defendissem, id. Sest. 52, 111; 22, 49; 8, 20; id. Fam. 11, 27, 7; id. Phil. 2, 18, 45:
contra quem multum omnes boni providerunt,
provided a great defence, id. Mur. 38, 81: formula qua utitur patronus contra libertum qui eum in jus vocat, as a defence against, Gai Inst. 4, 46. —And of protection of plants against injurious animals:
contra haec animalia proderit, si, etc.,
Pall. 10, 3, 2.—
b.
Dependent on adjectives, mostly participial:
paratus contra,
Cic. Mil. 21, 56:
nihil satis firmum contra Metellum,
Sall. J. 80, 1:
contra potentes nemo est munitus satis,
Phaedr. 2, 6, 1.—
2.
Against inanimate and abstract things.
a.
Dependent on verbs:
contra avium morsus munitur vallo aristarum,
Cic. Sen. 15, 51:
propugnaculum, quo contra omnes meos impetus usurum se putat,
id. Verr. 2, 3, 16, § 40; 2, 5, 39, § 102:
publicam causam contra vim armatam suscipere,
id. Dom. 34, 91; id. Quint. 30, 94; id. Leg. 3, 3, 9:
contra tantas difficultates providere,
Sall. J. 90, 1; 76, 4; so,
contra ea,
id. ib. 57, 5:
patricii vi contra vim resistunt,
Liv. 3, 13, 4; Plin. 14, 2, 4, § 28; Tac. Agr. 45; Sen. Prov. 4, 12; id. Const. 5, 4.—
b.
Dependent on substt.:
suffragia contra oppugnationem vestrae majestatis,
Cic. Rab. Perd. 12, 35:
defensio contra vim,
id. Mil. 5, 14:
patronus justitiae fuit contra orationem Phili,
id. Lael. 7, 25; Plin. 29, 2, 9, § 30; 14, 3, 4, § 40:
contra labores patientia,
id. 23, 1, 22, § 37.—
c.
Dependent on adjectives (in Cic. freq. with P. a. predicatively used; otherwise very rare;
in later prose freq.): nec est quidquam Cilicia contra Syriam munitius,
against an attack from the side of Syria, Cic. Fam. 14, 4, 4:
ut nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta, nullius pudicitia munita contra tuam cupiditatem posset esse,
id. Verr. 2, 5, 15, § 39; id. Fin. 1, 16, 51; id. Mil. 25, 67; id. Tusc. 5, 8, 19; 5, 27, 76:
vir contra audaciam firmissimus,
id. Rosc. Am. 30, 85; Sall. J. 33, 2; 28, 5:
fortis contra dolorem,
Sen. Ep. 98, 18; Quint. 12, 1, 10:
callosus,
Plin. 11, 37, 54, § 147; 14, 2, 4, § 23:
far contra hiemes firmissimum,
id. 18, 8, 19, § 83:
equus tenax contra vincula,
Ov. Am. 3, 4, 13:
contraque minantia fata pervigil,
Claud. I. Cons. Stil. 1, 284.—
3.
Of remedies against sickness and its causes, poison, etc.; so only in Plin.; in Pall. only of preventives and of protection against hurtful animals, and against mental perturbations in gen.; cf. infra (syn. ad in Cat., Cic., Cels., Col.; adversus only in Celsus, who also has in with abl.).
(α).
Dependent on verbs:
cujus et vinum et uva contra serpentium ictus medetur,
Plin. 14, 18, 22, § 117; 7, 2, 2, § 13:
prodest et contra suspiria et tussim,
id. 20, 13, 50, § 128:
valet potum contra venena,
id. 28, 7, 21, § 74; 29, 4, 22, § 71; 29, 4, 26, § 81; 28, 8, 27, § 98; 16, 37, 71, § 180; 35, 6, 14, § 34; 28, 6, 18, §§ 65-67.—
(β).
Dependent on substt.:
remedium contra morsus,
Plin. 8, 32, 50, § 118; 10, 59, 79, § 163:
contra venena esse omnia remedio,
id. 16, 44, 95, § 251; 17, 24, 37, § 240; 7, 1, 1, § 4.—
(γ).
Dependent on adjectives:
vinum quod salutare contra pestilentiam sit,
Pall. 11, 14, 17.—
(δ).
Appositively, as a remedy:
cujus lacteum succum miris laudibus celebrat... contra serpentes et venena,
Plin. 5, 1, 1, § 16; 29, 4, 26, § 83. —So of remedies against affections:
Tiberium tonante caelo coronari ea (lauro) solitum ferunt contra fulminum metus,
Plin. 15, 30, 40, § 135; cf. Sen. Ira, 2, 21, 1; id. Tranq. 5. 1.
E.
Of logical opposition.
1.
With a neuter demonstrative (contra ea, contra haec, contra quae, quod contra = contra, adv.).
a.
The contrary, the reverse (very rare; cf.
I. D. 1.): sed mihi contra ea videtur,
but to me the contrary seems true, Sall. J. 85, 1:
omnia quae contra haec sunt, omnia quae contra sunt,
and vice versa, Quint. 5, 10, 90. —
b.
Contra ea, on the contrary, in logical antithesis (not in Cic. and Sall.; once in Caes. and Quint.; several times in Liv. and Nep.; cf.: contra ea, in other uses, II. A. 2. e. a, II. D. 2. a., II. A. 3. d., II. C. 1. f.):
omnes arderent cupiditate pugnandi... contra ea Caesar... spatiumque interponendum... putabat ( = at contra),
but Caesar on the contrary, Caes. B. C. 3, 74: superbe ab Samnitibus... legati prohibiti commercio sunt;
contra ea benigne ab Siculorum tyrannis adjuti,
Liv. 4, 52, 6; 2, 60, 1; 21, 20, 6;
44, 43, 5: pater... Thracem me genuit, contra ea mater Atheniensem,
Nep. Iphicr. 3, 4; id. praef. 6; id. Alcib. 8, 1.—And after a question, with immo (cf. I. E. 5. b.):
an infirmissimi omnium... (sumus)? Immo contra ea vel viribus nostris, vel, etc., tuti (sumus),
Liv. 41, 24, 8.—
c.
Quod contra, by anastrophe (v. F. 1.), contrary to which, whereas, while on the contrary (only once in Lucr. and three times in Cic.):
illud in his rebus vereor ne forte rearis, Inpia te rationis inire elementa viamque indugredi sceleris: quod contra saepius illa Religio peperit scelerosa atque impia facta,
whereas on the contrary, Lucr. 1, 81:
cujus a me corpus crematum est, quod contra decuit ab illo meum (sc. cremari),
Cic. Sen. 23, 84:
quod contra oportebat delicto dolere, correctione gaudere,
id. Lael. 24, 90 (B. and K. place a comma after oportebat; cf.
Nauck ad loc.): reliquum est ut eum nemo judicio defenderit: quod contra copiosissime defensum esse contendi,
id. Quint. 28, 87 (many consider contra in all these passages as an adverb; cf. Hand, Turs. II. p. 121 sq.; some explain quod as an ancient ablative, = qua re;
v. Ritschl,
Plaut. Exc. p. 57, Munro ad Lucr. 1, 82).—
2.
With an abstract noun, with the force of the adverb contra with ac or atque (I. F. 1.), contrary to, contrary to what, etc. (esp. in Sall., not in Cic.; cf. praeter): celeriter contraque omnium opinionem confecto itinere, contrary to the opinion ( = contra ac rati erant), Caes. B. G. 6, 30:
contra opinionem Jugurthae ad Thalam perveniunt,
Sall. J. 75, 9; Hirt. B. G. 8, 40.—Contra spem either contrary to the opinion, or against the hope:
Metellus contra spem suam laetissume excipitur ( = contra ac ratus, veritus est),
Sall. J. 88, 1; so,
cetera contra spem salva invenit,
Liv. 9, 23, 17:
contra spem omnium L. Furium optavit,
id. 6, 25, 5; Curt. 8, 4, 45;
but: at Jugurtha contra spem nuntio accepto ( = contra ac speraverat),
Sall. J. 28, 1; Liv. 24, 45, 3:
postquam... Jugurtha contra timorem animi praemia sceleris adeptum sese videt,
Sall. J. 20, 1:
ipse in Numidiam procedit, ubi contra belli faciem tuguria plena hominumque... erant ( = contra ac in bello evenire solet),
id. ib. 46, 5:
contra famam,
Plin. 13, 22, 43, § 126; 7, 53, 54, § 180:
segniterque et contra industriam absconditae formicae,
slowly, and in a manner different from their usual activity, id. 18, 35, 88, § 364.—Of persons:
frigidam potionem esse debere, contra priores auctores, Asclepiades confirmavit,
contrary to the opinion of the former physicians, Cels. 4, 26 (19).
F.
Sometimes by anastrophe after its noun.
1.
In prose, after relatives, esp. in Cic.:
quos contra disputant,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
quem contra dicit,
id. Phil. 2, 8, 18 (v. II. B. 1. f.):
quem contra veneris,
id. Mur. 4, 9:
quas contra, praeter te, etc.,
id. Vatin. 7, 18:
eos ipsos quos contra statuas,
id. Or. 10, 34:
quos contra me senatus armavit,
id. Att. 10, 8, 8:
quam contra multa locutus est,
Sen. Ep. 82, 7, Plin. Ep. 1, 23, 3; Claud. in Rufin. 1, 332; v. also E. 1. c. supra.—
2.
After other words ( poet. and in post-Aug. prose):
hunc igitur contra mittam contendere causam,
Lucr. 4, 471:
dicere eos contra,
id. 4, 484:
donique eum contra,
id. 5, 708:
agmina contra,
Verg. A. 12, 279:
magnum Alciden contra,
id. ib. 5, 414:
Paridem contra,
id. ib. 5, 370:
Italiam contra,
id. ib. 1, 13:
deos contra,
Ov. P. 1, 1, 26:
Messania moenia contra,
id. M. 14, 17:
litora Calabriae contra,
Tac. A. 3, 1.

Lewis & Short latin dictionary > contra
20 contra dicta

contrā, adv. and prep. [stem con, i. e. cum, through a comparative form conter; cf.: alter, uter, inter, praeter, etc.; in abl. fem. form like the locative adverbs ea, qua, etc.; cf.: ultra, intra, extra, citra], orig., in comparison with; hence, over against, fronting, in front, opposite, in opposition to, against, contrary to, opposed to, etc.
I.
Adv. (referring to an opposed object often with the force of a preposition with ellipsis of a pronoun, = against it, against him, etc.).
A.
Local.
1.
Lit., of position in front of a person, place, or thing.
a.
With verb of being or position expressed or understood.
(α).
Referring to living beings, opposite, in face of, face to face, facing, in front of, fronting, confronting (not in Cic., Caes., or Sall.):
feminam scelestam te, adstans contra, contuor,
Plaut. Pers. 2, 2, 26:
ut confidenter mihi contra adstitit,
id. Capt. 3, 5, 6; Lucr. 4, 223; 6, 929:
signum contra, quoad longissume oculi ferebant, animo finivit,
Liv. 1, 18, 8:
stat contra starique jubet,
Juv. 3, 290:
stat contra dicitque tibi tua pagina Fures!
Mart. 1, 55, 12:
ulmus erat contra,
in front of her, Ov. M. 14, 661:
templa vides contra,
in front (of us), id. ib. 7, 587.—Of position in front of the enemy:
contra conserta manu,
Plaut. Mil. 1, 1, 3: contra consistere, to make front against them, Caes. B. G. 2, 17.—
(β).
Referring to things and places, over against (it), opposite (to it), on the opposite side (mostly post-Aug.):
contra jacet Cancer patulam distentus in alvum,
Manil. 2, 253:
posita contra Hispania,
Tac. Agr. 11:
promuntorium quod contra procedit,
Plin. 4, 2, 3, § 6: relinquendae autem contra erunt vacuae tabellae, on the opposite side, i. e. of the leaf, Quint. 10, 3, 32: illo quaerente cur non decidant contra siti, the antipodes (cf. Cic. Ac. 2, 39, 123; v. II. A. 1. c. a), Plin. 2, 65, 65, § 161.—With the governing verb understood:
arguam hanc vidisse apud te contra conservum meum,
face to face, Plaut. Mil. 2, 2, 91:
jam omnia contra circaque hostium plena erant, Liv 5, 37, 8: eadem verba contra (i. e. ponuntur),
side by side, Quint. 9, 3, 36; Verg. A. 6, 23.—
b.
With verbs of motion, so as to be opposite to an object or face to face with a person, variously rendered.
(α).
Referring to persons:
accede ad me atque adi contra,
come right up to me, Plaut. Rud. 1, 4, 23; id. Bacch. 3, 6, 6: hostes crebri cadunt; nostri contra ingruunt, advance to their front (in Plaut. hostility is not implied in contra), id. Am. 1, 1, 84: quis nos pater aut cognatu' volet contra tueri, face to face, eye to eye, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 12 Mull. (Trag. Rel. v. 444 Rib.); Att. ap. Macr. S. 6, 1, 55 (Trag. Rel. v. 538 ib.):
adspicedum contra me = contra adspice me,
Plaut. Most. 5, 1, 56 Lorenz ad lec.:
contra adspicere,
id. Mil. 2, 1, 45:
contra intueri,
Liv. 1, 16, 6; 9, 6, 8; Sen. Q. N. 1, 3, 6:
cum veniret contra Marcianus,
Quint. 6, 3, 95; Plin. 9, 46, 70, § 152.—
(β).
Of things:
hic ubi sol radiis... Adversa fulsit nimborum aspergine contra,
Lucr. 6, 525; Cels. 8, 8, 1:
quam (turrim) promoti contra validi asseres... perfregere,
Tac. H. 4, 30.—Reciprocally: oscula non pervenientia contra, not coming through (the wall) so as to meet, Ov. M. 4, 80.—
2.
Transf. to equivalents of weight, value, and price; so,
(α).
In Plaut. only in the colloq. phrases auro contra, aurichalco contra, and contra auro (sc. posito); lit., for gold placed against; cf.:
aes contrarium, s. v. contrarius: (servus) non carus'st auro contra,
at his weight in gold, Plaut. Ep. 3, 3, 30: jam auro contra constat filius, id. Truc. 2, 6, 57 (Speng. aurichalco): auro contra cedo modestum amatorem! A me aurum accipe. Pa. Cedo mihi contra aurichalco quoi ego sano serviam, id. Curc. 1, 3, 45 sq.; id. Mil. 3, 1, 63; 4, 2, 85; id. Ps. 2, 3, 23.—
(β).
In post-Aug. prose (very rare):
at si aquae et ejus rei quam contra pensabis par pondus erit, nec pessum ibit, nec exstabit, etc.,
Sen. Q. N. 3, 25, 5.—
3.
Of reciprocal actions, = vicissim, in turn, in return, back, on my, his, etc., part, likewise, counter-.
(α).
In gen.:
te ut deludam contra, lusorem meum,
Plaut. Am. 2, 2, 71:
quae me amat, quam ego contra amo,
id. Merc. 5. 2, 77; id. Cist. 1, 1, 96; id. Trin. 4, 2, 55; id. As. 2, 2, 110:
qui arguat se, eum contra vincat jurejurando suo,
make a victorious counter-charge, id. Mil. 2, 2, 37:
si laudabit haec Illius formam, tu hujus contra (i. e. lauda),
Ter. Eun. 3, 1, 54:
audi nunc contra jam,
listen in turn, id. Phorm. 4, 4, 18; id. Ad. 5, 4, 23:
at tu mihi contra nunc videre fortunatus, Phaedria, Cui, etc.,
you likewise seem fortunate to me, id. Phorm. 1, 3, 21:
Mettius Tullo gratulatur, contra Tullus Mettium benigne alloquitur,
Liv. 1, 28, 1:
contra ut me diligat illa,
Cat. 76. 23; Hor. S. 1, 3, 27 Orell. ad loc.—Hence, with ellipsis of inquit, = respondit:
cui latrans contra senex,
Phaedr. 5, 10, 7:
scietis, inquam, etc., contra Nigrinus: ad quem missi sunt? ego, etc.,
Plin. Ep. 7, 6, 4.—
Rarely with inquit, etc., expressed: at ille contra, renidens, Audi, inquit, discipule, etc.,
Gell. 15, 9, 9; cf.:
contra talia reddit,
Claud. B. Gild. 379.—
(β).
With dat. pers.:
consulo quem dolum doloso contra conservo parem,
Plaut. Mil. 2, 2, 45:
facere contra huic aegre,
Ter. Eun. 4, 1, 10:
hiscine contra insidiabere?
id. Hec. 1. 1, 13:
tibi contra gratiam Referre,
id. ib. 4, 2, 7.—
(γ).
With item:
item a me contra factum est,
Plaut. Aul. prol. 20:
puellam senex Amat et item contra filius,
id. Cas. prol. 49; id. Pers. 5, 2, 36; id. Am. 1, 1, 67; Ter. Ad. 1, 1, 25.—
(δ).
Combining a reciprocal with a local relation (A. 1. a. a, and b. a): contra carinantes verba, exchanging abusive words ( face to face), Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 8, 361 (Ann. v. 181 Vahl.): tubae utrimque contra canunt;
Consonat terra,
Plaut. Am. 1, 1, 73; 1, 1, 86:
confer gradum Contra pariter,
id. Ps. 2, 4, 18; id. Truc. 1, 2, 28:
video amicam... Ubi contra adspexit me, etc.,
id. Mil. 2, 1, 45; Verg. E. 7, 8; cf. Lucr. 4, 243:
vesper adest, juvenes consurgite!... Cernitis, innuptae, juvenes? consurgite contra!
Cat. 62, 6.—
(ε).
Implying also opposition: Pe. Conpellabo. Ph. Orationis aciem contra conferam, Plaut. Ep. 4, 1, 20:
si scias quod donum huic dono contra comparet,
what counter gift, Ter. Eun. 2, 3, 63: quod Scipio postulavit... ut, etc. Et quod contra collega postulavit ne, etc., Annal. Trib. Pleb. ap. Gell. 7 (6), 19, 5:
si vobis aequa et honesta postulatio videtur, ego contra brevem postulationem adfero,
Cic. Rosc. Am. 2, 7; Nep. Epam. 6, 1;
Auct. B. Alex. 24: illo licente contra liceri audeat nemo,
to bid in opposition, Caes. B. G. 1, 18; Liv. 4, 53, 6:
agedum pauca accipe contra,
Hor. S. 1, 4, 38.—So in battle:
Numidae... Romanorum ordines conturbare... neque contra feriundi copia erat,
Sall. J. 50, 4; and in law: et ab eo is qui adoptat vindicat... et illo contra non vindicante, etc., Gai Inst. 1, 134; 2, 24.—Esp. in replies:
oratio contra a Demosthene pro Ctesiphonte edita,
Cic. de Or. 3, 56, 213:
dicit accusator haec: primum, etc.... quid contra reus?
id. Clu. 30, 81; id. Fin. 5, 22, 63; Curt. 4, 1, 10; 7, 9, 1.
B.
Of opposition, strife, etc., against; constr. absol., with dat., and ne, quominus or quin.
1.
Of physical exertion.
(α).
Lit.:
concurrunt... aetheriae nubes contra pugnantibu' ventis,
struggling against each other, Lucr. 6. 98:
nec nos obniti contra... Sufficimus,
bear up, battle against, Verg. A. 5, 21; Ov. M. 9, 50; 2, 434:
at ille contra nititur,
resists, Plin. 2, 38, 38, § 103; 7, 20, 19, § 82:
pars remigum, tamquam imperitia... officia nautarum impediebant. Mox contra tendere,
rowed in an opposite direction, Tac. H. 4, 16.—
(β).
Trop.:
te rogo ne contrahas ac demittas animum, neque te obrui tamquam fluctu... sinas, contraque erigas ac resistas,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4:
et torrens judicem vel nitentem contra feret, cogatque ire qua rapiet,
Quint. 12, 10, 61.— With ne: vi contra niti, ne advorsus eum fiat, Cato ap. Gell. 7 (6), 3, 16.—With quominus, Lucr. 1, 780.—
2.
Of mental exertion:
si tibi vera videntur, Dede manus, aut, si falsum est, accingere contra,
arm yourself against them, Lucr. 2, 1043; 2, 280. —With dat.:
siti contra... pugnandum,
Cels. 4, 2 fin. —
3.
Of hostile opposition in gen.
(α).
Lit.:
quod animadversum est in eo qui contra omni ratione pugnarunt, non debeo reprehendere,
who made opposition in every way, Cic. Rosc. Am. 47, 137; id. Verr. 2, 2, 43, § 107:
contra etiam aliquid abs te profectum ex multis audivi,
something inimical, id. Fam. 5, 5, 2.—
(β).
Trop.:
aut alio quovis (sc. colore) qui contra pugnet et obstet,
Lucr. 2, 794; 2, 868.—
4.
Of warfare.
(α).
Lit.:
ut eos adversarios existimemus qui arma contra ferant,
Cic. Off. 1, 25, 87; 1, 12, 37; Vell. 2, 28, 4; cf.:
quid quod exercitum contra duxit?
Auct. Her. 4, 16, 23:
ut si qua ex parte obviam contra veniretur, acie instructa depugnarent,
if they should be attacked by an open charge, Caes. B. G. 7, 28:
issentque confestim ad urbem ni venire contra exercitum... audissent,
Liv. 7, 39, 17:
cum Romanae legiones contra direxerint,
would oppose their march, Tac. H. 4, 58; id. A. 6, 44.—With dat.:
et huic contra itum ad amnem Erinden,
Tac. A. 11, 10.—
(β).
Trop.:
quod ubi viderunt corvi, contra auxiliantur, velut adversus communem hostem,
Plin. 10, 74, 95, § 205.—
5.
Of legal contests.
(α).
With verbs of saying; v. 9. a.—
(β).
Venire contra, of any legal act with the intention to hurt the adversary:
quid? si omnium mortalium Sthenio nemo inimicior quam hic C. Claudius... fuit? si de litteris corruptis contra venit, etc.?
if he made a charge of forgery against him? Cic. Verr. 2, 2, 43, § 107; cf. II. B. c. b.—
(γ).
On the part of the adversary:
inveniendum contra est, quo distet haec causa a ceteris,
Quint. 5, 10, 114; 9, 2, 35; 12, 8, 10.—
(δ).
Of judgments against the parties or against opinions:
ne spoliaret fama probatum hominem si contra judicasset,
given an adverse decision, Cic. Off. 3, 19, 77; cf. Val. Max. 7, 2, 4; Cic. Caecin. 24, 69.—
6.
Of literary opposition.
(α).
Mostly with verbs of saying; v. 9. a. g.—
(β).
With other verbs:
astrologorum artem contra convincere tendit,
Lucr. 5, 728:
contra nunc illud pone, etc.,
Sen. Ben. 7, 14, 6:
habeat (liber meus) etiam quosdam qui contra sentiant et adversentur,
some dissentients and opponents, Quint. 3, 1, 5; 2, 17, 40; 3, 8, 69.—
7.
Of public and political opposition.
(α).
With verbs of saying; v. 9. a. d.—
(β).
With petere, to be a candidate for office in opposition to another:
nihil enim supererat de quo certarent, nihil quod contra peterent,
no office was left for which to canvass against each other, Cic. Agr. 2, 33, 91:
honores contra petere,
Quint. 6, 1, 17.—With ire, with dat., of an opposing vote in the senate (cf.:
pedibus ire): sententia Cassii ut nemo unus contra ire ausus est, ita dissonae voces respondebant,
Tac. A. 14, 45.—
8.
Of violation of law, contracts, etc.: contra facere, or contra committere, to violate, transgress a law, etc.: leges esse non ex ejus qui contra commiserit utilitate, spectari oportere, not in the interest of the transgressor, Cic. Inv. 2, 48, 153:
si quis sub hoc pacto vendiderit ancillam ne prostitueretur, et si contra factum esset,
and if the contract was violated, Dig. 18, 1, 56.—
9.
With verbs of saying, etc., contra dicere; less freq. disputare, disserere, pugnare, in the sense of dicere, and contra scribere (often contradico, in one word, in post-Aug. writers; esp. with dat.).
a.
Absol.
(α).
Contra dicere, to speak as counsel of the adversary, to plead his cause, in legal proceedings:
cum contra dicturus Hortensius esset,
would speak on the other side, Cic. Quint. 24, 77:
hoc... contra dicente Cotta judicatum est,
id. Caecin. 33, 97:
dixisse ut contra nemo videretur,
id. Brut. 53, 198: ut contra Crassus... exorsus est, began on the other side, id. ib. § 197.—Hence: qui contra dicit, the adversary or counsel of the adversary:
contra autem qui dicet, similitudinem infirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 50, 151; id. Part. Or. 21, 108.—In the same sense: agens contra: si nos... impares agentium contra ingeniis dixerimus, that we are unequal to the talents of our adversary's counsel, [p. 453] Quint. 4, 1, 8.—
(β).
To make charges against (rare):
si qui contra vellet dicere, usurum esse eum suo testimonio,
Cic. Clu. 48, 134:
qua ratione nemo neque tum item fecerit, neque nunc contra dicat,
id. Quint. 29, 88; so,
contra disputare, of objections to or against a witness: nihil contra disputabo priusquam dixerit,
id. Fl. 21, 51.—
(γ).
In gen., to speak on the other side of a question:
fiebat autem ita, ut cum is qui audire vellet dixisset quid sibi videretur, tum ego contra dicerem,
Cic. Tusc. 1, 4, 8; id. Fin. 2, 1, 2; so,
contra disputare and contra scribere,
id. Or. 1, 19, 85; Vitr. 3, 1, 6; Quint. 2, 17, 13; Dig. 9, 2, 21, § 1.—Hence: qui contra dicunt or disputant, the opponents:
nec qui contra dicunt causam difficilem repellunt,
Cic. Fin. 3, 1, 2:
ad coarguendos qui contra disputant,
to refule his opponents, Quint. 2, 15, 26.—
(δ).
To oppose or object to a proposition, motion, or petition:
quam palam principes dixerunt contra!
protested against it, Cic. Verr. 2, 5, 16, § 41; Caes. B. C. 1, 32; Cic. Clu. 47, 130.—With pugnare:
cum decerneretur frequenti senatu, contra pugnante Pisone, etc.,
Cic. Att. 1, 14, 5:
filius ejus incolumitatem optat: contradicit pater,
the father objects, Quint. 9, 2, 85; 9, 2, 83; Plin. ap. Gell. 9, 16, 5; Cic. Dom. 33, 87:
contradicente nullo,
Suet. Caes. 20; Dig. 3, 3, 15.—
(ε).
To reply:
contradixit edicto,
answered by an edict, Suet. Aug. 56. —
(ζ).
Abl. absol. impers.:
explorandum videtur an etiam contradicto aliquando judicio consuetudo firmata sit,
whether the custom has been confirmed by judgment upon a judicial contest, Dig. 1, 3, 34.—
b.
With acc. neutr. pron., to object, to make or raise an objection, to reply; esp. in legal proceedings:
ego enim, te disputante, quid contra dicerem meditabar,
Cic. N. D. 3, 1, 1:
ut contra si quid dicere velit non audiatur,
id. Fin. 5, 10, 27:
aiebat illum primo sane diu multa contra (i. e. dixisse), ad extremum autem, etc.,
id. Att. 2, 22, 2.— Hence: quod contra dicitur, or quae contra dicuntur, the objections:
ut et id quod intenderemus confirmare, et id quod contra diceretur refellere (possemus),
refute the objections, Cic. de Or. 1, 20, 90:
quia neque reprehendi quae contra dicuntur possunt, etc.,
id. ib. 2, 81, 331; id. Inv. 2, 44, 127; Quint. 1, 2, 17.—In the same sense, as subst.: contrā dicta, orum, n. plur.:
seu proposita confirmamus, sive contra dicta dissolvimus,
or refute the objections, Quint. 4, prooem. 6.—With acc. and inf.:
dicitur contra, nullum esse testamentum,
the objection is made that there is no testament, Cic. Agr. 2, 6, 42.—
c.
With dat., written in one word (post-Aug.).
(α).
To oppose a person by speaking against his views:
solitum se etiam Thraseae contradicere,
to oppose even Thrasea, Tac. H. 2, 91:
tibi,
Suet. Aug. 54:
Curioni...,
id. Rhet. 1. —Hence of answers and replies in law: quid si filium testatoris heres ejus prohibuit? Huic contradici potest: ergo pietatis, etc., he may be answered by this plea, etc., Dig. 11, 7, 14, § 13.—And of advisory answers opposed to one's legal views:
volenti mihi ream adulterii postulare eam, etc., contradictum est,
my views were disapproved, rejected, Dig. 48, 5, 11, § 10.—
(β).
To oppose an opinion, with dat. of the thing:
cum plures tantum sententiis aliorum contradicerent,
opposed the opinions, Tac. H. 1, 39.—
(γ).
To object to a motion or petition, with dat. of the petitioner:
patrem qui damnavit optat ne is torqueatur: pater ei contradicit,
the father objects, Quint. 9, 2, 81:
cum ambienti ut legibus solveretur multi contradicerent,
Suet. Caes. 18; Dig. 40, 5, 14; 40, 12, 33.—
(δ).
With dat. of the petition:
preces erant, sed quibus contradici non posset,
which could not be denied, Tac. H. 4, 46 fin.; Dig. 3, 1, 1, § 2.—
(ε).
To contest the validity of a law (rare):
quibus (legibus) contradici potest,
Quint. 7, 7, 4.—
(ζ).
To contradict an assertion (very rare):
pro certis autem habemus... cuicunque adversarius non contradicit,
Quint. 5, 10, 13.—
d.
With quin, to object:
praetor Samnitibus respondit... nec contra dici quin amicitia de integro reconcilietur,
there was no objection to a reconciliation, Liv. 8, 2, 2.
C.
To one's disadvantage; mostly predic. with esse, unfavorable, adverse, damaging (post-Aug.;
but cf. II. B. 2.): ut eum qui responsurus est vel tacere, vel etiam invitum id quod sit contra cogat fateri,
Quint. 7, 3, 14:
cum verba (legis) contra sint,
id. 7, 1, 49:
sed experimentum contra fuit,
unsuccessful, Tac. H. 2, 97 fin.:
ubi fortuna contra fuit,
id. ib. 3, 18:
si fortuna contra daret,
should be unfavorable, id. ib. 1, 65 fin.; id. A. 15, 13.
D.
Of logical opposition, with negative force.
1.
Of a direct contrast.
a.
Predicatively, with esse, fieri, etc., the contrary, the opposite:
quod fieri totum contra manifesta docet res,
but experience teaches that just the contrary is true, Lucr. 3, 686; 4, 1088:
in stultitia contra est,
with fools the reverse is true, Cic. Clu. 31, 84:
in hac quidem re vereor ne etiam contra (i. e. sit),
id. Att. 12, 46; id. Off. 1, 15, 49:
quod contra est,
Sall. J. 85, 21:
quis non credat, etc.? Contra autem est,
Sen. Q. N. 3, 25, 12; id. Ep. 7, 3; Dig. 37, 4, 4:
contra fore si, etc.,
ib. 34, 2, 39, § 2:
immo forsitan et contra (i. e. erit),
ib. 41, 3, 49:
ego contra puto (i. e. esse),
Plin. Ep. 1, 20, 7; Lampr. Alex. Sev. 25.—
b.
With evenire, accidere, sentire, scribere, habere, etc.:
utrumque contra accidit: istic enim bellum est exortum, hic pax consecuta,
of both the contrary has happened, Cic. Fam. 12, 18, 2; so Dig. 38, 2, 51:
id ego contra puto (sc.: faciendum esse),
id. Att. 10, 8, 2:
contra evenit in iis morbis,
Sen. Ep. 52, 7; Plin. 2, 65, 65, § 163:
ego contra sentio,
Sen. Clem. 1, 15, 5; Sedig. ap. Gell. 15, 24, 4; Dig. 40, 2, 25:
Proculus contra (sc. sentit),
ib. 35, 2, 1, § 14; 33, 7, 25:
licet Celsus contra scribat,
ib. 9, 2, 21, § 1: contra probatur, Gai Inst. 2, 78; Dig. 33, 7, 12, § 34.—Very rarely referring to a term in the same clause:
cujus disparem mitioremque naturam contra interpretabatur,
interpreted in an opposite sense, misinterpreted, misunderstood, Tac. H. 4, 86 fin. —
c.
Referring to a word or phrase in the same predicate.
(α).
To an adverb, in an opposite manner, otherwise, differently, not, etc.:
nam ad summam totius rei pertinet, caute an contra demonstrata res sit,
Cic. de Or. 2, 81, 330: quod viriliter animoque fit, id, etc.;
quod contra, id turpe,
id. Off. 1, 27, 94:
sit sapienter usus aut contra,
Quint. 2, 5, 15:
lactuca locis apricis optume autumno ponitur, mediterraneis aut frigidis contra ( = pessime),
Col. 11, 3, 25.—
(β).
To a predicative adjective, not, the opposite, the reverse, etc.:
ut aliae (res) probabiles videantur aliae contra,
improbable, Cic. Ac. 2, 32, 103; id. Off. 2, 2, 7:
quid est quod me impediat ea quae probabilia mihi videantur sequi, quae contra, improbare,
id. ib. 2, 2, 8; id. Or. 2, 31, 135; Quint. 4, 2, 52.—
(γ).
To a verbal predicate:
an frater fratri exsistat heres, an contra ( = annon),
Dig. 34, 5, 19.—
(δ).
To a subject infinitive:
laudare testem vel contra pertinet ad momentum judiciorum,
praising or censuring a witness, Quint. 3, 7, 2.—
(ε).
To a clause, translated by not or by a repetition of the clause with a negative:
quae secundum naturam essent, ea sumenda et quadam aestimatione dignanda docebat, contraque contraria,
those that were not, not, Cic. Ac. 1, 10, 36: quod cuidam aut sapiens videor quod una non jerim, aut felix fuisse;
mihi contra,
id. Att. 9, 12, 4: an credibile est, incestum cum filia commissum? Et contra, veneficum in noverca, adulterum in luxurioso? and incredible, etc., Quint. 5, 10, 19; so Dig. 9, 1, 2, § 1.—
(ζ).
To an attributive genitive:
Marius cognoscere quid boni utrisque or contra esset (i. e. mali),
Sall. J. 88, 2:
verum de origine laudis contraque perspiciemus suo tempore (i. e. vituperationis),
Quint. 2, 4, 21:
alii a propositione accusatoris contraque loci oriuntur,
the accuser and the accused, id. 7, 2, 31;
so in several titles of the Digests, as Depositi vel contra, = actio depositi, vel contraria actio depositarii,
Dig. 16, 3 tit.; so ib. 16, 17, 1; 16, 13, 6; 16, 13, 7.—
2.
Reversing the relation of terms in the preceding sentence, the reverse, conversely, vice versa, etc.
a.
With its own predicate: saepe... corpus aegret, Cum tamen ex alia laetamur parte latenti;
Et retro fit uti contra sit saepe vicissim, Cum miser ex animo laetatur corpore toto,
Lucr. 3, 108: illa altera argumentatio, quasi retro et contra, prius sumit, etc., ( proceeding), so to speak, backward and in inverted order, Cic. Part. Or. 13, 46: neque illud ignoro, etc.; sed non idem accidit contra, but the converse is not true, Quint. 8, 6, 3; Gell. 4, 2, 5: ut vocabula verbis, verba rursus adverbiis, nomina appositis et pronominibus essent priora. Nam fit contra quoque frequenter non indecore. for often, not inelegantly, the order is reversed, Quint. 9, 4, 24:
quae etiam contra valent,
i. e. if the terms are reversed, id. 3, 7, 25; 9, 2, 49; 8, 6, 25; 9, 4, 72.—
b.
Belonging to the same predicate:
ut quidque erit dicendum ita dicet, nec satura jejune, nec grandia minute, nec item contra,
Cic. Or. 36, 123:
cum emtor venditori, vel contra, heres exstitit,
Dig. 35, 2, 48:
in quibus patrium pro possessivo dicitur, vel contra,
Quint. 1, 5, 45; 5, 10, 71:
junguntur autem aut ex nostro et peregrino, ut biclinium, aut contra, ut epitogium et Anticato,
id. 1, 5, 68:
ut capras in montosis potius locis quam in herbidis (pascar), equas contra,
but with mares the reverse is the case, Varr. R. R. 2, 1, 16:
itaque ille dicere melius quam praecipere, nos contra fortasse possumus,
Cic. Or. 42, 143:
qua collegi solent ex his quae faciunt ea quae faciuntur, aut contra,
or vice versa, Quint. 5, 10, 80; Dig. 14, 1, 1, § 12; 48, 5, 23, § 4.
E.
In logical antithesis of clauses with a merely rhet. force, on the contrary, on the other hand, vice versa; sometimes almost = sed or autem (freq.).
1.
In independent clauses.
a.
Opposing persons or parties: fortunam insanam esse... perhibent philosophi... Sunt autem alii philosophi qui contra Fortunam negant ullam exstare, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Rel. v. 372 Rib.); Caecil. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 68; Varr. R. R. 1, 8, 1:
ego etiam quae tu sine Verre commisisti Verri crimini daturus sum... Tu, contra, ne quae ille quidem fecit, obicies,
Cic. Div. in Caecil. 11, 35:
ego contra ostendo, non modo nihil fecisse Sex. Roscium, sed, etc.,
id. Rosc. Am. 29, 79; id. Phil. 8, 3, 8; id. Off. 1, 30, 108; id. Fin. 5, 22, 62:
in Italia bellum gerimus, in sede ac solo nostro... Hannibal contra in aliena, in hostili est terra,
Liv. 22, 39, 13; 21, 50, 2; 3, 15, 2; 6, 7, 4; 9, 35, 4 et saep.; Nep. Alcib. 8, 1; Vell. 2, 31, 4; Sen. Ep. 9, 14; id. Ira, 2, 33, 6; Plin. 35, 10, 37, § 113; Tac. H. 3, 84; 3, 57; Suet. Tib. 2; id. Vit. 2; Just. 2, 1, 10; 8, 4, 11:
contra mercator, navim jactantibus austris Militia est potior?
Hor. S. 1, 1, 6; 1, 2, 30; 1, 3, 27; Prop. 2, 1, 45; 2, 23, 13 (3, 17, 3); Sen. Hippol. 214;
so with versa vice: barbarae gentes (Alexandrum) non ut hostem, sed ut parentem luxerunt... Contra Macedones versa vice non ut civem, sed ut hostem amissum gaudebant,
Just. 13, 1, 7.—
b.
Introducing a secondary or parallel opposition of thought: in loco umidiore far potius serunt quam triticum;
contra in aridiore hordeum potius quam far,
Varr. R. R. 1, 9, 4; 1, 1, 47: si nihil esset quod inane vocaret, Omne foret solidum;
nisi contra corpora certe Essent, etc., Omne quod est spatium vacuum constaret inane,
Lucr. 1, 521; 4, 348; cf.:
justa omnia decora sunt, injusta contra, ut turpia, sic indecora,
Cic. Off. 1, 27, 94; id. N. D. 2, 15, 41; id. de Or. 3, 33, 136; id. Quint. 30, 93: id. Off. 3, 21, 84; id. Leg. 2, 1, 2: facilem esse rem... si modo unum omnes sentiant; contra in dissensione nullam se salutem perspicere, Caes. B. G, 5, 31; Liv. 25, 30, 3; Sen. Ben. 1, 5, 2; Plin. 12, 19, 42, § 92; 11, 14, 14, § 35; Suet. Caes. 73; Gell. 1, 4, 5:
si male rem gerere insani est, contra bene, sani,
Hor. S. 2, 3, 74.—
2.
In opposition to a dependent clause:
ut hi miseri, sic contra illi beati quos, etc.,
Cic. Tusc. 5, 6, 16; so id. de Or. 1, 45, 198; Quint. 9, 3, 39:
cui ego rei tantum abest ut impedimento sim, ut contra te M. Manli adhorter, etc.,
Liv. 6, 15, 5; 6, 31, 4:
cum virtus adeo neminem spe ac pollicitatione corrumpat, ut contra in se inpendere jubeat, ac, etc.,
Sen. Ben. 4, 1, 2: aut igitur negemus quidquam ratione confici, cum contra nihil sine ratione recte fieri possit, aut, etc., whereas on the contrary, etc., Cic. Tusc. 4, 38, 84; cf.:
at contra,
Lucr. 2, 392.—
3.
With co-ordinate conjunctions.
a.
Copulative, et contra or contraque (never with ac or atque); also nec contra (rare), and on the other hand.
(α).
With reference to a reason or conclusion, after nam, enim, cum, or itaque: nam et ratione uti... omnique in re quid sit veri videre et tueri decet, contraque falli [p. 454]... tam dedecet quam, etc., Cic. Off. 1, 27, 94:
malus est enim custos... metus, contraque benevolentia fidelis,
id. ib. 2, 7, 23:
cum reficiat animos varietas ipsa, contraque sit aliquanto difficilius in labore uno perseverare,
Quint. 1, 12, 4; 3, 8, 32; 8, 6, 20:
itaque in probris maxime in promptu est, si quid tale dici potest, etc. Contraque in laudibus, etc.,
Cic. Off. 1, 18, 61; cf. Suet. Calig. 51; so with nec:
nam nec comoedia cothurnis assurgit, nec contra tragoedia socculo ingreditur,
Quint. 10, 2, 22.—
(β).
With contrasted examples or illustrations, often after ut or sic:
audivi ex majoribus natu, hoc idem fuisse in P. Scipione Nasica, contraque patrem ejus... nullam comitatem habuisse sermonis,
Cic. Off. 1, 30, 109:
ut suspitionibus credi oportere, et contra suspitionibus credi non oportere,
id. Inv. 2, 15, 48; Quint. 8, 4, 1; 5, 10, 48; 9, 3, 7; 9, 4, 52; 11, 1, 14; Sen. Ep. 82, 14; Dig. 17, 1, 22, § 4.—
(γ).
With contrasted actions, assumptions, etc.:
atque utinam qui ubique sunt propugnatores hujus imperii possent in hanc civitatem venire, et contra oppugnatores rei publicae de civitate exterminari!
Cic. Balb. 22, 51:
domo pignori data, et area ejus tenebitur... et contra jus soli sequitur aedificium,
Dig. 13, 7, 21:
equo et asina genitos mares, hinnos antiqui vocabant: contraque mulos quos asini et equae generassent,
Plin. 8, 44, 69, § 17: ceterum potest ex lege quidem esse judicium, sed legitimum non esse, et contra ex lege non esse, sed legitimum esse, Gai Inst. 4, 109; Plin. 2, 65, 65, § 161; 35, 15, 5, § 183.—
(δ).
After a negative clause, affirming the opposite idea, et contra or contraque, but on the contrary:
in quo (consulatu) ego imperavi nihil, et contra patribus conscriptis et bonis omnibus parui,
Cic. Sull. 7, 21:
nunc vero cum ne pulsus quidem ita sim ut superare non possim, contraque a populo Romano semper sim defensus, etc.,
id. Dom. 33, 88; id. Fin. 2, 17, 55; id. Marcell. 6, 20; so,
et contra,
Suet. Tit. 7.—
b.
With adversative conjunctions, at contra, sed contra, contra autem, contra vero (not verum contra, nor contra tamen).
(α).
At contra (freq.), merely a strengthened contra (v. 1. supra): huc accedit uti mellis lactisque liquores Jucundo sensu linguae tractentur in ore;
At contra taetri absinthi natura... foedo pertorqueat ora sapore,
Lucr. 2, 400:
cogunt,
id. 2, 74; 1, 366; 2, 235 et saep.: nos qui domi sumus, tibi beati videmur;
at contra nobis tu quidem... prae nobis beatus,
Cic. Fam. 4, 4, 2; id. Tusc. 1, 3, 5; id. Rosc. Am. 45, 131; id. Verr. 2, 5, 26, § 66; Sall. J. 36, 2; 4, 7; 15, 3; id. C. 12, 5:
ideo siccas aiunt Aethiopiae solitudines... At contra constat Germaniam abundare rivis,
Sen. Q. N. 3, 6, 2; 1, 3, 1; id. Ep. 100, 7; Plin. 7, 53, 54, § 186; Suet. Galb. 15; Tac. A. 4, 28.—
(β).
Sed contra, after a negative sentence (class.):
non quo acui ingenia adulescentium nollem, sed contra ingenia obtundi nolui,
Cic. de Or. 3, 24, 93; id. Att. 9, 15, 3; id. Ac. 1, 10, 35; id. Fl. 11, 26:
arma populi Romani non liberis servitutem, sed contra servientibus libertatem adferre,
Liv. 45, 18, 1:
tu ne cede malis, sed contra audentior ito,
Verg. A. 6, 95; Plin. Ep. 1, 10, 12.—PostAug. also without a preceding negation:
obiisse nostro Laium scelere autumant superi inferique: sed animus contra innocens... negat,
Sen. Oedip. 765; Symm. Ep. 6, 81.—
(γ).
Contra autem (rare;
in Cic. only where different subjects have contrasted predicates in dependent clauses): quia pacis est insigne toga, contra autem arma tumultus atque belli,
Cic. Pis. 30, 73.—In later writers = contra alone:
sub septemtrione aedificia... conversa ad calidas partes oportere fieri videntur. Contra autem sub impetu solis meridiani regionibus conversa ad septemtrionem... sunt facienda,
Vitr. 6, 1, 2; Gell. 14, 2, 19; Dig. 7, 1, 25, § 3; 34, 3, 25.—
(δ).
Contra vero (very rare;
not in Cic.), used for contra: contra vero quercus infinitam habet aeternitatem,
Vitr. 2, 9, 8; 6, 1, 3; Cels. 3, 6 fin. —
(ε).
Atqui contra, App. Mag. p. 287, 24.—
c.
With disjunctive conjunctions, aut contra, vel contra, seu contra, or on the contrary, or conversely (always without change of subject).
(α).
Aut contra:
num aut scriptum neget, aut contra factum infitietur?
Cic. Part. Or. 38, 133: quae (mens) aut languescit... aut contra tumescit, etc., Quint. 1, 2, 18:
si imbres defuere, aut contra abundavere,
Plin. 17, 24, 37, § 228.—
(β).
Vel contra:
hinc enim quaestiones oriuntur: Injuriam fecisti, sed quia magistratus, majestatis actio est? Vel contra: Licuit... quia magistratus?
Quint. 5, 10, 40; 9, 4, 96; Suet. Galb. 3; Dig. 35, 2, 56, § 4; 8, 4, 6.—
(γ).
Seu contra:
seu tristis veniam, seu contra laetus amicis,
Prop. 1, 11, 25.—
d.
With causal conjunctions, nam contra (very rare;
never contra enim): falso queritur de natura sua genus humanum quod, etc. Nam contra, reputando, neque majus aliud, neque praestabilius invenies,
Sall. J. 1, 1; Quint. 1, 1, 1; 9, 2, 23. —
4.
In late Lat., e contra (also one word, ēcontrā) = contra,
(α).
In the meaning, the contrary (D. 1.):
aliis vero econtra videtur,
Hier. Ep. 12.—
(β).
Et econtra = et contra (E. 3. a.):
honestiorum provectu et econtra suppliciis,
Aur. Vict. Caes. 39, 45.—For quod contra, v. II. E. 1. c.—
5.
With emphatic particles.
a.
Quin contra, nay on the contrary, opposing an affirmative sentence to a preceding negative statement (quin etiam amplifies without opposition; sed contra opposes without amplification; quin contra both opposes and amplifies);
not before Livy: num qui enim socordius rempublicam administrari post Calvi tribunatum... quam? etc. Quin contra patricios aliquot damnatos... neminem plebeium,
Liv. 6, 37, 8; 31, 31, 9; 35, 26, 10; 37, 15, 3.—
b.
Immo contra (post-Aug.).
(α).
= no, on the contrary, refuting opinions, after questions and in the form of a dialogue:
existimas nunc me detrahere tibi multas voluptates?... Immo contra, nolo tibi umquam deesse laetitiam,
Sen. Ep. 23, 3; Dig. 33, 7, 5; 33, 7, 29.—
(β).
= sed contra, but on the contrary:
proinde ne submiseris te, immo contra fige stabilem gradum,
Sen. Cons. Marc. 5, 6; id. Cons. Polyb. 15, 2; cf. prep.:
immo contra ea,
Liv. 41, 24, 8; cf. II. E. 1. b. infra.—
c.
Item contra = an emphatic et contra (very rare):
quoniam... beate vivere alii in alio, vos in voluptate ponitis, item contra miseriam in dolore, etc.,
Cic. Fin. 2, 27, 86; cf. I. A. 3. g supra.
F.
With a comparative clause introduced by ac, atque, or quam, representing a logical or moral opposition (contra atque debuit = non ita ut debuit; cf. Cic. Or. 3, 19, 70); cf. prep., II. C. 3. g, and II. E. 2. infra.
1.
Of logical opposition, contrary to, different from, otherwise than; in the best prose only with atque or ac.
(α).
With atque:
item, contra atque apud nos, fieri ad Elephantinem ut neque ficus neque vites amittant folia,
Varr. R. R. 1, 7, 6:
simulacrum Jovis, contra atque ante fuerat, ad orientem convertere,
Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Sull. 24, 69:
judicium suscepturos contra atque omnis Italia populusque Romanus judicavisset,
Caes. B. C. 3, 12; id. B. G. 4, 13; Plin. 12, 19, 43, § 95.—
(β).
With ac:
itaque contra est ac dicitis,
Cic. Fin. 4, 15, 41:
vides, omnia fere contra ac dicta sint evenisse,
id. Div. 2, 24, 53; so id. Verr. 2, 4, 6, § 11; id. Or. 40, 137:
cum contra ac Deiotarus sensit victoria belli judicaret,
id. Phil. 11, 13, 34:
Petreius ubi videt, Catilinam, contra ac ratus erat, magna vi tendere, etc.,
Sall. C. 60, 5.—
(γ).
With ac and atque:
si denique aliquid non contra ac liceret factum diceretur, sed contra atque oporteret,
Cic. Balb. 3, 7.—
(δ).
With quam (post-Aug.):
cui contra quam proposuerat aliqua cesserunt,
Sen. Ira, 3, 6, 5; Plin. 10, 53, 74, § 149; 11, 21, 24, § 72; Gell. 6 (7), 8, 6:
contra quam licet,
id. 1, 3, 19; Sil. 15, 107.—
2.
Of moral opposition of acts contrary to rules and principles (cf. II. 3. g infra); so always with quam:
mater Aviti, generi sui, contra quam fas erat, amore capta,
contrary to the divine law, Cic. Clu. 5, 12:
ut senatus, contra quam ipse censuisset, ad vestitum rediret,
contrary to its own resolution, id. Pis. 8, 18:
contra quam ista causa postulasset,
id. Caecin. 24, 67:
contra quam sanctum legibus est,
Liv. 30, 19, 9; Cic. Leg. 2, 5, 11; id. Q. Fr. 1, 1, 1, § 2; id. Dom. 46, 122:
contraque faciunt quam polliceri videntur,
Auct. Her. 4, 3, 6; Cic. de Or. 2, 20, 86.
II.
Prep. with acc., before, against, facing, towards, opposite to, contrary to (acc. to many scholars not ante-class.; cf. Hand, Turs. II. p. 108; but found Plaut. Ps. 1, 2, 24 Fleck., a line omitted by Lorenz as a gloss; id. Pers. 1, 1, 13 Ritschl; Att. ap. Non. p. 469, 15, or Trag. Rel. v. 476 Rib.; cf. also Plaut. Poen. 5, 6, 18; Cato, R. R. 18, 1, and v. I. A. 1. a. b, and I. A. 1. b. a supra).
A.
Local uses.
1.
Opposite, over against, facing.
a.
Of countries and places (mostly of those separated by water;
adversus and e regione mostly of places opposite by land): insulae natura triquetra, cujus unum latus est contra Galliam,
Caes. B. G. 5, 13; 3, 9; 4, 20:
ad insulam quae est contra Massiliam,
id. B. C. 1, 56; 3, 23:
Rhodios, pacatis contra insulam suam terris, etc.,
Liv. 37, 15, 7; 3, 26, 8:
Carthago Italiam contra,
Verg. A. 1, 13; 5, 124; Ov. M. 14, 17:
insulae quae contra Tauri promuntorium inopportune navigantibus objacent, Chelidoniae nominantur,
Mel. 2, 7; Plin. 3, 26, 30, § 151; 6, 28, 32, § 152; 5, 7, 7, § 41; Tac. A. 3, 1; id. H. 2, 17.—
b.
Of the heavenly bodies:
donique (luna) eum (sc. solem) contra pleno bene lumine fulsit,
Lucr. 5, 708:
contra Volucris rostrum posita est Lyra,
Vitr. 9, 4, 5; Sen. Q. N. 1, 5, 9; 1, 8, 3; Plin. 2, 31, 31, § 99; 5, 10, 10, § 56.—So, tertium (latus Britanniae) est contra septem triones, opposite ( facing); hence, contra meridiem and contra ortus (instead of ad or adversus meridiem, etc.), facing the south and east, Plin. 6, 24, 24, § 85; 17, 2, 2, § 22. —So of a person standing in the sunlight:
cum minima umbra (i. e. a sole) contra medium fiet hominem,
Plin. 18, 33, 76, § 327; cf.:
contra mediam faciem meridies erit,
id. 18, 33, 76, § 326.—
c.
Of opposite ends of a line.
(α).
Of the diameter of the earth: esse e regione nobis e contraria parte terrae qui adversis vestigiis stent contra nostra vestigia, quos antipodas vocatis, Cic. Ac. 2, 39, 123.—
(β).
Of a line drawn:
contra autem E littera I erit ubi secat circinationem linea,
opposite the point E will be the letter I, Vitr. 9, 7, 4.—
d.
Of buildings, etc.:
contra hoc aviarium est aliud minus in quo quae mortuae sunt aves curator servare solet,
Varr. R. R. 3, 5, 5; Vitr. 5, 6, 3; 3, 5, 15:
(statuam) quae fuerit contra Jovis Statoris aedem in vestibulo Superbi domus,
Plin. 34, 6, 13, § 29:
contra medium fere porticum diaeta paulum recedit,
Plin. Ep. 5, 6, 20; 2, 17, 5; Suet. Aug. 44.—
e.
Of places on the human body:
id quod contra stomachum est,
Cels. 4, 5 (4, 12 med.); 7, 7;
4, 20 (13).—Of the direction of the intestines, etc.: ea... contra medium alvum orsa,
Cels. 4, 1 fin. —
2.
Of actions, opposite, towards, against, facing (syn.:
adversus, ad, e regione,
Caes. B. G. 7, 61).
a.
In gen.:
quamvis subito... quamque Rem contra speculum ponas, apparet imago,
Lucr. 4, 156: Democritus... clipeum constituit contra exortum Hyperionis, Laber. ap. Gell. 10, 17, 4:
et contra magnum potes hos (i.e. oculos) attollere solem, Nec tremis...?
Prop. 1, 15, 37; Col. 7, 3, 8:
rex constiterat contra pedites,
Curt. 10, 9, 13; 9, 5, 1:
ne contra septentrionem paveris,
Plin. 18, 33, 76, § 330; 28, 6, 19, § 69:
contra solem varie refulgens,
placed in the sun, id. 37, 10, 63, § 173; 10, 54, 75, § 151; 37, 6, 22, § 83;
37, 7, 25, § 95: cum terrestres volucres contra aquam clangores dabunt,
id. 18, 35, 87, § 363; 19, 8, 39, § 131.—
b.
Dependent on verbs of motion (very rare without the idea of hostility):
(Dinocrates) incessit contra tribunal regis jus dicentis,
towards, Vitr. 2, praef. 1.—So trop., of actions done for a purpose:
lege Cornelia de sicariis tenetur qui, cum in magistratu esset, eorum quid fecerit contra hominis necem quod legibus permissum non sit,
Dig. 48, 8, 4.—
c.
Appositively, with the predicate: (elephanti) tanta narratur clementia contra minus validos, ut, etc., if fronting weaker animals, if brought in contact with them (not to be connected with clementia), Plin. 8, 7, 7, § 23.—Similarly: dum... fidens non est contra feram, if fronting the animal (not dependent on fidens), Plin. 8, 16, 21, § 57.—
d.
Against an opposing action, etc.:
contra vim atque impetum fluminis conversa,
Caes. B. G. 4, 17, 5:
cum plateae contra directos ventos erunt conformatae,
Vitr. 1, 6, 8:
ut contra ventum gregem pascamus,
Col. 7, 3, 12; Sen. Q. N. 2, 31, 2; Plin. 29, 3, 12, § 52; 17, 2, 2, § 21; 8, 16, 21, § 54:
contra fluminum impetus aggeribus,
id. 35, 14, 48, § 169:
capite in sole contra pilum peruncto,
id. 27, 4, 5, § 17; 18, 35, 88, § 364; Varr. ap. Plin. 7, 20, 19, § 83; Sil. 14, 352; Dig. 9, 2, 29, § 4. [p. 455] — Trop.:
contra fortunam tenendus est cursus,
Sen. Prov. 5, 9.—Prov.:
contra stimulum calces,
kick against the pricks, Isid. Orig. 1, 36, 28 (al. calcitres); cf. Amm. 18, 5, 1.—
e.
Of local actions with hostile intent.
(α).
Lit.:
quae vis Coclitem contra omnes hostium copias tenuit?
Cic. Par. 1, 2, 12:
Pompeium Cartejae receptum scribis: jam igitur contra hunc exercitum (sc. constitit),
id. Att. 15, 20, 3:
pertimescam, credo, ne mihi non liceat contra vos in contione consistere,
to face you, id. Agr. 1, 8, 25; Lepidus ap. Cic. Fam. 10, 34, 1; Caes. B. C. 1, 26:
a fronte contra hostem pedum quindecim fossam fieri jussit,
id. ib. 1, 41; 1, 42; id. B. G. 7, 62:
Tullus adversus Veientem hostem derigit suos: Albanos contra legionem Fidenatium collocat,
Liv. 1, 27, 5; 24, 41, 5; 38, 4, 5; Verg. A. 12, 279; Front. Strat. 2, 2, 13; 2, 3, 17.—Appositively, with a local verb understood:
terribilis haec contra fugientes belua est, fugax contra insequentes,
i. e. if fronting, if placed opposite, Plin. 8, 25, 38, § 92.—
(β).
Trop.:
castra sunt in Italia contra populum Romanum in Etruriae faucibus collocata,
Cic. Cat. 1, 2, 5; id. Mil. 1, 2; Quint. 7, 7, 5:
tum contra hanc Romam illa altera Roma quaeretur,
will be as a rival against this Rome, Cic. Agr. 2, 22, 86:
cui rationi contra homines barbaros atque imperitos locus fuisset, hac ne ipsum quidem sperare, etc.,
Caes. B. G. 1, 40:
(Cicero) plerumque contra inimicos atque obtrectatores plus vindicat sibi,
when fronting adversaries, Quint. 11, 1, 23.—
f.
In partic.
(α).
Stare contra aliquem (opp. stare ab aliquo); usu. implying hostility; mostly trop., to stand against, to be arrayed against, to face, oppose:
quod contra hoc exemplum nulla staret eorum ratio,
Auct. Her. 4, 5, 7:
contra populi studium,
Cic. Brut. 34, 126:
contra civium perditorum... dementiam a senatu et a bonorum causa,
id. ib. 79, 273; so,
a mendacio contra veritatem,
id. Inv. 1, 3, 4:
contra cives in acie,
id. Att. 16, 11, 2:
et adversi contra stetit ora juvenci,
opposite, Verg. A. 5, 477; 5, 414:
haec enim (ratio) sola... stat contra fortunam,
Sen. Ep. 14, 4, 2: contra leonem etiam stetit, fronted, i. e. hunted, Spart. Carac. 5 fin. —
(β).
Contra aliquem ire:
aut saevos Libyae contra ire leones,
Stat. Th. 9, 16.— Trop.:
uti contra injurias armati eatis,
Sall. J. 31, 6:
interritus (sapiens) et contra illa (mala) ibit et inter illa,
Sen. Ep. 59, 8; cf.: contra venire, II. B. 1. c. b infra, and v. also II. B. 2. b. and II. B. 1. b. infra.—
3.
Transf.,
a.
To persons placed together for comparison:
C. vero Caesar, si foro tantum vacasset, non alius ex nostris contra Ciceronem nominaretur,
Quint. 10, 1, 114:
CORONATO CONTRA OMNES SCAENICOS,
Inscr. Grut. p. 331, n. 4.—
b.
To things compared, as if weighed against each other as to their value, strength, etc.
(α).
Lit. (very rare):
quamcunque vis rem expende, et contra aquam statue... Si gravior est, leviorem rem... feret, etc.,
Sen. Q. N. 3, 25, 5.—
(β).
Prop.:
cujus (i. e. generis humani) causa videtur cuncta alia genuisse natura, magna saeva mercede contra tanta sua munera,
Plin. 7, 1, 1, § 1:
qui amicus esse coepit quia expedit, placebit ei aliquod pretium contra amicitiam,
Sen. Ep. 9, 9:
numquam ulli fortiores cives fuerunt quam qui ausi sunt eum contra tantas opes ejus... condemnare,
Cic. Fam. 7, 2, 3:
tantum studium bonorum in me exstitisse, contra incredibilem contentionem clarissimi et potentissimi viri,
id. ib. 7, 2, 2; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9, 3:
nomen prorogans nostrum et memoriam extendens contra brevitatem aevi,
as a compensation for, Plin. 2, 63, 63, § 154.—So esp., valere contra, to weigh against, counterbalance, avail or prevail against: non vereor ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:
(illa facta) pro periculo potius quam contra salutem valere debere,
Cic. Part. Or. 35, 120; id. Off. 3, 29, 104:
contrane lucrum nil valere Pauperis ingenium?
Hor. Epod. 11, 11; Sen. Ben. 4, 15, 1; id. Cons. Helv. 5, 5; so,
robur habere contra: si contra unamquamlibet partem fortunae satis tibi roboris est,
id. ib. 13, 2;
so of counterchecks: in Creta decem qui cosmoe vocantur, ut contra consulare imperium tribuni plebis, sic illi contra vim regiam constituti,
Cic. Rep. 2, 33, 58.—Of antidotes: cimicum natura contra serpentium morsus valere dicitur, item contra venena omnia, Plin. 29, 4, 17, § 61.—Hence,
c.
Colloq., aliquid contra aurum est, something is worth gold, is superb, both predicatively and attributively (cf.: auro contra, I. A. 2. supra): hujusce pomaria in summa Sacra Via ubi poma veneunt, contra aurum imago, a spectacle for gold, i. e. a magnificent sight, Varr. R. R. 1, 2, 10 MSS. (al. aliter):
numcubi hic vides citrum... num quod emblema aut lithostratum? quae illic omnia contra aurum,
superb, id. ib. 3, 2, 4 MSS. (Schneid. omits aurum, ex conj.):
oneravi vinum, et tunc erat contra aurum,
Petr. 7, 6.—
d.
Transf., of replies, with aiebat, inquit, etc.; both in friendly and inimical sense; esp., contra ea, contra haec, = the adv. contra:
contra ea Titurius sero facturos clamitabat, etc.,
Caes. B. G. 5, 29:
contra ea Verginius unum Ap. Claudium et legum expertem et, etc., aiebat,
Liv. 3, 57, 1; 24, 45, 4:
quae contra breviter fata est vates,
Verg. A. 6, 398:
contra quod disertus Tu impie fecisti inquit, etc.,
Quint. 7, 1, 53 (cf.: contra ea, II. E. 1. infra).
B.
Denoting hostility or disadvantage.
1.
With verbs of hostile action.
a.
Of physical exertion:
pugnavere et tertio consulatu ejus viginti (elephanti) contra pedites quingentos,
Plin. 8, 7, 7, § 22:
proelium Afri contra Aegyptios primi fecere fustibus,
id. 7, 56, 57, § 200; 8, 40, 61, § 142. —
b.
Referring to warfare (usu. adversus), bellum gerere (rarely for cum or adversus; but contra patriam, contra aras, etc., not cum patria, etc.; cf.
bellum, II. A. 1. e.): a quo prohibitos esse vos contra Caesarem gerere bellum (opp. pro),
Cic. Lig. 8, 25; id. Phil. 5, 10, 27; Liv. Ep. 129.—With bellum suscipere:
contra Antonium,
Cic. Phil. 8, 2, 5; so,
contra patriam,
id. Sull. 20, 58:
pugnare contra patriam,
id. ib. 25, 70:
contra conjuges et liberos,
Sen. Ben. 5, 15, 5:
armatum esse contra populum Romanum,
Cic. Prov. Cons. 13, 32.—With arma ferre (freq.), Cic. Phil. 2, 29, 72; 13, 21, 47; Liv. 28, 28, 15; Nep. Att. 4, 2; Tib. 1, 6, 30; Ov. M. 4, 609; 13, 269; id. P. 1, 1, 26.—With arma sumere or capere, Cic. Rab. Perd. 6, 19; id. Phil. 4, 1, 2; 4, 3, 7:
armis contendere contra,
Caes. B. G. 2, 13:
arma alicui dare (trop.),
Cic. Phil. 2, 21, 53:
aciem instruere (trop.),
Liv. 25, 4, 4:
exercitum comparare,
Cic. Phil. 3, 6, 14; 4, 1, 2:
exercitum instruere,
id. Cat. 2, 11, 24:
exercitum ducere and adducere,
id. Phil. 4, 2, 5; 3, 4, 11:
exercitum contra Philippum mittere,
id. Inv. 1, 12, 17:
naves ducere contra,
Hor. Epod. 4, 19:
ducere contra hostes,
Liv. 1, 27, 4:
florem Italiae educere contra,
Cic. Cat. 2, 11, 24:
proficisci contra,
to march against, Liv. 1, 11, 3; 8, 2, 5:
auxilium ferre Rutulis contra Latinos,
Plin. 14, 12, 14, § 88:
juvare aliquem contra,
Caes. B. C. 1, 35:
consilium inire contra Sequanos,
to take hostile measures against, id. B. G. 6, 12.—
c.
Of legal contention (more freq. adversus, except with verbs of saying).
(α).
In gen., with agere or causam agere, to act as counsel against a party or his attorney:
cum agerem contra hominem disertissimum nostrae civitatis,
Cic. Caecin. 33, 97; id. Brut. 63, 226; Sen. Ben. 4, 15, 3; Quint. 11, 1, 59.—Causam recipere or suscipere contra, to accept a retainer against:
(causam) quam receperam contra pueros Octavios,
Cic. Att. 13, 49, 1; Quint. 6, 1, 12; Plin. Ep. 4, 17, 1.—Adesse alicui contra, to appear, act as one's counsel against:
rogavit me Caecilius ut adessem contra Satrium,
Cic. Att. 1, 1, 3; Plin. Ep. 1, 7, 5 al.; cf.:
esse contra,
id. ib. 1, 18, 3.— Trop.: conquesturus venit;
at contra se adfuit et satisfacienti satisfecit,
Sen. Fragm. Amic. 14, 1, 89:
causam defendere contra,
against the accuser, Cic. de Or. 1, 39, 178:
statuere contra aliquem (sc. causam),
to establish a case against an adversary, id. Or. 10, 34:
actio competit contra,
Dig. 49, 14, 41:
querelam instituere contra,
ib. 5, 2, 21, § 1:
bonorum possessionem petere contra,
ib. 5, 2, 23:
jus obtinere contra,
Cic. Quint. 9, 34:
pugnare contra,
to struggle against the accuser, id. Sull. 17, 49; id. Verr. 1, 11, 33:
id quod mihi contra illos datum est,
i. e. a local advantage over, id. Tull. 14, 33:
judicare contra aliquem,
id. Fl. 20, 48; Dig. 21, 2, 55; 5, 2, 14; Just. Inst. 4, 17, 2:
pronuntiare contra,
Paul. Sent. 5, 34, 2: dare sententiam contra, Dig. 21, 2, 56, § 1:
decernere contra,
Cic. Fl. 31, 76:
appellare contra aliquem,
Dig. 49, 1, 3; 49, 5, 6; cf.:
contra sententiam,
Cod. Just. 7, 62, 32, § 2.—Sentire contra aliquem, to have an opinion unfavorable to:
cur vos (cum) aliquid contra me sentire dicatis, etc.,
Cic. Caecin. 27, 79.—
(β).
Venire contra aliquem, to appear as counsel for one's adversary:
quid tu, Saturi, qui contra hunc venis, existimas aliter?
Cic. Rosc. Com. 6, 18; id. Mur. 4, 9; id. Phil. 8, 6, 18.—Venire contra rem alicujus, to give advice damaging one's interests:
contra rem suam me venisse questus est,
Cic. Phil. 2, 2, 3.—
(γ).
With dicere and other verbs of saying. (aa) Of a lawyer pleading against a lawyer:
ipse ille Mucius, quid in illa causa cum contra te diceret, attulit quod? etc.,
Cic. de Or. 1, 57, 244:
cum ille contra me pro Sex. Naevio diceret,
id. Brut. 60, 2, 7; id. de Or. 2, 7, 30; id. Rosc. Am. 15, 45; id. Div. in Caecil. 14, 44; id. Planc. 2, 5; id. Brut. 26, 102; so,
causam dicere,
id. Or. 2, 23, 98:
causam perorare,
id. Quint. 24, 77.—(bb) Of a lawyer's pleading against the parties: dic mihi, M. Pinari, num si contra te dixero mihi male dicturus es? Servil. ap. Cic. de Or. 2, 65, 261; 3, 34, 138; 1, 14, 60; id. Or. 35, 123; Quint. 11, 1, 57; cf. with ellipsis of acc.:
quorum alter pro Aufldia, contra dixit alter,
id. 10, 1, 22.—(ng) Of a party against a lawyer:
si Gaditani contra me dicerent,
if the Gaditani were my adversaries, Cic. Balb. 17, 38.—(dd) Of witnesses and experts, and the pleadings against them:
si decressent legationem quae contra istum diceret,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12: contra testes dicere (opp. a testibus or pro testibus). Auct. Her. 2, 6, 9; Cic. de Or. 2, 27, 118 (cf.:
testimonium in aliquem dicere,
id. Sull. 17, 48; Quint. 7, 4, 36):
contra juris consultos dicere,
against their legal opinions, Cic. Caecin. 24, 69.—So of witnesses in scientific questions:
contra testes dicendum est,
Sen. Q. N. 7, 16, 1.—(ee) Dicere or contendere aliquid contra aliquem, to maintain a point against:
cum interrogamus adversarios... quid contra nos dici possit,
Auct. Her. 4, 23, 33:
tamenne vereris ut possis hoc contra Hortensium contendere?
Cic. Quint. 25, 78. —
d.
Of literary adversaries, mostly with verbs of saying and writing:
cum scriberem contra Epicurios,
Cic. Att. 13, 38, 1:
contra Epicurum satis superque dictum est,
id. N. D. 2, 1, 2:
contra Brutum,
id. Tusc. 5, 8, 21:
contra Academiam,
id. Ac. 2, 19, 63; id. Fin. 1, 1, 2; 5, 8, 22; id. Tusc. 5, 11, 32; 5, 30, 84; id. Ac. 2, 4, 17:
contra autem omnia disputatur a nostris,
id. Off. 2, 2, 8.—
e.
Of public and political adversaries (syn. adversus and in).
(α).
In gen.:
sentire contra,
Cic. Mil. 2, 5:
pugnare contra bonos,
id. Sull. 25, 71:
contra eos summa ope nitebatur nobilitas,
Sall. C. 38, 2; Cic. Sest. 19, 42; 52, 112:
(tribuni) qui aut contra consulem, aut pro studio ejus pugnabant,
Liv. 39, 32, 12.—
(β).
Of political speaking:
cum (Cato) eo ipso anno contra Serv. Galbam ad populum summa contentione dixisset,
Cic. Brut. 20, 80; so id. Imp. Pomp. 17, 53; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1.—
f.
Of hostile or criminal acts in gen. (syn.:
adversus, in): inire consilia contra,
Cic. Rosc. Am. 38, 110; id. Cat. 1, 7, 18:
manum comparare contra aliquem,
id. Sull. 24, 68:
conjurationem facere,
id. ib. 4, 12:
congredi,
id. Lig. 3, 9; Sall. J. 64, 4:
aliquid contra imperatorem moliri,
Just. Inst. 4, 18, 3:
nec dolor armasset contra sua viscera matrem,
against her own offspring Ov. R. Am. 59.—Facere contra (more freq. with abstr. objects; cf. II. C. 1. f. b infra): nunc te contra Caesarem facere summae stultitiae est, to take parts against, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 2:
eae (res) contra nos ambae faciunt,
operate against us, id. Quint. 1, 1.—With verbs of saying, etc.:
homo disertus non intellegit, eum quem contra dicit laudari a se?
Cic. Phil. 2, 8, 18; 2, 1, 2; 2, 21, 51; Sen. Ep. 15, 3, 70:
epigramma quod contra quamdam Gelliam scripsit,
Lampr. Alex. Sev. 38:
disputare contra deos, in two signif.: contra deum licet disputare liberius,
to accuse, reproach a god, Cic. N. D. 3, 31, 76; but: mala et impia consuetudo est contra deos disputandi, to reason against the gods, i. e. against their existence, id. ib. 2, 67, 168.—
2.
Predicatively, with esse (videri, etc.), against, injurious to, unfavorable, prejudicial, to one's disadvantage: ut [p. 456] ex senatusconsulto neque cujus intersit, neque contra quem sit intellegi possit, Cic. Mur. 32, 68; id. de Or. 3, 20, 75; 2, 74, 299; 2, 81, 330; id. Sull. 13, 39; Sen. Ben. 6, 31, 6:
licentiam malis dare certe contra bonos est,
injurious to, Quint. 4, 2, 75:
res contra nos est, of unfavorable chances in a lawsuit,
id. 4, 66, 1; 4, 2, 75; 5, 13, 32.—Often, contra aliquem = quod est contra aliquem, referring to indef. pronouns or adjectives:
nihil contra me fecit odio mei = nihil quod esset contra me,
Cic. Har. Resp. 3, 5; id. Off. 3, 31, 112:
quibus (temporibus) aliquid contra Caesarem Pompeio suaserim,
id. Phil. 2, 10, 24.—
3.
Added adverb. to the predicate, mostly referring to purpose, with hostile intent, for the purpose of some hostile act, in order to oppose, in opposition:
Caesarine eam (provinciam) tradituri fuistis, an contra Caesarem retenturi?
or keep it against Caesar, Cic. Lig. 7, 23:
sero enim resistimus ei quem per annos decem aluimus contra nos,
id. Att. 7, 5, 5:
judicium illud pecunia esse temptatum non pro Cluentio, sed contra Cluentium,
id. Clu. 4, 9; id. Imp. Pomp. 17, 52; id. Ac. 2, 28, 92:
cum quae facitis ejusmodi sint ut ea contra vosmet ipsos facere videamini,
id. Rosc. Am. 36, 104; Sen. Ep. 3, 7, 3: Curio se contra eum totum parat, i. e. to speak against him, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 10; Caes. B. C. 1, 85 ter; Sen. Q. N. 1, 7, 1; Plin. 16, 39, 74, § 192; Plin. Pan. 41.—So with the force of a temporal clause:
fidem meam quam essent contra Massam Baebium experti,
in the suit against, Plin. Ep. 3, 4, 4.—
4.
Dependent on adjectives (rare):
contra se ipse misericors,
to his own injury, Phaedr. 4, 18, 3:
severissimus judex contra fures,
Lampr. Alex. Sev. 28.—
5.
With nouns.
a.
Acc. to 1. b.:
ut quam maximae contra Hannibalem copiae sint,
Cic. Inv. 1, 12, 17; cf. Vell. 2, 76, 3.—
b.
Acc. to 1. c. and 1. e.; so esp., oratio contra (cf.: oratio in).
(α).
Oratio contra (never in), of an address against the counsel of a party or against the prosecutor:
quid in omni oratione Crassus vel apud centumviros contra Scaevolam, vel contra accusatorem Brutum, cum pro Cn. Plancio diceret?
Cic. de Or. 2, 54, 220; cf.:
Cato pro se contra Cassium = in oratione contra,
Gell. 10, 15, 3; so,
haec perpetua defensio contra Scaevolam,
Cic. de Or. 2, 54, 221:
orationem illam egregiam quam (Aeschines) in Ctesiphontem contra Demosthenem dixerat,
id. ib. 3, 56, 213.—
(β).
Of an address against the party, either in judicial or political affairs:
unam orationem contra Gracchum reliquit,
Cic. Brut. 26, 99:
(Demosthenis) oratio contra Leptinem... contra Aeschinem falsae legationis,
id. Or. 31, 111; Gell. 10, 24, 10; 10, 18, 91; Cic. Brut. 46, 169; Quint. 12, 10, 61; Cic. de Or. 2, 11, 45; id. Brut. 44, 164; Gell. 13, 25 (24), 15; cf. Quint. 4, 3, 13; 11, 2, 25.—
c.
Acc. to 1. f.:
contra patres concitatio et seditio,
Cic. Brut. 14, 56.—Of animals:
contra volpium genus communibus inimicitiis,
Plin. 10, 76, 96, § 207.
C.
With inanimate and abstract objects.
1.
Directly dependent on verbs (cf. B. 1.).
a.
Of physical or moral exertion:
cum fulmina contra Tot paribus streperet clipeis,
Verg. A. 10, 567:
pugnandum tamquam contra morbum, sic contra senectutem,
Cic. Sen. 11, 35:
contra verum niti,
Sall. J. 35, 8:
contra fortunam luctari,
Sen. Ben. 7, 15, 2; id. Brev. Vit. 10, 1; id. Ep. 78, 15; 99, 32; cf. Cic. Off. 1, 31, 110.—
b.
Of warfare (lit. and trop.):
bellum contra aras, focos, vitam fortunasque gerere,
Cic. Phil. 3, 1, 1:
bellum gerimus... contra arma verbis,
id. Fam. 12, 22, 1.—So of logical contradictions:
artificis autem est invenire in actione adversarii quae semet ipsa pugnent,
Quint. 5, 13, 30.—
c.
Of legal contention.
(α).
Of the actions of the counsel or prosecutor: dicere, or perorare, agere contra aliquid, to plead against, contest something:
contra argumenta, rumores, tabulas, quaestiones (opp. ab argumentis, etc.),
Auct. Her. 2, 6, 9 sqq.; Cic. de Or. 2, 27, 118:
contra ratiocinationem,
id. Inv. 2, 50, 153: contra scriptum dicere, to contest, controvert a written law or a document, id. ib. 2, 47, 138; 2, 48, 143; id. Brut. 39, 145; Quint. 7, 7, 1:
contra caput dicere,
to plead against life, Cic. Quint. 13, 44 (cf.:
servum in caput domini interrogare,
Paul. Sent. 1, 1, 34; 5, 16, 5 and 8; 5, 46, 3): contra libertatem agere, Dig. 40, 12, 26.—Pregn.:
contra rerum naturam, contraque consuetudinem hominum dicere (opp. contra nos dicere),
Cic. Rosc. Am. 15, 45.—
(β).
Of judicial decisions contradicting documents, etc.:
contra tabulas judicare,
Cic. de Or. 2, 70, 281:
contra testamentum,
Dig. 2, 17, § 1:
contra sententiam dicere,
ib. 49, 8, 1, § 2.—
(γ).
Admittere aliquem contra bona, to admit a petition for bonorum possessio (cf.:
inmittere in bona),
Dig. 38, 2, 3, § 6.—
d.
Of antagonism in literary and ethical questions.
(α).
To contend that something is false:
dicere, disputare, disserere contra opinionem or sententiam,
Cic. Tusc. 1, 4, 8; 5, 19, 55; id. de Or. 3, 18, 67; id. Fin. 5, 4, 10; id. Ac. 2, 18, 60; Sen. Ira, 1, 3, 3; id. Ep. 87, 5; 102, 5 (cf.:
in sententiam dicere,
in support of an opinion, Caes. B. G. 1, 45):
contra sensus dicere,
Cic. Ac. 2, 31, 101:
contra rhetoricen dicere,
Quint. 2, 17, 40.—
(β).
Of criticism, hostility to principles, etc.:
contra Iliadem et Odysseam scribere,
Vitr. 7, praef. 8:
contra quorum disciplinam ingenium ejus exarserat,
Cic. Tusc. 5, 29, 83.—
(γ).
Ethically:
contra voluptatem dicere,
that pleasure is a moral evil, Cic. Fin. 5, 8, 21:
contra mortem loqui,
that death is no evil, Sen. Ep. 82, 7;
in both senses: contra vitia, pericula, fortunam, ambitionem,
id. ib. 100, 10:
contra fortunam gloriari,
that fortune has no power over him, Cic. Tusc. 5, 9, 26; Sen. Ep. 26, 5.—
e.
Of public and political acts and speeches:
contra potentiam accusatorum dicere,
Cic. Brut. 44, 164:
contra legem dicere or verba facere,
id. Imp. Pomp. 15, 53; Liv. 34, 8, 1:
rogationem ferre contra coloniam ( = contra legem de colonia deducenda),
Cic. Clu. 51, 140; Auct. Her. 1, 17, 21; Plin. 8, 17, 24, § 64.—
f.
Of hostility, injury, wrongs, etc.
(α).
In gen.:
senatusconsulto quod contra dignitatem tuam fieret,
directed against, Cic. Fam. 12, 29, 2:
contra rem publicam se commovere,
id. Cat. 1, 26; 1, 3, 7:
incitari,
id. Sest. 47, 100:
consilia inire,
id. Agr. 2, 3, 8:
conjurationem facere,
Sall. C. 30, 6:
contra salutem urbis incitari,
Cic. Cat. 3, 8, 20:
cogitare aliquid contra salutem,
id. ib. 3, 9, 21: contra voluntatem or studium dicere, to oppose one's will in a speech:
esse aliquem in civitate qui contra ejus (Chrysogoni) voluntatem dicere auderet,
id. Rosc. Am. 22, 60; id. Phil. 1, 11, 28; id. de Or. 3, 34, 138; id. Mur. 4, 10; Tac. H. 2, 91:
ne quid contra aequitatem contendas, ne quid pro injuria,
do not array yourself against equity, Cic. Off. 2, 20, 71.— Trop.:
quis non contra Marii arma, contra Suliae proscriptionem irascitur? ( = Mario propter arma, Sullae propter proscriptionem),
Sen. Ira, 2, 2, 3.—
(β).
In partic.: facere contra aliquid (syn. adversus), to commit an offence against, to transgress, etc.:
si quis ad Antonium profectus esset... senatus existimaturum eum contra rem publicam fecisse,
Cic. Phil. 8, 11, 33; id. Mil. 5, 13; 6, 14; id. Off. 3, 10, 43; 3, 25, 95; S. C. ap. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 6; Liv. 25, 4, 7; so,
contra salutem rei publicae facere,
Cic. Dom. 38, 102:
contra majestatem,
against the emperor, Dig. 48, 4, 5:
contra leges,
Cic. Dom. 18, 48; id. Vatin. 7, 18; id. Fin. 2, 17, 55; id. Mur. 32, 67; id. de Or. 3, 19, 70; cf. id. Clu. 34, 92; id. Mur. 32, 68; id. Dom. 14, 38; id. Phil. 10, 6, 13; Gai Inst. 4, 121:
contra edictum (praetoris),
Cic. Verr 2, 3, 10, § 25; Dig. 39, 1, 20, § 1:
contra foedus,
Cic. Balb. 6, 16:
contra jusjurandum ac fidem,
id. Off. 3, 10, 43; id. Lael. 3, 30, 74; id. Verr. 2, 3, 3, § 7; Prop. 3, 30, 44 (2, 32, 44).—And ironically:
tune contra Caesaris nutum (sc. facies)?
Cic. Att. 14, 10, 1.—Rarely contra ea facere = contra facere, adverb. (cf. I. B. 8. and II. E. 1. b.):
corpus in civitatem inferri non licet... et qui contra ea fecerit, extra ordinem punitur,
Paul. Sent. 1, 21, 2; 1, 21, 12.—
2.
Predicatively with esse (usu. impers.), in violation of, in conflict with, contrary to (cf. 3. g).
(α).
With esse expressed as the predicate:
hominem hominis incommodo suum augere commodum magis est contra naturam quam mors,
Cic. Off. 3, 5, 21; id. Fin. 3, 9, 31; id. N. D. 3, 13, 33; Sen. Ep. 5, 4; Plin. 7, 8, 6, § 45:
contra leges or legem est,
Cic. Pis. 13, 30; id. Mur. 32, 67:
contra officium est,
id. Off. 3, 10, 43; 1, 10, 32; 1, 6, 19; cf. id. Lael. 11, 39; id. Off. 3, 15, 63; Liv. 6, 40, 5; Sen. Q. N. 2, 37, 2; Gai Inst. 3, 157; Dig. 30, 1, 112, § 3; 16, 3, 1, § 7.—With ellipsis of object (naturam), Cic. Fin. 5, 29, 89; cf.:
adeo res ista non habet ullam moram quae contra causas ignium sit,
unfavorable to the formation of fire, Sen. Q. N. 2, 26, 7.—
(β).
With verbal predicate, referring to an indef. pron. or adj., with esse understood:
scis hunc... nihil umquam contra rem tuam cogitasse ( = nihil quod contra rem tuam esset),
Cic. Rosc. Am. 50, 147; id. Mil. 5, 13:
aliquid contra animum audiendi,
something against our liking, Sen. Const. 19, 2.—So mostly with facere:
si quid Socrates aut Aristippus contra morem consuetudinemque fecerint,
Cic. Off. 1, 41, 148; id. Att. 3, 23, 2; 2, 22, 2; id. Off. 3, 15, 63; Sall. C. 15, 1; Dig. 8, 2, 11; 8, 2, 17; 35, 1, 79, § 2. —
(γ).
Contra officium, substantively, = id quod contra officium est:
Sic inter recte factum atque peccatum, officium et contra officium, media locabat quaedam,
Cic. Ac. 1, 10, 37.—
3.
Adverbially with the predicate.
(α).
In order to oppose, in opposition to, with hostile intent (cf. B. 3.):
eidem illam proscriptionem capitis mei contra salutem rei publicae rogatam esse dicebant,
that the proposal of the law was an attack on the republic, Cic. Prov. Cons. 19, 45; id. Rab. Perd. 12, 35; id. Phil. 10, 10, 22:
imperator contra postulata Bocchi nuntios mittit,
to reply to the demands, Sall. J. 83, 3; 25, 6; so,
advocare contra,
Sen. Cons. Polyb. 12, 4; id. Ep. 15, 2, 52:
si contra mortem te praeparaveris,
to meet death, id. ib. 11, 3, 8.—
(β).
With the force of a clause of manner, injuriously to, etc.:
quibus contra valetudinis commodum laborandum est,
Cic. Mur. 23, 47; Suet. Aug. 78:
contra hominis salutem,
with danger to a man's life, Cod. Just. 7, 62, 29.—
(γ).
In gen., of conflict with some rule or principle, contrary to, in violation of, without regard to ( = ita ut contra sit; cf. 2. supra; very freq. from the class. period;
syn. adversus): ceperitne pecunias contra leges P. Decius,
Cic. de Or. 2, 31, 136; id. Verr. 2, 1, 4, § 10; id. Fl. 34, 86:
pecuniam contra leges auferre,
id. Verr. 1, 18, 56; 2, 1, 10, § 27; 2, 5, 18, § 46; id. Har. Resp. 26, 56:
contra legem,
id. Rab. Perd. 3, 8; id. Dom. 16, 41:
contra jus fasque,
id. Har. Resp. 16, 34; id. Quint. 6, 28:
contra jus,
Liv. 5, 4, 14; id. Dom. 13, 55; id. Verr. 2, 5, 13, § 34:
contra jus gentium,
Liv. 4, 32, 5; 9, 10, 10; 21, 25, 7; 5, 36, 6;
6, 1, 6: contra juris rigorem,
Dig. 40, 5, 24, § 10 et saep.:
contra testimonium aliquid judicare,
without regard to, Cic. Brut. 31, 117:
aliquid contra verecundiam disputare,
contrary to the rules of decency, id. Off. 1, 35, 128:
aliquid contra fidem constituere,
Quint. 5, 13, 34:
quae majores nostri contra lubidinem animi sui recte atque ordine fecere,
contrary to the dictates of passion, Sall. C. 51, 4; id. J. 33, 1; cf. of logical opposition, II. E. 2. infra.—
4.
Dependent on substt.
a.
Of physical strife:
scit ille imparem sibi luctatum contra nexus (draconis),
Plin. 8, 12, 12, § 33. —
b.
Of warfare:
imperatorum copia contra tuum furorem,
Cic. Mur. 39, 83:
Parthorum gloria contra nomen Romanum,
Liv. 9, 18, 6: in castris perditorum contra patriam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 6.—
c.
Of legal contention:
causa contra scriptum,
Cic. Inv. 2, 46, 135.—
d.
Of political speaking:
divina M. Tullii eloquentia contra leges agrarias,
Quint. 2, 16, 7; 9, 3, 50; Gell. 18, 7, 7.—
e.
Of literary opposition:
Caesaris vituperatio contra laudationem meam,
Cic. Att. 12, 40, 1.—
f.
Of hostility, etc.:
cujus factum, inceptum, conatumve contra patriam,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
ullum factum dictumve nostrum contra utilitatem vestram,
Liv. 6, 40, 5.—
g.
Of injury:
vitae cupiditas contra rem publicam,
Cic. Planc. 37, 90: contra serpentes venenum, fatal to serpents, or as a defence against serpents, Plin. 7, 2, 2, § 15.—
h.
Of violation, disregard, etc. (cf. 3. g):
iter contra senatus auctoritatem,
Cic. Phil. 2, 19, 48:
contra consuetudinem somnium,
Plin. 10, 77, 98, § 211:
bonorum possessio contra tabulas,
Dig. 37, 4, 3, § 13; Gai Inst. 3, 41.—
5.
Dependent on adjectives (very rare; cf.
II. D. 2. c. infra): contraque patris impii regnum impotens, avum resolvam,
Sen. Herc. Fur. 966.
D.
Of defence, protection, and resistance (syn.: adversus, ab).
1.
Against persons.
a.
Dependent on verbs:
cum populus Romanus suam auctoritatem vel contra omnes qui dissentiunt possit defendere,
Cic. Imp. Pomp. 22, 63: si ego consul rem publicam [p. 457] contra te et gregales tuos defendissem, id. Sest. 52, 111; 22, 49; 8, 20; id. Fam. 11, 27, 7; id. Phil. 2, 18, 45:
contra quem multum omnes boni providerunt,
provided a great defence, id. Mur. 38, 81: formula qua utitur patronus contra libertum qui eum in jus vocat, as a defence against, Gai Inst. 4, 46. —And of protection of plants against injurious animals:
contra haec animalia proderit, si, etc.,
Pall. 10, 3, 2.—
b.
Dependent on adjectives, mostly participial:
paratus contra,
Cic. Mil. 21, 56:
nihil satis firmum contra Metellum,
Sall. J. 80, 1:
contra potentes nemo est munitus satis,
Phaedr. 2, 6, 1.—
2.
Against inanimate and abstract things.
a.
Dependent on verbs:
contra avium morsus munitur vallo aristarum,
Cic. Sen. 15, 51:
propugnaculum, quo contra omnes meos impetus usurum se putat,
id. Verr. 2, 3, 16, § 40; 2, 5, 39, § 102:
publicam causam contra vim armatam suscipere,
id. Dom. 34, 91; id. Quint. 30, 94; id. Leg. 3, 3, 9:
contra tantas difficultates providere,
Sall. J. 90, 1; 76, 4; so,
contra ea,
id. ib. 57, 5:
patricii vi contra vim resistunt,
Liv. 3, 13, 4; Plin. 14, 2, 4, § 28; Tac. Agr. 45; Sen. Prov. 4, 12; id. Const. 5, 4.—
b.
Dependent on substt.:
suffragia contra oppugnationem vestrae majestatis,
Cic. Rab. Perd. 12, 35:
defensio contra vim,
id. Mil. 5, 14:
patronus justitiae fuit contra orationem Phili,
id. Lael. 7, 25; Plin. 29, 2, 9, § 30; 14, 3, 4, § 40:
contra labores patientia,
id. 23, 1, 22, § 37.—
c.
Dependent on adjectives (in Cic. freq. with P. a. predicatively used; otherwise very rare;
in later prose freq.): nec est quidquam Cilicia contra Syriam munitius,
against an attack from the side of Syria, Cic. Fam. 14, 4, 4:
ut nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta, nullius pudicitia munita contra tuam cupiditatem posset esse,
id. Verr. 2, 5, 15, § 39; id. Fin. 1, 16, 51; id. Mil. 25, 67; id. Tusc. 5, 8, 19; 5, 27, 76:
vir contra audaciam firmissimus,
id. Rosc. Am. 30, 85; Sall. J. 33, 2; 28, 5:
fortis contra dolorem,
Sen. Ep. 98, 18; Quint. 12, 1, 10:
callosus,
Plin. 11, 37, 54, § 147; 14, 2, 4, § 23:
far contra hiemes firmissimum,
id. 18, 8, 19, § 83:
equus tenax contra vincula,
Ov. Am. 3, 4, 13:
contraque minantia fata pervigil,
Claud. I. Cons. Stil. 1, 284.—
3.
Of remedies against sickness and its causes, poison, etc.; so only in Plin.; in Pall. only of preventives and of protection against hurtful animals, and against mental perturbations in gen.; cf. infra (syn. ad in Cat., Cic., Cels., Col.; adversus only in Celsus, who also has in with abl.).
(α).
Dependent on verbs:
cujus et vinum et uva contra serpentium ictus medetur,
Plin. 14, 18, 22, § 117; 7, 2, 2, § 13:
prodest et contra suspiria et tussim,
id. 20, 13, 50, § 128:
valet potum contra venena,
id. 28, 7, 21, § 74; 29, 4, 22, § 71; 29, 4, 26, § 81; 28, 8, 27, § 98; 16, 37, 71, § 180; 35, 6, 14, § 34; 28, 6, 18, §§ 65-67.—
(β).
Dependent on substt.:
remedium contra morsus,
Plin. 8, 32, 50, § 118; 10, 59, 79, § 163:
contra venena esse omnia remedio,
id. 16, 44, 95, § 251; 17, 24, 37, § 240; 7, 1, 1, § 4.—
(γ).
Dependent on adjectives:
vinum quod salutare contra pestilentiam sit,
Pall. 11, 14, 17.—
(δ).
Appositively, as a remedy:
cujus lacteum succum miris laudibus celebrat... contra serpentes et venena,
Plin. 5, 1, 1, § 16; 29, 4, 26, § 83. —So of remedies against affections:
Tiberium tonante caelo coronari ea (lauro) solitum ferunt contra fulminum metus,
Plin. 15, 30, 40, § 135; cf. Sen. Ira, 2, 21, 1; id. Tranq. 5. 1.
E.
Of logical opposition.
1.
With a neuter demonstrative (contra ea, contra haec, contra quae, quod contra = contra, adv.).
a.
The contrary, the reverse (very rare; cf.
I. D. 1.): sed mihi contra ea videtur,
but to me the contrary seems true, Sall. J. 85, 1:
omnia quae contra haec sunt, omnia quae contra sunt,
and vice versa, Quint. 5, 10, 90. —
b.
Contra ea, on the contrary, in logical antithesis (not in Cic. and Sall.; once in Caes. and Quint.; several times in Liv. and Nep.; cf.: contra ea, in other uses, II. A. 2. e. a, II. D. 2. a., II. A. 3. d., II. C. 1. f.):
omnes arderent cupiditate pugnandi... contra ea Caesar... spatiumque interponendum... putabat ( = at contra),
but Caesar on the contrary, Caes. B. C. 3, 74: superbe ab Samnitibus... legati prohibiti commercio sunt;
contra ea benigne ab Siculorum tyrannis adjuti,
Liv. 4, 52, 6; 2, 60, 1; 21, 20, 6;
44, 43, 5: pater... Thracem me genuit, contra ea mater Atheniensem,
Nep. Iphicr. 3, 4; id. praef. 6; id. Alcib. 8, 1.—And after a question, with immo (cf. I. E. 5. b.):
an infirmissimi omnium... (sumus)? Immo contra ea vel viribus nostris, vel, etc., tuti (sumus),
Liv. 41, 24, 8.—
c.
Quod contra, by anastrophe (v. F. 1.), contrary to which, whereas, while on the contrary (only once in Lucr. and three times in Cic.):
illud in his rebus vereor ne forte rearis, Inpia te rationis inire elementa viamque indugredi sceleris: quod contra saepius illa Religio peperit scelerosa atque impia facta,
whereas on the contrary, Lucr. 1, 81:
cujus a me corpus crematum est, quod contra decuit ab illo meum (sc. cremari),
Cic. Sen. 23, 84:
quod contra oportebat delicto dolere, correctione gaudere,
id. Lael. 24, 90 (B. and K. place a comma after oportebat; cf.
Nauck ad loc.): reliquum est ut eum nemo judicio defenderit: quod contra copiosissime defensum esse contendi,
id. Quint. 28, 87 (many consider contra in all these passages as an adverb; cf. Hand, Turs. II. p. 121 sq.; some explain quod as an ancient ablative, = qua re;
v. Ritschl,
Plaut. Exc. p. 57, Munro ad Lucr. 1, 82).—
2.
With an abstract noun, with the force of the adverb contra with ac or atque (I. F. 1.), contrary to, contrary to what, etc. (esp. in Sall., not in Cic.; cf. praeter): celeriter contraque omnium opinionem confecto itinere, contrary to the opinion ( = contra ac rati erant), Caes. B. G. 6, 30:
contra opinionem Jugurthae ad Thalam perveniunt,
Sall. J. 75, 9; Hirt. B. G. 8, 40.—Contra spem either contrary to the opinion, or against the hope:
Metellus contra spem suam laetissume excipitur ( = contra ac ratus, veritus est),
Sall. J. 88, 1; so,
cetera contra spem salva invenit,
Liv. 9, 23, 17:
contra spem omnium L. Furium optavit,
id. 6, 25, 5; Curt. 8, 4, 45;
but: at Jugurtha contra spem nuntio accepto ( = contra ac speraverat),
Sall. J. 28, 1; Liv. 24, 45, 3:
postquam... Jugurtha contra timorem animi praemia sceleris adeptum sese videt,
Sall. J. 20, 1:
ipse in Numidiam procedit, ubi contra belli faciem tuguria plena hominumque... erant ( = contra ac in bello evenire solet),
id. ib. 46, 5:
contra famam,
Plin. 13, 22, 43, § 126; 7, 53, 54, § 180:
segniterque et contra industriam absconditae formicae,
slowly, and in a manner different from their usual activity, id. 18, 35, 88, § 364.—Of persons:
frigidam potionem esse debere, contra priores auctores, Asclepiades confirmavit,
contrary to the opinion of the former physicians, Cels. 4, 26 (19).
F.
Sometimes by anastrophe after its noun.
1.
In prose, after relatives, esp. in Cic.:
quos contra disputant,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
quem contra dicit,
id. Phil. 2, 8, 18 (v. II. B. 1. f.):
quem contra veneris,
id. Mur. 4, 9:
quas contra, praeter te, etc.,
id. Vatin. 7, 18:
eos ipsos quos contra statuas,
id. Or. 10, 34:
quos contra me senatus armavit,
id. Att. 10, 8, 8:
quam contra multa locutus est,
Sen. Ep. 82, 7, Plin. Ep. 1, 23, 3; Claud. in Rufin. 1, 332; v. also E. 1. c. supra.—
2.
After other words ( poet. and in post-Aug. prose):
hunc igitur contra mittam contendere causam,
Lucr. 4, 471:
dicere eos contra,
id. 4, 484:
donique eum contra,
id. 5, 708:
agmina contra,
Verg. A. 12, 279:
magnum Alciden contra,
id. ib. 5, 414:
Paridem contra,
id. ib. 5, 370:
Italiam contra,
id. ib. 1, 13:
deos contra,
Ov. P. 1, 1, 26:
Messania moenia contra,
id. M. 14, 17:
litora Calabriae contra,
Tac. A. 3, 1.

Lewis & Short latin dictionary > contra dicta

Страницы

См. также в других словарях:

Order of the Arrow — Owner … Wikipedia
Order topology — In mathematics, an order topology is a certain topology that can be defined on any totally ordered set. It is a natural generalization of the topology of the real numbers to arbitrary totally ordered sets. If X is a totally ordered set, the order … Wikipedia
Order of the Garter — Arms of the Order of the Garter Awarded by the Sovereign of the United Kingdom … Wikipedia
Order of Friars Minor Conventuals — Order of Friars Minor Conventuals † Catholic Encyclopedia ► Order of Friars Minor Conventuals This is one of the three separate bodies, forming with the Friars Minor and the Capuchins what is commonly called the First Order of St.… … Catholic encyclopedia
Order of Preachers — Order of Preachers † Catholic Encyclopedia ► Order of Preachers As the Order of the Friars Preachers is the principal part of the entire Order of St. Dominic, we shall include under this title the two other parts of the order: the… … Catholic encyclopedia
Order and Justice — Tvarka ir teisingumas Leader Rolandas Paksas Founded 9 March 2002 … Wikipedia
right — [rīt] adj. [ME < OE riht, straight, direct, right, akin to Ger recht < IE base * reĝ , straight, stretch out, put in order > RICH, RECKON, L regere, to rule, rex, king, regula, a rule] 1. Obs. not curved; straight: now only in… … English World dictionary
Order of Canada — Insignia of a Member of the Order of Canada Awarded by the … Wikipedia
Order of the Rising Sun — 旭日章 1st Class Grand Cordon Order of the Rising Sun Awarded by the Emperor of Japan Type Order Awarded for … Wikipedia
Order of the House of Orange — Huisorde van Oranje The Knight s Cross of the Order of the House of Orange Awarded by … Wikipedia
Order of Leopold II — Ordre de Léopold II Orde van Leopold II Commander s cross of the Order of Leopold II Awarded by … Wikipedia

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

right order

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

right order

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: